Čehoslovačka Socijalistička Republika
Čehoslovačka Socijalistička Republika (ČSSR; češ. i svk. Československá socialistická republika (ČSSR)) je bila država u centralnoj Evropi, koja je postojala od 1945. do 1990. godine.
| Čehoslovačka Socijalistička Republika Československá socialistická republika Čehoslovačka | |||
|---|---|---|---|
| Himna Kde domov můj? i Nad Tatrou sa blýska | |||
 Čehoslovačka | |||
| Geografija | |||
| Kontinent | Evropa | ||
| Regija | centralna Evropa | ||
| Prestonica | Prag | ||
| Društvo | |||
| Službeni jezik | češki i slovački (regionalno: mađarski) | ||
| Religija | Katolicizam (defakto) | ||
| Politika | |||
| Oblik države | Socijalistička republika | ||
| Vladari | |||
| — Predsednik | Gustav Husak | ||
| Vladajuća partija | Komunistička partija Čehoslovačke | ||
| Istorija | |||
| Istorijsko doba | Hladni rat | ||
| Događaji | |||
| — Novi ustav | 9. maj 1948. | ||
| — Formiranje ČSFR | mart 1989. (41 god.) | ||
| Geografske i druge karakteristike | |||
| Površina | |||
| — ukupno | 128.000 km² | ||
| Stanovništvo | 15.400.000 | ||
| Valuta | Čehoslovačka kruna | ||
| Zemlje prethodnice i naslednice Čehoslovačke | |||
| Prethodnice: | Naslednice: | ||
|
| ||
.svg)
Zamenila je dotadašnju Čehoslovačku Republiku (ČSR) (1918—1938), a nju je nasledila Češka i Slovačka Federativna Republika (ČSFR) (1990—1992).
Zvanično je stvorena donošenjem novog ustava 11. jula 1960, mada je to u suštini bilo samo promena imena ('socijalistička') u več ranije socijalističku državu.
Ustavnim odredbama koje su stupile na snagu 1. januara 1969. ČSSR je federalizovana — stvorene su Češka Socijalistička Republika (ČSR) i Slovačka Socijalistička Republika (SSR).
Ustavnim zakonom federalnog parlamenta Čehoslovačke, koji je stupio na snagu 29. marta 1990. „O promeni naziva Čehoslovačke Socijalističke Republike“ ime je promenjeno u kratkotrajno Čehoslovačka Federativna Republika (koji je ubrzo zamenjen sa Češka i Slovačka Federativna Republika (ČSFR).
Istorijat uredi
Istorijska pozadina uredi
Nakon što je Crvena armija oslobodila Čehoslovačku od nemačke okupacije, u aprilu 1945. godine je proglašena Treća republika, a na vlast je došao Narodni front unutar kojeg je delovalo šest stranaka. na višestranačkim izborima 1946. godine, uverljivu pobedu odneli su komunisti. Na izborima u maju 1947. godine, komunisti nisu osvojili većinu u Parlamentu, zbog čega su Sovjeti zahtevali odstranjenje „buržoazije i reakcionarnih elemenata“ iz vlade.
Februara 1948. godine, komunisti su izvršili puč i preuzeli vlast u Čehoslovačkoj. Edvard Beneš, dotadašnji predsednik, dao je ostavku. nakon usvajanja novog ustava u maju 1948, Čehoslovačka je zvanično postala Narodna republika, iako je zadržano staro ime Čehosloavčka Republika, te stari grb i zastava.
Dana 11. jula 1960. godine, bio je usvojen novi ustav, u kojem je ime zemlje promenjeno u Čehoslovačka Socijalistička Republika.
Socijalistička Republika uredi
Postojanje Socijalističke republike najviše je obeležilo Praško proleće 1968. godine i njegovo gušenje od strane Varšavskog pakta. U duhu politike Normalizacije, Čehosloavčka je postala federacija Češke i Slovačke Socijalističke Republike.
Tokom 1970-ih, primećeno je jačanje opozicije, među kojom je jedan od istaknutijih predstavnika bio i Vaclav Havel.
U procesu raspadanja istočnog bloka, komunisti su sišli s vlasti tokom Plišane revolucije 1989. godine. Počekom 1990. godine, usvojeno je novo ime države — Češka i Slovačka Federalna Republika. Dana 1. januara 1993. godine, federacija je ukinuta, a Češka i Slovačka su postale nezavisne republike.
Politika uredi
Na vlasti u Čehoslovačkoj je zvanično bio Narodni front, unutar kojeg je najviše uticaja imala Komunistička partija Čehoslovačke. Nakon razlaza Tito-Staljin 1948. godine, u duhu antititoističke politike, iz partije je isključeno oko 500.000 dotdašnjeg članstva[1][2]. Neki uticajniji komunisti su zatvoreni tokom ovih čistki, pod optužbom da su titoisti, poput Rudolfa Slanskog, Vladimira Klementisa, Gustava Husaka i ostalih.
Sekretar partije od 1953. do 1968. bio je Antonjin Novotni, a nakon njega 1969. Gustav Husak, koji je postao i predsednik Republike 1975. godine.
Ekonomija uredi
Ekonomija Čehoslovačke u ovom periodu zasnivala se na planiranoj komandnoj ekonomiji, po uzoru na Sovjetski Savez. Prevladavala je teška prerađivačka industrija, metalurgija, proizvodnja hemikalija, hrane i tekstila. Poljoprivreda je zauzimala manji deo sektora, ali je stanovništvo uvek bilo opskrbljeno dovoljnom količinom hrane. Godine 1986, 80% čehoslovačke trgovine išlo je sa zemljama socijalističkog bloka.
Najveći izazov privrednog razvoja Čehoslovačke je predstavljao razvoj istočne Slovačke, koja se nalazila duboko ispod živnotnog standarda zapadnih delova zemlje. Zbog toga su u Slovačkoj izgrađene brojne fabrike, modernizovani gradovi i infrasturktura. Posle drugog svetskog rata je izgrađen potpuno novi grad Dubnica na Vahu. Prva nuklearka u Čehoslovačkoj se nalazila u Jaslovskim Bohunicama isto u Slovačkoj. Proces izjednačivanja nivoa razvijenosti obe republike je trajao sve do kraja 1980-ih je država uspela i nivo razvoja Češke i Slovačke pre raspada zemlje je dostigao stanja 1:1.
