Cvijetin Todić
Ovaj članak sadrži spisak literature (štampane izvore i/ili veb-sajtove) korišćene za njegovu izradu, ali njegovi izvori nisu najjasniji zato što ima premalo izvora koji su uneti u sam tekst. |
Cvijetin Todić (1910 — 1947) bio je pripadnik Jugoslovenske vojske u otadžbini kao komandant Ozrenskog korpusa tokom Drugog svetskog rata.
| Cvijetin Todić | |
|---|---|
 u sredini Cvijetin | |
| Lični podaci | |
| Puno ime | Cvijetin Todić |
| Datum rođenja | 1910. |
| Mesto rođenja | Striježevica, Austrougarska |
| Datum smrti | 1947. (36/37 god.) |
| Mesto smrti | Raičevo kod Brezika, SFRJ |
| Porodica | |
| Supružnik | Trivuna Topalović |
| Vojna karijera | |
| Služba | Kraljevina Jugoslavija |
| Vojska | Jugoslovenska vojska Jugoslovenska vojska u otadžbini |
| Rod | pješadija |
| Komandant | Ozrenski korpus JVuO |
Biografija
urediTodić je rođen u ozrenskom selu Striježevici 1910. Osnovnu školu je završio u Trbuku, a dva razreda gimnazije u Tuzli. Zbog sukoba sa jednim profesorom na nacionalnoj osnovi je izbačen iz škole i zato se vratio se kući na poljoprivredne poslove. Živio je u zajedničkom kućanstvu sa još tri brata. Cvijetin tridesetih godina oženio sa Trivunom Topalović iz Striježevice, sa kojom je dobio troje djece. Jugoslovensku vojsku je služio u Sarajevu kao pješadinac, gdje dobija čin podnarednika.
Drugi svjetski rat
urediNakon sloma Kraljevine Jugoslavije aktivno se uključuje u pripremu srpskog ustanka na Ozrenu. Kada je Njemačka napala SSSR, iz Zenice je izbjegao Todor Vujasinović, stigao na Ozren i uspostavio odnose sa uglednim ljudima. Sa Cvijetinom je bio u stalnoj vezi i noćima su dogovarali pripremu ustanka.
U ljeto 1941. godine maglajski žandari i ustaše Nezavisne Države Hrvatske su uhapsile Todića i sprovele u maglajski zatvor, gdje je podvrgnut jednomjesečnom mučenju. Iz zatvora je pušten nakon obećanja brata Riste da će predati vlastima NDH sakriveno oružje.
Nedovoljno oporavljen od teških udaraca i bezgraničnog maltretiranja, Todić je komandovao ustaničkom grupom koja je imala zadatak uništavanja njemačkih magacina municije na Usori, prilikom napada na Doboj avgusta 1941. godine. Uspješno okončana akcija na Usori opredijelila je Todićev ratnički put. Prvih dana ustanka izabran je za komandanta ustanka na dobojskom sektoru. Lično je komandovao u borbama na Trbuku i Osojnici protiv Nijemaca septembra 1941. godine. Tada je prvi puta ranjen.
Neobično herojstvo i vještinu komandovanja iskazuje u novembarskim borbama protiv Nijemaca i ustaša, a u januaru naredne, 1942. godine jedino se njegova jedinica (bataljon) nije pomjerila sa branjenog teritorija. U kontraudarima u rejonu Preslice, Đukinog krsta i Striježevice uspio je razbiti Vitešku bojnu branilaca Višegrada; ubiti i zarobiti preko trista neprijateljskih vojnika. Tada postaje istinski vođa ozrenskog naroda, što je u narednim borbama, sve do prvog potpisanog primirja, stalno dokazivao na terenu.
Nakon aprilske idejno-političke diferencijacije među borcima Ozrenskog odreda 1942. godine, Cvijetin Todić je izabran za komandanta Četničkog odreda. Simpatizeri komunista su te i naredne godine bezuspješno izveli dva atentata na njega. Treći atentat na komandanta Ozrena pokušali su da izvedu Nijemci, ali takođe bezuspješno.
Cvijetin Todić je, zajedno sa drugim četničkim zapovjednicima, sklopio sporazum o saradnji sa vlastima NDH 28. maja 1942. u selu Lipac.[1][2][3] Dogovoreno je priznanje NDH i njenog poglavnika, prekid neprijateljstava sa NDH i pružanje borbene podrške snagama NDH u borbi protiv partizana. Ustaše su se obavezale prepustiti četnicima samoupravu na njihovoj teritoriji, uz kontrolu organa NDH, dozvoliti četnicima nošenje oružja radi borbe protiv partizana, snabdijevati četnike municijom, zbrinjavati četnike ranjene u borbi protiv partizana u bolnicama NDH i slično.[4]
Uspostavljanjem primirja sa vlastima Nezavisne Države Hrvatske, kojim je ozrenska teritorija dobila određenu autonomiju, formirana je efikasna civilna vlast u pet opština, a potom četnički odred preformiran u korpus. Za komandanta korpusa imenovan je Cvijetin Todić.
