Histasp
Histasp 𐎻𐏁𐎫𐎠𐎿𐎱, Vištāspa (onaj) ko poznaje konje, grčki/latinski(Ὑστάσπης,Hustáspēs,Hystapes); pre 565. - 495. p. n. e.) je bio otac velikog kralja Darija I Velikog[1], vladara Ahemenidskog Persijskog carstva. Histasp se spominje u nekoliko persijskih i grčkih istorijskih dokumenata[1].
Istorijski izvori uredi
Godina Histaspova rođenja pretpostavlja se prema ostalim istorijskim ličnostima, poput njegovog najstarijeg sina Darija I Velikog koji je rođen 550. p. n. e. Budući da se smatra da je prilikom njegovog rođenja Histasp bio stariji od 15 godina, pretpostavlja se da je rođen pre 565. p. n. e. Histasp je bio brat Farnaka I odnosno sin Arsama koji je vladao Parsumašom, jednim od dva persijska kraljevstva koja su se ujedinila tokom Histaspovog života. Prema grčkom istoričaru Herodotu, Histasp je imao još tri sina: Artabana, Artaferna i Artana, i najmanje tri ćerke koje su se udale za Otana, Gobriasa, i druge persijske plemiće[1].
Politički život uredi
Prema Herodotu, Histasp se u doba vladavine Kira Velikog borio u persijskoj vojsci protiv nomadskih Skita u srednjoj Aziji. Nakon smrti Kira Velikog 530. p. n. e., na persijski tron došao je Kirov sin Kambiz II koji je imenovao Histaspa za satrapa pokrajine Partije. Histasp je odigrao važnu ulogu prilikom građanskog rata 522. p. n. e. o čemu svedoče Herodotova dela i Behistunski natpisi.
U martu 522. p. n. e. međanski svešenik Gaumata je došao na persijski presto predstavljajući se kao Kambizov brat Smerdis, za koga je navodno Kambiz II ranijenaredio da bude pogubljen. Kambiz, koji je istovremeno vodio vojne pohode u Egiptu krenuo je da se obračuna sa uzurpatorom, ali prilikom povratka u Persiju je umro iz nepoznatih razloga, zbog čega je Gaumata nesmetano nastavio da vlada Persijskim carstvom.
Otan, brat Kambizove i Smerdisove majke, shvatio je Gaumatinu prevaru pa je zajedno s Hidarnom Starijim, Intafrenom i Megabizom I pokrenuo zaveru protiv lažnog velikog kralja. Samo nekoliko meseci nakon dolaska na vlast, Gaumata je ubijen a na tron je postavljen Histaspov sin Darije I, čiju su vladavinu priznale sve persijske satrapije uključujući i Vaviloniju koja je prethodno podigla ustanak. Odmah nakon dolaska na vlast, Darije Veliki reorganizirao je Persijsko carstvo i pokrenuo brojne graditeljske projekte (npr. Persepolis) zbog čega se pamti kao jedan od najvećih vladara ahemenidske dinastije.
Nakon dolaska Darija Velikog na vlast, o Histaspovom životu se zna vrlo malo. Pretpostavlja se da je za vreme Darijevih pohoda u Egiptu i protiv Skita Histasp vladao kao namesnik u Pesziji[1]. Poslednji dokumenti koji spominju Histaspa su Darijevi zapisi iz Suze, pa se pretpostavlja da je umro oko 520. p. n. e. Prema istoričaru Kteziju, Histasp je posetio grobnicu Darija Velikog u Nakš-i Rustamu što znači da je nadživeo sopstvenog sina, odnosno umro u dobi od oko 70 godina (oko 495. p. n. e.), dok jenjegov mlađi brat Farnak I preminuo dve godine ranije[1]. Ipak, pouzdanost Ktezijevih tekstova je diskutabilna, posebno zato što su i Darije I i njegov sin Kserks imali sinove koji su se takođe zvali Histasp.
Izvori uredi
Spoljašnje veze uredi
- Histasp (Livius.org) Arhivirano na sajtu Wayback Machine (26. februar 2009)
- Histasp (Histaspes), AncientLibrary.com