43. prijedorska motorizovana brigada

43. prijedorska motorizovana brigada je bila jedna od najjačih jedinica Vojske Republike Srpske. Naslijedila je 343. motorizovanu brigadu JNA. Štab jedinice bio je u kasarni Žarko Zgonjanin, u prijedorskom naselju Urije.

43. prijedorska motorizovana brigada
Grb 43. prijedorske motorizovane brigade
Postojanje1992—1996.
Mesto formiranja:
Prijedor
Formacijabrigada
Jačina4.490[1]
prosečno: 8.735 (kraj 1992)[1]
DeoVojske Republike Srpske
Angažovanje
Odlikovanja
Komandanti
KomandantVladimir Arsić
Komandant 2Radmilo Zeljaja

Prvi komandant bio je pukovnik Vladimir Arsić, poslije njega jedinicom je komandovao pukovnik Radmilo Zeljaja. Tokom rata u BiH brigada je bila angažovana na posavskom, romanijskom i bihaćkom ratištu i kroz nju je prošlo preko 10.000 boraca.

Organizacija

uredi

1. Oklopni bataljon, 2. Gvozdeni bataljon, 3. Tenkovski bataljon i 4. Jurišni bataljon bili su osnov organizacije brigade. Pored njih, jedinica je imala niz drugih formacija - četu Vojne policije, artiljerijski divizion, inžinjeriju, minobacačke vodove i jedinice podrške.

1991.

uredi

Na svoj ratni put je krenula krajem septembra 1991. godine na zapadnoslavonsko ratište, zajedno sa drugim jedinicama Banjalučkog korpusa. Zadatak je bio izlazak na auto-put Beograd - Zagreb u rejonu Okučana, te obezbjeđivanje putnog pravca Gradiška - Okučani i auto-puta na sekciji do Pakraca. Akcije su uspješno izvršene u sadejstvu sa čuvenom Garavom brigadom iz Banjaluke. Početkom 1992. godine jedinica se vraća u Prijedor.

1992.

uredi

30. maja 1992. godine naoružani muslimanski ekstremisti SDA, pripadnici Zelenih beretki i bojovnici HDZ-a predvođeni kriminalcem Slavkom Ećimovićem u ranim jutarnjim časovima napadaju Prijedor, forsirajući rijeku Sanu na nekoliko mjesta. Borci 43. brigade uspješno odbijaju glavninu napada u Partizanskoj ulici, a do kraja dana potpuno uništavaju džepove otpora muslimansko-hrvatskih ekstremista u Starom gradu, Puharskoj i Zanatskoj ulici. U borbama je palo 36 pripadnika vojske i policije, među njima i komandant oklopnog bataljona 43. prijedorske brigade major Zoran Karlica. Glavni gradski trg u Prijedoru danas nosi njegovo ime.

U ljeto 1992. godine 43. pmtbr. uspješno učestvuje u proboju Koridora, u borbama oko Gradačca, Jakeša, Vukosavlja, Dervente i Šamca. Poslije višečasovne artiljerijske pripreme, u zoru 24. juna, žestok tenkovski udar potpuno razbija muslimanski front na potezu Lokve - Industrijska zona Gradačac, te 43. brigada tako dolazi na manje od jednog kilometra od centra Gradačca. Komanda 2. korpusa muslimanske armije u Tuzli, vjerujući da se sprema opšti napad ka Gračanici i tuzlanskom basenu, povlači dio svojih snaga nazad ka Gradačcu, tako oslobađajući Doboj iz poluopsade. Upravo to je i bio cilj napada na Gradačac, da se neprijateljske snage izvuku sa svojih ranije utvrđenih položaja, te olakša razbijanje hrvatskih brigada sjeverno od Doboja. Ovaj manevar je takođe omogućio da 1. oklopna i 16. krajiška brigada munjevito prodru desnom obalom Bosne ka Modriči, koja je konačno oslobođena četiri dana kasnije.

Čuveni oklopni voz, koji je u jesen 1992. ugrozio muslimanske linije kod Gradačca, sklopili su inžinjeri 43. brigade, po uzoru na kninski oklopni voz Krajina-ekspres.

1993. i 1994.

uredi

1993. i 1994. godine bataljoni 43. brigade branili su linije na Vlašiću, Olovu, Orašju, oko Sarajeva i Han Pijeska, te učestvovali u operacijama Sadejstvo, Breza i Štit.

1995.

uredi

1995. godine brigada se ponovo vraća u Prijedor i uspješno brani matični grad u posljednjoj bici (Operacija Vaganj) pred naletom 5. muslimanskog korpusa iz pravca Sanskog Mosta, kada su muslimanski borci zaustavljeni u Ališića klisuri i na liniji Stara Rijeka - Ljubija. Brigada je sadejstvovala sa drugom prijedorskom jedinicom, Petom kozarskom brigadom.

Naoružanje i tehnika

uredi

Haubice kalibra 122 i 155 mm, topovi kalibra 130 i 152 mm, tenkovi T-55, T-72 i M-84, veći broj oklopnih transportera i višecijevnih bacača raketa, a od prevoznih sredstava kamioni Pincgauer, TAM 110 i TAM 150.

43. prijedorska motorizovana brigada bila je poslije 16. krajiške motorizovane brigade najjača jedinica VRS. Za hrabrost i zasluge odlikovana je najvišim priznanjem - Ordenom Nemanjića. Posebno su se istakli četa Vojne policije, artiljerijski divizion, inžinjerska jedinica, izviđačko-diverzantski odred „Brzi“ te tenkovska četa „El Manijakos” Dragana Janjetovića Janjca.

Reference

uredi
  1. ^ a b Pregled popune ljudstvom za 1992. godinu (prilog br.8): „Analiza aktivnosti po elementima borbene gotovosti u 1992. godini. Komanda 1. Krajiškog korpusa. Prilog br. 8”. icr.icty.org. Pristupljeno 21. 4. 2019. [mrtva veza]

Vidi još

uredi

Spoljašnje veze

uredi