18. oktobar
датум
18. oktobar (18.10) je 291. dan u godini po gregorijanskom kalendaru (292. u prestupnoj godini). Do kraja godine ima još 74 dana.
Događaji uredi
| oktobar | ||||||
| P | U | S | Č | P | S | N |
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 |
| 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 |
| 15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 |
| 22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 |
| 29 | 30 | 31 | ||||
- 31 — U Rimu uhapšen i pogubljen pretorijanski prefekt Sejan pod optužbom za veleizdaju. Sejan je u periodu od 27. do 31. bio de facto vladar Rimskog carstva u ime cara Tiberija koji se povukao na ostrvo Kapri.
- 1016 — Danska vojska predvođena Knutom Velikim je porazila Edmunda Gvozdenog u bici kod Asanduna, čime je stekla kontrolu nad većinom Engleske.
- 1081 — Robert Gviskar je poveo invaziju na Vizantiju osvojivši grad Drač.
- 1469 — Kraljica Izabela od Kastilje udala se za aragonskog kralja Ferdinanda II, čime su pod jednom krunom ujedinjene gotovo sve španske hrišćanske zemlje.
- 1685 — Francuski kralj Luj XIV poništio je Nantski edikt i time lišio hugenote (protestanti) verskih i građanskih sloboda koje im je 1598. garantovao kralj Anri IV. Oko 200.000 hugenota, uglavnom intelektualaca, je nakon toga emigriralo u susedne zemlje.
- 1692 — Postavljen je kamen temeljac Petrovaradinske tvrđave kod Novog Sada, koja je postala najjača karika u lancu Habzburška monarhija utvrđenja prema Osmanskom carstvu.
- 1860 — Britanske trupe su, tokom Drugog opijumskog rata spalile do temelja Juanmingjuan, letnju carsku palatu u Pekingu.
- 1867 — SAD su formalno preuzele suverenitet nad Aljaskom, koju su kupile od Rusije za 7,2 miliona dolara.
- 1922 — Osnovana je Britanska radio kompanija (BBC).
- 1955 — Počela proizvodnja Zastave 750 - jednog od simbola SFRJ.
- 1963 — Francuska raketa Veronika (Véronique) lansirana iz Alžira ponela je u svemir prvu mačku (Félicette) i vratila je sigurno na Zemlju. Let je trajao 13 minuta a raketa je dostigla visinu od 153km.
- 1967 — Sovjetski vasionski brod Venera ušao je u atmosferu Venere kao prva letelica u istoriji astronautike i emitovao podatke na Zemlju. Kontakt je izgubljen kada je brod bio na 27 km iznad površine Venere.
- 1977 — U akciji nemačkih specijalaca na aerodromu u Mogadišu ubijena su tri Palestinca, otmičara putničkog aviona nemačke kompanije Lufthanza. Oslobođeno je svih 86 putnika, koji su pet dana bili taoci otmičara.
- 1989 — Pod pritiskom masovnih demonstracija generalni sekretar Jedinstvene socijalističke partije (Istočne) Nemačke Erih Honeker je podneo ostavku, za novog šefa partije izabran je Egon Krenc, ali su antivladine demonstracije nastavljene.
- 1991 —
- Na drugom plenarnom zasedanju Konferencije o Jugoslaviji u Hagu predsednik Srbije Slobodan Milošević odbio je predlog Deklaracije o Jugoslaviji kojom je bilo predviđeno da bivše federalne jedinice postanu suverene i nezavisne republike, međunarodno priznate. Predsednik Srbije je kasnije odbio sve ostale verzije „Sporazuma za opšte rešenje krize“ u bivšoj SFR Jugoslaviji koje su nudili međunarodni posrednici.
- Televizija Beograd je počela da emituje program preko satelita.
- 1998 —
- Tajvanski izaslanik Ku Čen Fu je, na kraju šestodnevne posete Kini, razgovarao je s kineskim predsednikom Đang Ceminom, što je bio prvi susret na najvišem nivou dveju strana od 1949.
- Najmanje 700 ljudi je poginulo u eksploziji naftovoda na jugu Nigerije.
- 2000 — Predsednik Crne Gore Milo Đukanović odbio je učešće u vladi SR Jugoslavije i založio se za nastavak političkog dijaloga Srbije i Crne Gore o novoj državnoj zajednici. Đukanović će u narednom periodu tražiti da dve federalne jedinice prvo dobiju međunarodno priznanje, a potom da formiraju savez.
