CEFTA
Centralnoevropski ugovor o slobodnoj trgovini (engl. Central European Free Trade Agreement), poznat po svom akronimu CEFTA (od engl. CEFTA), je trgovinski sporazum između Albanije, Bosne i Hercegovine, Severne Makedonije, Moldavije, Srbije, Unmika i Crne Gore.[1]
| Centralnoevropski ugovor o slobodnoj trgovini | |
|---|---|
Native names
| |
 Zastava Cefte | |
 Članice Cefte | |
| Skraćenica | CEFTA |
| Osnovana | 21. decembar 1992. Krakov, Poljska |
| Datum osnivanja | 21. decembar 1992. Krakov, Poljska |
| Tip | trgovinski sporazum |
| Članovi | 7 država |
| Službeni jezici | albanski, hrvatski, bošnjački, crnogorski, rumunski, makedonski, srpski |
| Predsedavajuća država |  Severna Makedonija |
| Generalni sekretar | Renata Vitez Slovenija |
| Veb-sajt | www |
Bivše članice su Poljska, Češka, Slovačka, Slovenija, Mađarska i Hrvatska koje su postale članice Evropske unije.
Ceftu su osnovali Poljska, Čehoslovačka i Mađarska 21. decembra 1992. u Krakovu. Kasnije članice su postale Slovenija (1996), Rumunija (1997), Bugarska (1998), Hrvatska (2002) i Republika Makedonija (2006).
CEFTA je sporazum koji danas definiše jedinstvenu zonu slobodne trgovine u jugoistočnoj Evropi, iako ime sporazuma opisuje sporazum država srednje Evrope.
Istorija uredi
Prvobitni sporazum uredi
Prvobitni sporazum su potpisale zemlje Višegradske grupe[2][3][4] tj. Poljska, Mađarska i Čehoslovačka 21. decembra 1992. u Krakovu, u Poljskoj. Sporazum je stupio na snagu jula 1994.
Slovenija se pridružila 1996, Rumunija 1997, Bugarska 1998, Hrvatska 2003. i Makedonija 2006.
Sporazum iz 2006. uredi
Sve zemlje prvobitnog sporazuma, osim Makedonije, su ušle u Evropsku uniju i time napustile Ceftu. Stoga je odlučeno da se Sporazum proširi tako da pokrije i ostale balkanske države, koje su već stvorile matricu bilateralnih sporazuma o slobodnoj trgovini u okviru Pakta za stabilnost Jugoistočne Evrope. Na Samitu premijera Jugoistočne Evrope, u Bukureštu 6. aprila 2006, usvojena je deklaracija o proširenju koje će obuhvatiti Albaniju, Bosnu i Hercegovinu, Moldaviju, Srbiju, Crnu Goru i UNMIK (u ime Kosova*).[5] Bilo je reči i o mogućem pristupanju Ukrajine[6].
Novi Sporazum je potpisan 19. decembra 2006. na Samitu premijera Jugoistočne Evrope, u Bukureštu.[7] Do ratifikacije je došlo do 31. marta 2007. i novi sporazum je stupio na snagu 1. maja 2007.[8]
Nakon deklaracije nezavisnosti Kosova* 17. februara 2008. UNMIK je nastavio da predstavlja Kosovo na svim CEFTA sastancima. Na kraju 2008. Kosovo je promenilo svoje carinske pečate zamenjujući UNMIK sa Kosovo. To je dovelo do trgovinske blokade iz Srbije i Bosne i Hercegovine, koje ne priznaju Republiku Kosovo. Vlada u Prištini se osvetila nametanjem svoje vlastite blokade na uvoz iz Srbije. To je dovelo do sukoba na graničnim prelazima u julu 2011. godine.[9]
Odnosi sa Evropskom unijom uredi
Sve bivše zemlje učesnice prethodno su potpisale sporazume o pridruživanju sa EU, tako da je CEFTA zapravo bila priprema za puno članstvo Evropske unije. Poljska, Češka, Mađarska, Slovačka, Slovenija su se pridružile EU 1. maja 2004. godine, nakon čega su Bugarska i Rumunija 1. januara 2007. godine postale članice EU.
Crna Gora i Srbija su u pregovorima o pristupanju EU od 2012. i 2013. godine, dok su Albanija i Makedonija zvanične zemlje kandidati EU.
Po preporuci EU, buduće članice se pripremaju za članstvo uspostavljanjem područja slobodne trgovine. Veliki deo spoljašnje trgovine CEFTA je sa zemljama EU.
