Crkva Svetih Petra i Pavla u Jerevanu
Crkva Svetih Petra i Pavla (jerm. Սուրբ Պողոս-Պետրոս Եկեղեցի; Surp Poghos-Petros yekeghetsi) bila je jermenska apostolska crkva u Jerevanu, glavnom gradu Jermenije. Izgrađena je tokom 5. i 6. veka, a srušena je novembra 1930. godine kako bi se izgradio Moskovski bioskop u ulici Abovjan.
| Crkva Svetih Petra i Pavla | |
|---|---|
| Սուրբ Պողոս-Պետրոս Եկեղեցի | |
 Crkva Svetih Petra i Pavla u Jerevanu | |
  Crkva Svetih Petra i Pavla Lokacija na mapi Jermenije | |
| Osnovne informacije | |
| Lokacija | Kentron, Jerevan, Jermenija |
| Koordinate | 40° 10′ 54″ S; 44° 31′ 03″ I / 40.181744° S; 44.517383° I |
| Religija | hrišćanstvo |
| Grad | Jerevan |
| Država |  Jermenija |
| Status | srušena 1930. godine |
| Arhitektonski opis | |
| Tip arhitekture | kasno srednjovekovna jednobrodna bazilika bez kupole |
| Stil arhitekture | jermenski |
| Završetak izgradnje | 5—6. vek ponovo izgrađena krajem 17. veka |
| Datum rušenja | 1930. |
Istorija uredi
Prema jermenskom istoričaru Karu Gafadarjanu, crkva Svetih Petra i Pavla bila je najveća i najstarija crkva u starom Jerevanu. Ovo nije bila jedina crkva u starom Jerevanu, jer, kada je 607. godine novoizabrani katolikos Jermenije Abraham I održao skup u gradu Dvinu, pozvao je sveštenike sa teritorija koje je kontrolisalo Vizantijsko carstvo, kao i dva sveštenika iz Jerevana, što ukazuje na činjenicu da su u Jermeniji u to doba postojale bar dve velike crkve. Tokom 17. veka, francuski putopisac Žan Šardin je posetio Jerevan i u svojim opisima grada pomenuo da je postojao veliki broj crkava u starom Jerevanu, ali nije pomenuo crvku pod imenom „Surp Pogos-Petros”, odnosno nije pomenuo ovu crkvu.
Godine 1679. je veliki zemljotres pogodio Jerevan i sravnio veći deo grada i uništio mnoge građevine, kako u gradu, tako i u okolini. Među tim građevinama našla se i ova crkva. Deo istočne regije crkve je preživeo, a ostatak je ubrzo obnovljen iz ruševina. Nova rekonstruisana crkva očuvala je staro ime i ostala je posvećena istim svetiteljima.[1]
Ne postoje poznate istorijske reference za obnavljanje crkve Svetih Petra i Pavla. Međutim, crkva je najverovatnije rekonstruisana krajem 17. veka. Gafadarjan je našao godine 1691. i 1692. urezane na nekim od hačkara koji su ugrađeni u istočne i severne zidove crkve. Na osnovu još dva natpisa Gafadarjan zaključuje da su kasnije vršene ponovne restauracije. Prvi natpis, koji se nalazi na luku južne fasade, govori da je crkva obnovljena 1778. godine, dok se u drugom natpisu, nađenom na severnom zidu, navodi da je crkva obnovljena 1820. godine uz finansijsku pomoć stanovnika grada.[2]
Rušenje uredi
Novembra 1930. godine, crvka Svetih Petra i Pavla je srušena od strane okupatorskog sovjetskog režima kako bi se izgradio Moskovski bioskop. Mnogi hačkari i druge verske građevine, poput crkava, kapela i svetilišta, bili su uništeni širom zemlje tokom ovog perioda kako bi se eliminisala religija koju komunistički režim nije podržavao. Neki fragmenti crkvenih zidova preživeli su do današnjih dana i oni se sada nalaze u Jerevanskom istorijskom muzeju i Istorijskom muzeju Jermenije.