- 2001 — Četvorica sledbenika Osame bin Ladena, vođe terorističke organizacije Al Kaida, osuđeni su u Njujorku na doživotnu robiju bez prava žalbe za bombaške napade koje su izvršili 1998. godine na američke ambasade u Africi.
- 2007 — U samoubilačkom napadu na kolonu motornih vozila u Karačiju u kojima je bila bivša premijerka Benazir Buto, poginulo je najmanje 130 osoba, dok je 450 povređeno.
Rođenja uredi
- 1130 — Si Džu, kineski filozof. (prem. 1200)
- 1405 — Enea Silvio Pikolomini, papa Pije II od 1458. (prem. 1464)[1]
- 1523 — Ana Jagelonska, poljska kraljica. (prem. 1596)
- 1663 — Eugen Savojski, jedan on najvećih vojskovođa svog vremena. Proslavio se u Velikom bečkom ratu (1683—1699), Ratu za špansko nasleđe (1701-1714) i Austrijsko - turskom ratu (1716—1718) u kojem je porazio osmansku vojsku kod Petrovaradina 1716. i Beograda 1717. (prem. 1736)
- 1697 — Kanaleto, italijanski slikar. (prem. 1768)
- 1741 — Šoderlo de Laklo, francuski pisac i general. (prem. 1803)
- 1777 — Hajnrih fon Klajst, nemački dramaturg, pesnik i publicista. (prem. 1811)
- 1831 — Fridrih III od Nemačke, car Nemačke i kralj Pruske. (prem. 1888)
- 1842 — Čedomilj Mijatović, srpski političar, ekonomista i istoričar. (prem. 1932)
- 1847 — Aleksandar Nikolajevič Lodigin, sovjetski pronalazač. (prem. 1923)
- 1859 — Anri Bergson, francuski filozof. (prem. 1941)
- 1870 — D. T. Suzuki, japanski autor. (prem. 1966)
- 1882 — Lisjen Peti Breton, francuski biciklista. (prem. 1917)
- 1902 — Mirijam Hopkins, američka glumica. (prem. 1972)
- 1905 — Feliks Ufue-Boanji, prvi predsednik Obale Slonovače. (prem. 1993)
- 1918 — Konstantin Micotakis, grčki političar. (prem. 2017)
- 1919 — Pjer Trudo, kanadski političar. (prem. 2000)
- 1920 — Melina Merkuri, grčka glumica. (prem. 1994)
- 1925 — Ramiz Alija, albanski političar. (prem. 2011)
- 1926 — Čak Beri, američki muzičar, začetnik rokenrola. (prem. 2017)
- 1926 — Klaus Kinski, nemački glumac. (prem. 1991)
- 1927 — Džordž Si Skot, američki glumac. (prem. 1999)
- 1927 — Jan Kmeć, prvi akademik iz redova vojvođanskih Slovaka, filolog, književni kritičar, istoričar kulture i redaktor. (prem. 2003)[2]
- 1929 — Violeta Čamoro, nikaragvanska političarka.
- 1931 — Svetozar Stojanović, srpski filozof. (prem. 2010)
- 1939 — Li Harvi Osvald, američki marinac, ubica Džona Kenedija. (prem. 1963)
- 1944 — Slobodan Škrbić, srpski fudbaler. (prem. 2022)
- 1947 — Lora Niro, američka muzičarka i pijanistkinja. (prem. 1997)
- 1952 — Čak Lori, američki reditelj, scenarista, producent i kompozitor.
- 1953 — Vladimir Kostić, srpski neurolog, univerzitetski profesor i akademik, redovni profesor Medicinskog fakulteta Univerziteta u Beogradu, akademik.[3]
- 1956 — Martina Navratilova, čehoslovačko-američka teniserka.
- 1957 — Mihailo Petrović, srpski fudbaler i fudbalski trener.
- 1959 — Maurisio Funes, salvadorski političar.
- 1959 — Milčo Mančevski, makedonski režiser, scenarista, pisac i fotograf.
- 1960 — Žan Klod van Dam, belgijski glumac.
- 1961 — Vinton Marsalis, američki džez muzičar i kompozitor.
- 1968 — Mihael Štih, nemački teniser.
- 1973 — Mihalis Kapsis, grčki fudbaler.
