Čovek i biosfera
MAB je skraćenica na engleskom jeziku sa značenjem „čovek i biosfera”. Program MAB postoji od 1970. godine u okviru UNESKO-a. Jedan od projekata programa MAB bilo je i stvaranje svetske mreže zaštićenih područja nazvanih rezervati biosfere. Njihov koncept je određen 1974. godine, a prvi rezervati formirani su 1976. godine.
Tri su osnovne funkcije rezervata biosfere:
- zaštita – predela, ekosistema, vrsta i genetičke raznovrsnosti
- razvoj – društveno-ekonomski zasnovan na principima održivosti
- podrška – naučno-istraživački rad, praćenje stanja (monitoring), obrazovanje i razmena informacija
Rezervati su prostorno organizovani u tri zone, sa različitim funkcijama i režimima zaštite:
- centralna zona (core area) – najviši stepen zaštite, jedina dozvoljena aktivnost u ovoj zoni je praćenje stanja i istraživanje
- tampon zona (buffer area) – dozvoljava određene aktivnosti (poljoprivreda, rekreacija, turizam)
- prelazna zona (transition area) – ima naglašenu razvojnu ulogu u skladu sa principima održivosti
Akcioni plan za rezervate biosfere sačinjen je 1984. godine nakon prvog međunarodnog kongresa o rezervatima biosfere u Minsku. U skladu s dešavanjima vezanim za Svetski samit u Riu 1992. godine i razvoj interneta, bila je očigledna potreba za novom stretegijom za rezervate biosfere koja je usvojena na drugom kongresu u Sevilji 1995. godine i sadrži četiri osnovna cilja:
- očuvanje prirodne i kulturne raznovrsnosti
- aktivno učešće lokalnog stanovništva u upravljanju rezervatom usklađeno s prostornim planiranjem
- istraživanje, praćenje, obrazovanje i obučavanje
- formiranje svetske mreže rezervata biosfere
Treći međunarodni kongres održan je u februaru 2008. godine u Madridu, a Četvrti međunarodni kongres o rezervatima biosfere je održan u martu 2016. godine u Limi. Na kongresu u Limi je usvojen akcioni plan za rezervate biosfere za period do 2025. godine.[1]
Svetska mreža 2018. godine broji 686 rezervata biosfere u 122 države. U Srbiji su proglašena dva rezervata biosfere i to Golija-Studenica 2001. godine i Bačko Podunavlje 2017. godine, a u Crnoj Gori Sliv reke Tare 1976. godine.
Centralna kancelarija programa MAB nalazi se u sedištu UNESKO-a u Parizu, dok u svakoj državi članici postoji Komitet za MAB u okviru Nacionalne komisije za UNESKO koja je obično pri Ministarstvu inostranih poslova.
Reference uredi
Spoljašnje veze uredi
- Unesko - program Čovek i biosfera [1]