Šmalkaldski rat
Ovaj članak sadrži spisak literature, srodne pisane izvore ili spoljašnje veze, ali njegovi izvori ostaju nejasni, jer nisu uneti u sam tekst. |
Šmalkaldski rat vođen je od 1546. do 1547. godine između nemačkih protestantskih knezova udruženih u Šmalkaldskom savezu i nemačkog cara Karla V.
| Šmalkaldski rat | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||
| |||||||
| Sukobljene strane | |||||||
| Sveto rimsko carstvo, Španska imperija, Saksonija, Kraljevina Ugarska, Kraljevina Bohemija | Šmalkaldski savez | ||||||
| Komandanti i vođe | |||||||
| Karlo V | Johan Frederik I, izborni knez Saksonije | ||||||
Šmalkaldski savez uredi
Šmalkaldski savez osnovan je 1531. godine radi odbrane protestantizma i ostvarenja samouprave. Savezu su pripadali protestantski gradovi, tako da je postao ozbiljna smetnja politici cara Karla. Angažovan u borbama protiv Francuske i Turske, car sve do 1544. godine nije mogao ništa preduzeti protiv saveza. Pošto je zaključio mir sa Francuskom (1544. godine) i pridobio protestantskog vojvodu, kasnije izbornog kneza Morica Saksonskog, kneza Hansa fon Kistrina i druge, počeo je s pripremama za likvidaciju Saveza i učvršćivanje svoje vlasti. Pošto su vođe Saveza, saksonski izborni knez Johan Fridrih i Filip I Hesenski 1546. godine odbili da učestvuju na Tridentskom koncilu, car ih je proglnao. To je bio povod za Šmalkaldski rat.
Rat uredi
U jesen iste godine našle su se na Dunavu dve protivničke vojske, svaka približne jačine oko 40.000 pešaka i 2-6000 konjanika; carskom vojskom komandovao je španski vojskovođa Alba, a savezničkom Johan Fridrih i Filip. Ratna dejstva sastojala su se u posedanju logora, zauzimanju položaja, obostranom artiljerijskom dejstvu, mnogobrojnim čarkama i osvajanju nebranjenih gradova. Vremenske prilike bile su nepovoljne; obe vojske trpele su zbog nezadovoljstva u redovima najamnika koji nisu primali redovne novčane prinadležnosti. Sve to je navodilo na obostrano izbegavanje sudara. No, kad je car iz Italije i Holandije dobio potrebnu pomoć, uključujući i artiljeriju, Alba je preuzeo inicijativu. Na vest da je Moric upao u Saksoniju, vođe saveza su u novembru 1546. godine kod Donauverta raspustili svoje trupe, što je Alba iskoristio i pokorio sve protestantske gradove sem Magdeburga i Bremena.
Kraj rata uredi
Šmalkaldski savez raspao se 1547. godine, a posle carske pobede kod Milberga, borbe između Morica i cara (1552) i prelaska Albrehta Bradenburškog na stranu cara, zaključen je verski Augsburški mir. Najzad, Pasauskim ugovorom od 2. avgusta 1555. godine protestantima je privremeno priznata verska sloboda, zbog koje je Šmalkaldski rat i vođen.
Izvori uredi
- Vojna enciklopedija, tom 9 (573)