Nova crkva i javna kontroverza uredi
Dana 25. februara 2010. godine, jermenska vlada odobrila je predlog projekta za preuzimanje rukovodstva nad Moskovskim bioskopom i prisvajanje zemljišta koje trenutno zauzima ovaj bioskop i bioskopsko otvoreno pozorište u ulici Abovjan u korist Ečmijazdanske katedrale, a u cilju izgradnje nove crkve na mestu nekadašnje crkve Svetih Petra i Pavla.[3][4]
Ova odluka izazvala je negodovanje kod građana. Nakon što je plan objavljen, nastala je grupa građana pod nazivom „Sačuvajmo pozorište na otvorenom Moskovskog bioskopa” koja je brojala oko 5.000 članova i prikupila preko 18.000 potpisa tokom peticije čiji je cilj bio zaustavljanje projekta. Grupa se obratila katolikosu Karekinu II Jermenskom, kao i jermenskom premijeru Tigranu Sargsjanu, pozivajući ih na temeljnu javnu raspravu o projektu,[5][6] ali grupa i dalje nije dobila nikakav odgovor.[7]
Mnogi jermenski arhitekti i intelektualci govorili su u odbranu pozorišta na otvorenom. Više od 60 jermenskih intelektualaca poslalo je otvoreno pismo premijeru Sargsjanu sa zahtevom da se revidira odluka o izgradnji crkve na mestu pozorišta na otvorenom.[8] Neki kritičari ovaj projekat vide kao još jedan primer mešanja Jermenske apostolske crkve u državne poslove, a, kao odgovor na to, predstavnici Jermenske crkve optužili su kritičare da im „nedostaje dužno poštovanje prema Bogu”.[9] Ipak, planovi su kasnije povučeni zbog nedostatka prostora na datoj lokaciji.[10]
Galerija uredi
-
Zvonik na ulazu u crkvu -
Oltar i apsida crkve Svetih Petra i Pavla -
Crkva Svetih Petra i Pavla u Jerevanu -
Crkva Svetih Petra i Pavla 1930. godine
Reference uredi
- ^ Saint Paul and Peter Church Arhivirano 2011-09-04 na sajtu Wayback Machine in Armenian Holy Apostolic Church, Araratian Patriarchal Diocese
- ^ Karo Ghafadaryan, Երևանի միջնադարյան հուշարձանները, վիմական արձանագրությունները ‘‘(Monuments and lapidary inscriptions of Medieval Yerevan)’’, 1975, Yerevan, pp. 159-160
- ^ Old destination, new church: Government approves plan for another house of worship Arhivirano na sajtu Wayback Machine (2. jul 2018) at armenianow.com
- ^ (jezik: jermenski) Project of building a new church in place of outdoor theater of Moskva Cinema The Official Website of the Government of the Republic of Armenia
- ^ Marianna Grigoryan: Armenia: Yerevan Architectural Debate Pits Church against Preservationists. Arhivirano na sajtu Wayback Machine (22. decembar 2015) Eurasianet, 24. März 2010.
- ^ „Arhivirana kopija”. Arhivirano iz originala 22. 12. 2015. g. Pristupljeno 02. 07. 2018.
- ^ Article regarding open-air cinema Arhivirano na sajtu Wayback Machine (8. oktobar 2018), armenianow.com
- ^ „Arhivirana kopija”. Arhivirano iz originala 21. 04. 2012. g. Pristupljeno 02. 07. 2018.
- ^ Article regarding cinema house Arhivirano na sajtu Wayback Machine (8. oktobar 2018), armenianow.com
- ^ Church disputes: Advocates of Moscow Cinema oppose construction of new church, Arhivirano na sajtu Wayback Machine (8. oktobar 2018) armenianow.com, 6. April 2010.
Literatura uredi
- (jezik: jermenski) ՍԲ. ՊՈՂՈՍ-ՊԵՏՐՈՍ by Lyusiya Arakelyan in “Iravunk de facto” newspaper
- Կարո Ղաֆադարյան (Karo Ghafadaryan): Երևանի միջնադարյան հուշարձանները, վիմական արձանագրությունները (Monuments and lapidary inscriptions of Medieval Yerevan). Երևան (Yerevan) 1975.
- Յերվանդ Շահազիզ (Yervand Shahaziz): Հին Երեվանը (Old Yerevan), Մուղնի Հրատարակչություն (Mughni Publishing), Երևան (Yerevan) 2003.
Spoljašnje veze uredi
Mediji vezani za članak Crkva Svetih Petra i Pavla u Jerevanu na Vikimedijinoj ostavi
