Čelopek (Staro Nagoričane)
Čelopek (mkd. Челопек) je naselje u Severnoj Makedoniji, u severnom delu države. Čelopek pripada opštini Staro Nagoričane.
 Čelopek | |
| Administrativni podaci | |
| Država | Severna Makedonija |
| Opština | Staro Nagoričane |
| Stanovništvo | |
| — (2002) | 283 |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 42° 13′ 38″ S; 21° 49′ 35″ I / 42.2272° S; 21.8264° I |
| Vremenska zona | UTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST) |
| Aps. visina | 450 m |
  Čelopek Čelopek na karti Severne Makedonije | |
| Ostali podaci | |
| Pozivni broj | 031 |
| Registarska oznaka | KU |
Geografija Uredi
Čelopek je smešten u severnom delu Severne Makedonije. Od najbližeg grada, Kumanova, selo je udaljeno 15 km severoistočno.
Selo Čelopek se nalazi u istorijskoj oblasti Sredorek, u dolini reke Pčinje, na oko 450 metara nadmorske visine. Zapadno od sela se izdiže planina Rujen.
Mesna klima je kontinentalna.
Istorija Uredi
Pominje se mesto u vreme srpskog cara Dušana 1337-1346. godine. Postojala su dva dela naselja; u utvrđenom Gornjem Čelopeku pre dolaska Turaka stanovao je sa družinom bogati vlastelin Jorgo Vojvoda. Vojvoda se nije uspeo odupreti Turcima 1389. godine i postradao je.[1]
U selu je februara 1896. godine popisano 15 srpskih kuća.[2]
U mestu je 1900. godine proslavljena školska slava Sv. Sava u srpskoj crkvi i školi. Svetosavsku besedu je izgovorio paroh pop Stevan Stajković.[3]
Na visu više Čelopeka odigrala se na Veliku subotu 16/29 aprila 1905. godine čuvena borba između srpskih četnika i turske vojske, koju su predvodili reformni oficiri, a kojoj su pritekli u pomoć Arnauti iz okolnih sela Suševa i Mutilova. U borbi je učestvovalo nekoliko srpskih četa sa oko 120 četnika, pod komandom vojvoda Doksima Mihailovića, Čiča Pavla Mladenovića, Aksentija Bacetovića, Lazara Kujundžića,Savatija Miloševića, Borka Paštrovića,Đorđa Ristića Skopljančeta, i Vojislava Tankosića . Zahvativši sva tri vrha Čelopečkog visa, četnici su imali stratešku prednost i posle pobedonosne borbe naneli su teške gubitke Turcima i Arnautima (preko 200 mrtvih i ranjenih), dok su sami imali svega dva mrtva[4]. U borbi poginuli su potporučnik Petar Todorović i četnik Radul Kosovac.
21. januara 1906. godine na istom visu, takođe u borbi s turskom vojskom, vojvoda Vasilije Trbić je izgubio skoro celu svoju četu (22 četnika). Bilo je to usled dojave Arnauta, a preživeo je Trbić sa samo dvojicom četnika.[5][6]
Godine 1926. pokrenuta je akcija za podizanje spomenika na slavni boj iz 1905. Tada su srpske komite pobedile Turke, ali stradalo je pritom velika četa srpskih rodoljuba. U Odboru za podizanje dostojnog spomenika nalazio se slavni dr Arčibald Rajs, koji je preko lista "Politike", pozvao narod da priloži za gradnju spomenika u Čelopeku.[7]
Stanovništvo Uredi
Čelopek je prema poslednjem popisu iz 2002. godine imao 283 stanovnika.
Ogromna većina stanovništva u naselju su etnički Makedonci (97%), a ostalo Srbi.
Pretežna veroispovest mesnog stanovništva je pravoslavlje.
Vidi još Uredi
Reference Uredi
- ^ Jovan Trifunoski: "Makedoniziranje Južne Srbije", Beograd 1995.
- ^ "Delo", Beograd 1. januar 1899. godine
- ^ "Carigradski glasnik", Carigrad 1900. godine
- ^ Vladimir Ilić: Srpska četnička akcija 1903-1912, pp. 55
- ^ "Politika", Beograd 3. novembra 1924.
- ^ "Politika", 26. jan. 1941
- ^ "Politika", Beograd 1926. godine
Literatura Uredi
- Narodna enciklopedija, 1927 g, Miomir Milenković (urednik Politike)
- Popis u Makedoniji 2002. - Knjiga 10.