Činovi u Oružanim snagama SFRJ
Činovi u Oružanim snagama SFRJ označavali su stepen starešinstva među vojnicima, mornarima, pitomcima vojnih škola, mlađim i starijim oficirima, generalima koji su kao vojnici, mornari, pitomci vojnih škola, aktivnih vojnih lica, rezervni sastav, građanske osobe na službi u oružanim snagama i ostali pripadnici oružanih snaga činili sistem oružanih snaga Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije.
Sistem oružanih snaga SFRJ činili su Jugoslovenska narodna armija, Teritorijalna odbrana, Savez rezervnih vojnih starešina i druge organizacije koje je odredio savezni sekretar za narodnu odbranu, strukture opštenarodne odbrane i društvene samozaštite, milicija u koje je građanin mogao dobiti ratni raspored.
Činovi uredi
Činovi u Kopnenoj vojsci odgovarali su činovima u Ratnom vazduhoplovstvu i protivvazdušnoj odbrani dok su se oficirski i generalski činovi u Ratnoj mornarici razlikovali. Osobe u rezervnom sastavu imale su ispred čina prefiks (rez.) što je označavalo da u tom trenutku nisu bile u aktivnom vojnu sastavu. U slučaju aktiviranja u profesionalni vojni sastav oznaka se nije menjala. U kolokvijalnoj upotrebi postojala je razlika između prva četiri oficirska čina i sledeća tri ali se ne može govoriti o nižim oficirskim i višim oficirskim činovima, jer su svi oni oficiri. Nije bilo formalnog razlikovanja među njima. Uvek se zna, ko je stariji po činu taj je pretpostavljeni, ko je mlađi po činu taj je potčinjeni.[1]
U Oružanim snagama SFRJ su postojali sledeći činovi i delili su se na:
- činove vojnika, mornara i pitomaca srednjih vojnih škola:
- razvodnik, desetar i mlađi vodnik
- činove pitomaca škola za rezervne oficire:
- razvodnik, desetar, mlađi vodnik i vodnik
- činove pitomaca škola za aktivne oficire:
- razvodnik, desetar, mlađi vodnik, vodnik i vodnik prve klase
- činove podoficira:
- vodnik, vodnik prve klase, stariji vodnik, stariji vodnik prve klase, zastavnik i zastavnik prve klase
- činove oficira:
- potporučnik, poručnik / poručnik korvete, kapetan / poručnik fregate, kapetan prve klase / poručnik bojnog broda, major / kapetan korvete, potpukovnik / kapetan fregate, pukovnik / kapetan bojnog broda
- činove generala i admirala:
- general-major / kontraadmiral, general-potpukovnik / viceadmiral, general-pukovnik / admiral, general armije (avijacije) / admiral flote i general
I pre raspada Jugoslavije neki od činova se nisu upotrebljavali to su:
- General (uveden 1955. a ukinut 1974, predviđen kao najviši čin koji bi bio dodeljivan zameniku vrhovnog komandanta[traži se izvor] ali niko nije bio unapređen u ovaj čin, jedina osoba koja je predlagana za unapređenje u ovaj čin je bio Ivan Gošnjak dok je bio na funkciji zamenika vrhovnog komandanta oružanih snaga SFRJ.)
- Maršal Jugoslavije (predstavljao zvanje a tretiran kao najviši vojni čin i pripadao samo Josipu Brozu Titu. Ukinut njegovom smrću 1980. godine.)
| Kopnena vojska JNA | Ratno vazduhoplovstvo i protivvazdušna odbrana JNA |
Jugoslovenska ratna mornarica | |
|---|---|---|---|
Oružanih snaga SFRJ |
.svg) .svg) .svg) | ||
Oružanih snaga SFRJ |
.svg) | ||
.svg) |
.svg) |
-O12.svg)  | |
.svg) |
.svg) |
-O11.svg)  | |
.svg) |
.svg) |
-O10.svg)  | |
.svg) |
.svg) |
-O9.svg)  | |
.svg) |
.svg) |
-O7.svg)  | |
.svg) |
.svg) |
  | |
.svg) |
.svg) |
-O5.svg) .svg) | |
.svg) |
.svg) |
-O4.svg) .svg) | |
.svg) |
.svg) |
-O3.svg) .svg) | |
.svg) |
.svg) |
-O2.svg) .svg) | |
.svg) |
.svg) |
-O1.svg) .svg) | |
.svg) |
.svg) |
.svg) .svg) | |
.svg) |
.svg) |
.svg) .svg) | |
.svg) |
.svg) |
.svg) .svg) | |
.svg) |
.svg) |
.svg) .svg) | |
.svg) |
.svg) |
.svg) .svg) | |
.svg) |
.svg) |
.svg) .svg) | |
.svg) |
.svg) |
.svg) | |
.svg) |
.svg) |
.svg) | |
.svg) |
.svg) |
.svg) | |
Vojni službenici uredi
Klase vojnih službenika u oružanim snagama SFRJ odgovarale su u pravima starešinstva tj. odgovarajućim činovima ali nisu davale pravo vođenja i komandovanja (VIZ), iako bi u slučajevima rata i ne postojanja višeg čina ovim klasama ipak davana ta prava. Izgled činova vojnih službenika su činile sive rozete umesto petokrake koji su imali aktivni pripadnici oružanih snaga SFRJ.[2]
Klase vojnih službenika bile su:
| Klasa | Čin |
|---|---|
Amblemi uredi
-
Amblem na kapi oficira JRM -
Amblem na kapi podoficira JRM -
Amblem na kapi RViPVO JNA -
Padobranska značka -
Pilotska značka -
Podmorska značka
Reference uredi
Literatura uredi
- Vojna enciklopedija (knjiga druga). Beograd 1971. godina.
- Vojni leksikon. „Vojnoizdavački zavod“ Beograd, 1981. godina.
- Heimer, Željko (2007). „Oznake rodova, struka i službi na odorama oružanih snaga”. Polemos : časopis za interdisciplinarna istraživanja rata i mira. X/20: 49—71.
Odluke i zakoni uredi
- Odluka o Jugoslovenskoj armiji ("Službeni list DFJ", br. 9/45)
- Zakon o službi u Jugoslovenskoj armiji ("Službeni list FNRJ", br. 60/46, 45/51, 18/52)
- Zakon o Jugoslovenskoj narodnoj armiji ("Službeni list FNRJ", br. 29/55, 36/55)
- Zakon o narodnoj odbrani ("Službeni list FNRJ / SFRJ", br. 30/55, 14/57, 44/61, 22/64, 14/65, 21/65, 32/65, 8/69, 22/74)
- Zakon o Jugoslovenskoj narodnoj armiji ("Službeni list SFRJ", br. 52/64, 57/65, 67/72)
- Zakon o službi u oružanim snagama ("Službeni list SFRJ", br. 22/74, 29/74, 5/78, 32/78, 5/79)
- Zakon o službi u oružanim snagama ("Službeni list SFRJ", br. 7/85, 26/85, 20/89, 40/89, 26/90)
- Zakon o opštenarodnoj odbrani ("Narodne novine", br. 27/84, 33/89, 47/90)
- Zakon o opštenarodnoj odbrani ("Službeni list SFRJ", br. 21/82, 31/82 i 35/91)