Velika neprijateljska ofanziva na ozrenske četnike, aprila 1943. godine slomljena je na Kraljici (vrh Ozrena) u krvavim, višednevnim borbama sa njemačkim formacijama i pripadnicima „Vražije divizije”. Cvijetin Todić je u tim borbama drugi puta ranjen.
U ljeto 1943. godine unaprijeđen je u čin kapetana Jugoslovenske vojske u otadžbini, a naredne godine je unaprijeđen u čin majora zbog uspješnih borbi protiv partizanskih jedinica. Krajem februara 1945. godine unaprijeđen je u čin potpukovnika. U oktobru 1944. godine odlikovan je Karađorđevom zvijezdom sa mačevima trećeg reda, a odlikovanje je uručio načelnik štaba Vrhovne komande JVuO Dragoljub Mihailović u selu Boljanić na Ozrenu.
Kada su nakon sloma fašizma u Jugoslaviji vlast preuzeli komunisti, predvođeni Josipom Brozom Titom, Cvijetin Todić je sa ostatkom najodanijih boraca prešao na gerilsko ratovanje. Dva puta je do svoje smrti uspio iznenaditi i razbiti organizovane potjerne jače jedinice UDBA-e; prvi puta u Boljaniću septembra 1945. godine i drugi puta u Kožuhama na Trebavi.
Potpukovnik Cvijetin Todić je pao u ruke UDBA-e jula 1947. godine kod Brezika. Ubijen je neposredno poslije hapšenja u Raičevu kod Brezika, gdje je odmah i tajno zakopan. Posmrtni ostaci mu nikada nisu pronađeni, niti se ikada iko usudio da ih traži.
Cvijetinu Todiću je podignut spomenik na vrhu njegovog rodnog sela Striježevice.
Reference
uredi- ^ PREDLOG ŠTABA OZRENSKOG ČETNIČKOG ODREDA OD 10. MAJA 1942. KOMANDANTU 4. DOMOBRANSKE DIVIZIJE ZA SASTANAK RADI SKLAPANjA SPORAZUMA O SARADNjI U BORBI PROTIV NOP, Zbornik dokumenata i podataka NOR-a, tom XIV (četnički dokumenti), knjiga 1 (1941. i 1942. godina), Vojnoizdavački zavod, Beograd — dokument broj 82, Pristupljeno 22. 4. 2013.
- ^ ZAPISNIK O SPORAZUMU IZMEĐU PREDSTAVNIKA OZRENSKOG, TREBAVSKOG I ODREDA »KRALj PETAR II« I NDH OD 28. MAJA 1942. O SARADNjI U BORBI PROTIV NOP-a U ISTOČNOJ BOSNI, Zbornik dokumenata i podataka NOR-a, tom XIV (četnički dokumenti), knjiga 1 (1941. i 1942. godina), Vojnoizdavački zavod, Beograd — dokument broj 89
- ^ DODATAK ZAPISNIKU O SPORAZUMU IZMEĐU OZRENSKOG I TREBAVSKOG ČETNIČKOG ODREDA I PREDSTAVNIKA NDH OD 28. MAJA 1942. SAČINjEN 9. JULA 1942. GODINE, Zbornik dokumenata i podataka NOR-a, tom XIV (četnički dokumenti), knjiga 1 (1941. i 1942. godina), Vojnoizdavački zavod, Beograd — dokument broj 117, Pristupljeno 22. 4. 2013.
- ^ NAW, T-314, Roll 566, 000709-10: Lista sporazuma potpisanih između bosanskih četnika i vlasti NDH u periodu između 28. maja 1942. i 16. 1. 1943.
Literatura
uredi- Tomasevich, Jozo (1975). War and Revolution in Yugoslavia, 1941–1945: The Chetniks. Stanford: Stanford University Press. ISBN 978-0-8047-0857-9.
- Milovanović, Nikola (1983a). Kontrarevolucionarni pokret Draže Mihailovića: Izdaja. I. Beograd: Slovo ljubve. Arhivirano iz originala 23. 04. 2013. g. Pristupljeno 24. 04. 2013.
- Milovanović, Nikola (1983b). Kontrarevolucionarni pokret Draže Mihailovića: Poraz. II. Beograd: Slovo ljubve. Arhivirano iz originala 23. 04. 2013. g. Pristupljeno 24. 04. 2013.
- Milovanović, Nikola (1983c). Kontrarevolucionarni pokret Draže Mihailovića: Rasulo. III. Beograd: Slovo ljubve. Arhivirano iz originala 23. 04. 2013. g. Pristupljeno 24. 04. 2013.
- Milovanović, Nikola (1983d). Kontrarevolucionarni pokret Draže Mihailovića: Slom. IV. Beograd: Slovo ljubve. Arhivirano iz originala 23. 04. 2013. g. Pristupljeno 24. 04. 2013.
