1300 kaplara
Hiljadu trista kaplara je naziv za još nedoškolovane oficire koji su poslati kao pojačanje Prvoj armiji u Kolubarskoj bici.
Istorija uredi
Početkom rata veliki broj mladića, kako iz Srbije tako i iz Austrougarske, napustio je školovanje i stavio se na raspolaganje vrhovnoj komandi. Oni su upućeni u vojnu školu u Skoplju. Iako njihova obuka nije bila gotova razvoj događaja primorao je vrhovnu komandu da ih pošalje u borbu. Srpska vojska je bila u povlačenju, demoralisana, sa manjkom municije, Beograd je bio u neprijateljskim rukama, tako da se svet već pomirio sa potpunim slomom Srbije. Za odsudnu borbu bile su neophodne sve raspoložive snage, zbog čega su mladićima u Skoplju pre vremena podeljeni činovi kaplara (otuda i naziv) i oni su odmah narednog jutra upućeni ka Kolubari i Suvoboru. Srpska vojska je tada izvojevala jednu od najsjajnijih pobeda u Prvom svetskom ratu, predvođena Živojinom Mišićem.
Tokom 1916. i 1917. veća grupa od oko 500 pripadnika je provela u Žozijeu (franc. Jausiers) u Francuskoj na obuci i školovanju odakle se potom vratila na front.[1]
Jevreji u bataljonu uredi
Među 1300 kaplara je bilo i 34 Jevreja:[2]
- Jakov Maclijah
- Josif Goldner
- Mika Haim Samuilović
- Natan Baruh
- Nisim A. Aron
- Petar Bader
- Fridrih Rot
- Aleksandar Gajger
- Aron B. Aron
- Vukašin Zahar
- David Tajtacak
- Dragutin Šmit
- Živko Mašlijah
- Jakov Leonović
- Jevrem Gaon
- Ješa Alkalaj
- Josif Herman
- Lazar Pijade
- Leon Haim
- Leon Leonović
- Marsel Davidović
- Manfred Ozerović
- Mihajlo Štok
- Moric A. Demajo
- Moric H. Demajo
- Moša Mošić
- Moša Nahman
- Pavle Vajs
- Samuilo Levi
- Solomon Mevorah
- Stanislav Vinaver
- Stevan Koen
- Todor Horović
- Leon Lebl
Od njih, živote su dali Jakov Maclijah[3] i Leon Lebl, poginuo u Stepojevačkim šančevima na Kosmaju 29. novembra 1914. godine.[4]
Ako se zna, prema popisima, da je 1914. godine u Srbiji od oko 4 miliona stanovnika, bilo nešto preko 5.000 Jevreja, što je oko 0,15 posto ukupnog broja stanovnika Srbije, a da je u bataljonu „1.300 kaplara” bilo 2,5 posto Jevreja, to ukazuje da je Jevreja u srpskoj vojsci u otadžbinskom ratu bilo petnaest (15) puta više od njihovog ukupnog broja u udelu stanovništva u Srbiji.[5]
Nasleđe uredi
Hiljadu trista kaplara predstavlja simbol žrtvovanja za slobodu sopstvene zemlje i naroda jer su ih činili, mahom, golobradi mladići koji su svesno krenuli u borbu.[6]
Jedna od centralnih beogradskih ulica kao i u Novom Sadu nosi naziv Ulica 1300 kaplara, u dosta šumadijskih gradova postoje ulice sa tim nazivom, a i u Banjoj Luci jedna od ulica nosi ovo ime.
Postojalo je Udruženje 1300 kaplara koje je 1980. godine spalo na 9 poslednjih preživelih članova, pa je moralo biti ugašeno. Poslednji predsednik je bio Tadija Pejović (1892−1982).[7]
Vidi još uredi
Reference uredi
- ^ Kako su Srbi pevali „Marseljezu” („Politika”, 19. septembar 2016)
- ^ Salom 2021, str. 35.
- ^ Salom 2021, str. 31.
- ^ Salom 2021, str. 33.
- ^ „Serbia Virtual Jewish History Tour”. www.jewishvirtuallibrary.org. Pristupljeno 2021-03-15.
- ^ Učešće 1300 đaka kaplara u Kolubarskoj bici / Aleksandar Lukić, Miroslava Kojić. - Ljig : Gradska biblioteka, 2014 (Valjevo : Topalović). - 143 str. : ilustr. ; 24 cm
- ^ Rade Dacić: Kidani talenat - Tadija Ž. Pejović
Literatura uredi
- Salom, Davor (2021). „Srbi Mojsijeve vere za slavu i slobodu Srbije 1912-1918” (PDF). Jevrejska digitalna biblioteka. Arhivirano iz originala 10. 10. 2023. g.
Spoljašnje veze uredi
- Iz školske klupe u oganj bitke („Večernje novosti“, 18. februar 2014)
- Venac od roditeljskih suza („Večernje novosti“, 19. februar 2014)
- Vatru pale dok marširaju („Večernje novosti“, 22. februar 2014)
- Besmrtni đački bataljon (Srpski akademski krug) Arhivirano na sajtu Wayback Machine (1. maj 2019)
- Jevrejski istorijski muzej Arhivirano na sajtu Wayback Machine (7. maj 2021)
- Jevrejska digitalna biblioteka
