Čerkezi (iz Karačajevo-Čerkezije)
Čerkezi (iz Karačajevo-Čerkezije) (ruski: черкесы, kabardinski: адыгэ) su jedna od četiri grupe čerkeskih plemena koja je formalno priznata kao poseban narod. Tradicionalno je naziv Čerkezi do sovjetskog doba označavao sve Čerkeze, od tada se odnosi samo na Čerkeze, koji žive u ruskoj republici Karačajevo-Čerkeziji,[1] kao i u 4 sela u obližnjoj Adigeji. U Karačajevo-Čerkeziji u kojoj su starosedeoci, u 2010. su činili manje od 12% stanovništva i predstavljali su treći narod po brojnosti, posle Karačajaca (41%) i Rusa (32%).[2] Ovi Čerkezi su u osnovi Beslenejci, oni govore kabardinskim (kabardino-čerkeskim ili istočnočerkeskim) jezikom.[3] Nakon stvaranja Sovjetskog Saveza čerkeska plemena su svrstana u 4 grupe (zavisno od administrativne jedinice u kojoj su bila naseljena), a to su Čerkezi (većinom Beslenejci), Kabardinci (samo Kabardinci), Adigejci (sva zapadna plemena Čerkeza sem Šapsuga) i Šapsugi (samo Šapsugi).
Čerkezi (iz Karačajevo-Čerkezije), sebe nazivaju imenom Adigejci kao i većina Čerkeza.[1] Po Čerkezima je nazvan glavni grad Karačajevo-Čerkezije Čerkesk, koji se ranije zvao Batalpašinsk.
Istorija uredi
Čerkezi (u užem smislu) su se iz Kabardino-Balkarije naselili u doline gornji Zelenčuk i Urup između 1780. i 1825, iz kojih su izmešteni u periodu između 1830-ih i 1850-ih. Tokom 19. veka, pod pritiskom Rusije, mnogi Čerkezi su se preselili u bliskoistočne zemlje, gde je većina asimilovana, manji deo je do danas očuvao čerkeski identitet.
Nakon Oktobarske revolucije 1917. i stvaranja Sovjetskog Saveza osnovana je 12. januara 1922. i autonomna oblast Karačajevo-Čerkezija. Koja je podeljena na Karačajsku autonomnu oblast i Čerkeski nacionalni okrug 26. aprila 1926. Čerkeski nacionalni okrug je uzdignut na nivo autonomne oblasti 30. aprila 1928. Čerkeska autonomna oblast je postojala do 9. januara 1957. godine, kada je uključena u sastav obnovljene (u starim granicama) autonomne oblasti Karačajevo-Čerkezije nakon rehabilitacije Karačajaca (koje je Staljin deportovao u srednju Aziju u 1943).
Autonomna oblast je uzdignuta na nivo autonomne sovjetske socijalističke republike Karačajevo-Čerkezije (federalne jedinice RSFSR) 3. jula 1991. godine. Raspadom Sovjetskog Saveza decembra 1991. godine, različiti narodi Karačajevo-Čerkezije su proglasili svoje posebne federalne jedinice, uključujući i republiku Čerkeziju 27. oktobra 1991. Rusija je bila spremna da prihvati podelu teritorije, ali je 28. marta 1992. na referendumu većina stanovništva glasala protiv podele i 9. decembra 1992. iz zvaničnog imena republike su izbačene reči autonomna sovjetska socijalistička i zvanično ime je od tada Republika Karačajevo-Čerkezija.[4]
Reference uredi
- ^ a b Olson, James Stuart; (1994), pp. 150; Napomena: „Beslenejci su naseljeni između gornjih tokova reka Urup i Hodzi i uz srednji tok reke Labe u zapadnom delu severnog Kavkaza”
- ^ „Popis 2010.”. Arhivirano iz originala 05. 06. 2016. g. Pristupljeno 02. 11. 2016.
- ^ „Nacionalni sastav stanovništva Rusije Popis 2010.”. Arhivirano iz originala 20. 06. 2013. g. Pristupljeno 02. 11. 2016.
- ^ Zakon o izmenama i dopunama Ustava Ruske Federacije od 9. decembra 1992. godine N 4061-I
Literatura uredi
- Olson, James Stuart; Pappas, Lee Brigance; Pappas, Nicholas Charles (1994). An Ethnohistorical Dictionary of the Russian and Soviet Empires. Greenwood Publishing Group. ISBN 978-0-313-27497-8.
Vidi još uredi