Sadašnje i bivše članice Cefte uredi
| Država | Pristupanje | Napuštanje | |
|---|---|---|---|
| Poljska |
1992. | 2004. | |
 Mađarska |
1992. | 2004. | |
 Čehoslovačka |
Češka |
1992. | 2004. |
 Slovačka
| |||
| Slovenija |
1996. | 2004. | |
 Rumunija |
1997. | 2007. | |
 Bugarska |
1998. | 2007. | |
 Hrvatska |
2003. | 2013. | |
| Republika Makedonija |
2006. | — | |
 Moldavija |
2007. | — | |
 Srbija |
2007. | — | |
 Bosna i Hercegovina |
2007. | — | |
 Crna Gora |
2007. | — | |
 Albanija |
2007. | — | |
 UNMIK[10] |
2007. | — | |
Galerija uredi
Vidi još uredi
Reference uredi
- ^ „About Central European Free Trade Agreement (CEFTA)”. CEFTA (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2023-06-08.
- ^ „The Visegrad Group: Czech Republic, Hungary, Poland and Slovakia | About the Visegrad Group”. 15. 8. 2006.
- ^ „The Bratislava Declaration of the Prime Ministers of the Czech Republic, the Republic of Hungary, the Republic of Poland and the Slovak Republic on the occasion of the 20th anniversary of the Visegrád Group”. Official web portal of the Visegrád Group. 17. 2. 2011. Arhivirano iz originala 24. 8. 2014. g.
- ^ Engelberg, Stephen (17. 2. 1991). „Three Eastern European Leaders Confer, Gingerly”. The New York Times. Pristupljeno 11. 4. 2009.
- ^ [1] Arhivirano na sajtu Wayback Machine (29. septembar 2007), Pristupljeno 30. 4. 2013.
- ^ Ukraine, Croatia broaden ties, Pristupljeno 30. 4. 2013.
- ^ [2] Arhivirano na sajtu Wayback Machine (27. februar 2008), Pristupljeno 30. 4. 2013.
- ^ [3] Arhivirano na sajtu Wayback Machine (8. mart 2007), Pristupljeno 30. 4. 2013.
- ^ „Kosovo Serbs block disputed border crossings”. The Australian. 16. 9. 2011. Pristupljeno 1. 11. 2013.
- ^ Busek: CEFTA preduslov ulaska u EU, Pristupljeno 30. 4. 2013.
Literatura uredi
- „The euro: the birth of a new currency”. European Central Bank (na jeziku: engleski). 1999-05-21. Pristupljeno 2023-02-12.
- „The ABC of EU law”. op.europa.eu (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2023-02-12.
- „• Europe: bank assets | Statista”.
- „• Assets under management in Europe 2020 | Statista”.
- Desai, Seiju (2005-09-01). „Turkey in the European Union: A Security Perspective – Risk or Opportunity?”. Defence Studies. 5 (3): 366—393. ISSN 1470-2436. S2CID 154726691. doi:10.1080/14702430500492807.
- „Gross domestic product at market prices (Current prices and per capita)”. Eurostat. Pristupljeno 28. 7. 2016.
- „Global 500 2010: Countries – Australia”. Fortune. Pristupljeno 8. 7. 2010.
- Castells, Manuel (26. 1. 2010). End of Millennium. ISBN 9781444323443.
- „Industrial Revolution | Definition, History, Dates, Summary, & Facts | Britannica”. www.britannica.com (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2023-02-12.
- „United States - World War II | Britannica”. www.britannica.com (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2023-02-12.
- „History of Europe - The blast of World War II | Britannica”. www.britannica.com (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2023-02-12.
- „Chapter 3: What is the European Union | CES at UNC” (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2023-02-12.
- „Comecon | international organization | Britannica”. www.britannica.com (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2023-02-12.
- Duch, Raymond M. (1993). „Tolerating Economic Reform: Popular Support for Transition to a Free Market in the Former Soviet Union”. The American Political Science Review. 87 (3): 590—608. ISSN 0003-0554. JSTOR 2938738. S2CID 144487069. doi:10.2307/2938738.
- Åslund, Andres; Boone, Peter; Johnson, Simon; Fischer, Stanley; Ickes, Barry W. (1996). „How to Stabilize: Lessons from Post-Communist Countries”. Brookings Papers on Economic Activity. 1996 (1): 217—313. ISSN 0007-2303. JSTOR 2534649. doi:10.2307/2534649.
- „Member States of Central European Free Trade Agreement”. www.imf.org. Pristupljeno 2023-02-12.
- NATO. „Operations and missions: past and present”. NATO (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2023-02-12.
- Nuriyev, Elkhan (2015). „Russia, the EU and the South Caucasus: Forging an Efficient Over-Arching Cooperative Regional Security Scheme”. Connections. 14 (2): 51—64. ISSN 1812-1098. JSTOR 26326397. doi:10.11610/Connections.14.2.04
. - Oddo, Paola Lo Bue (2019-03-28). „The EU or Russia? Interests and ties in the South Caucasus”. The New Federalist (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2019-04-01.