- 1973 — Džejms Foli, američki fotoreporter, prva američka žrtva ISIS-a. (prem. 2014)
- 1976 — Kjel Karlstrem, finski biciklista.
- 1977 — Terel Makintajer, američki košarkaš.
- 1978 — Majk Tindal, engleski ragbista.
- 1979 — Ne-Yo, američki muzičar, muzički producent, glumac i plesač.
- 1983 — Božo Vrećo, bosanskohercegovački muzičar.
- 1983 — Dante, brazilski fudbaler.
- 1984 — Lindsi Von, američka alpska skijašica.
- 1984 — Majlo Janopulos, engleski novinar i pisac.
- 1984 — Frida Pinto, indijska glumica i model.
- 1984 — Esperanza Spolding, američka muzičarka.
- 1984 — Robert Harting, nemački bacač diska.
- 1985 — Dragan Stanković, srpski odbojkaš.
- 1987 — Zek Efron, američki glumac i pevač.
- 1990 — Britni Grajner, američka košarkašica.
- 1995 — Tamaš Farkaš, srpski plivač.
Smrti uredi
- 31 — Lucije Elije Sejan, prefekt pretorijanske garde u starom Rimu. (rođ. 20. p. n. e.)
- 707 — Papa Jovan VII. (rođ. 650)
- 1035 — Sančo III od Navare, kralj Pamplone. (rođ. 985)
- 1101 — Igo od Vermandoa, grof Vermandoa i jedan od najznačajnijih učesnika Prvog krstaškog rata. (rođ. 1057)
- 1417 — Papa Grgur XII. (rođ. 1326)
- 1503 — Papa Pije III. (rođ. 1439)
- 1541 — Margarita Tjudor, kraljica Škotske. (rođ. 1489)
- 1558 — Marija od Ugarske, guverner Nizozemske. (rođ. 1505)
- 1641 — Jakob Jordans, flamanski slikar. (rođ. 1593)
- 1865 — Henri Džon Templ, engleski državnik. (rođ. 1784)
- 1869 — Simon Jenko, slovenački pesnik, tekstopisac i pisac. (rođ. 1835)[4]
- 1871 — Čarls Bebidž, engleski matematičar, otac računarstva. (rođ. 1791)
- 1893 — Šarl Guno, francuski kompozitor. (rođ. 1818)
- 1911 — Alfred Bine, francuski psiholog. (rođ. 1857)
- 1921 — Ludvig III Leopold, bavarski kralj. (rođ. 1845)
- 1931 — Tomas Alva Edison, američki pronalazač. (rođ. 1847)
- 1934 — Santijago Ramon i Kahal, španski patolog, histolog, neurolog i dobitnik Nobelove nagrade za fiziologiju i medicinu. (rođ. 1852)
- 1948 — Valter fon Brauhič, nemački feldmaršal. (rođ. 1881)
- 1962 — Svetislav Ivan Petrović, srpski glumac, koji se prvi proslavio na filmskom ekranu u Evropi, između dva svetska rata . (rođ. 1894)
- 1978 — Ramon Merkader, španski komunista, ubica Lava Trockog. (rođ. 1913)
- 1982 — Bes Truman, supruga Harija Trumana. (rođ. 1885)
- 2006 — Zvonko Marić, srpski akademik, fizičar. (rođ. 1931)
- 2007 — Nikola Rešić, srpsko-bosanski pevač. (rođ. 1964)
- 2012 — Silvija Kristel, holandska glumica i manekenka. (rođ. 1952)
- 2016 — Suzana Šuvaković Savić, srpska operska pevačica (sopran). (rođ. 1969)
- 2017 — Isam Zahredin, sirijski general-major, borac protiv terorizma, junak odbrane Deir ez Zora i simbol nacionalnog otpora. (rođ. 1961)
Praznici i dani sećanja uredi
Literatura uredi
Vidi još uredi
- ^ „Pius II | pope”. Encyclopedia Britannica (na jeziku: engleski). Pristupljeno 28. 6. 2020.
- ^ „Jan Kmeć”. slovackizavod.org.rs (na jeziku: slovački). Pristupljeno 30. 1. 2022.
- ^ „Vladimir Kostić”. sanu.ac.rs. Pristupljeno 24. 1. 2024.
- ^ Milisavac, Živan, ur. (1984). Jugoslovenski književni leksikon (2. izd.). Novi Sad: Matica srpska. str. 281.