Muzej žena Crne Gore
Muzej žena Crne Gore je elektronski muzej koga je osnovala NVO NOVA Centar za feminističku kulturu iz Podgorice,[1] sa ciljem da na jednom mestu okupili sve rasute ili zanemarene istorijske artefakte i dokumenta o životu žena u prošlosti Crne Gore, i tako ih učini vidljivim. Muzej je nastao pre svega i kao nasušna potreba ženama, koje su stalno plaćale visoku cenu zaborava ženske istorije, i gubitka vlastite pozicije...u borbama za pogrešne ili unapred izgubljene bitke.[1] Muzej žena koji je zamišljen kao mesto na kojem će cela Crna Gora sabirati znanja o svojim pretkinjama i sećanja na njih, time je dao priliku Crnogorkama koje su živela i stvarale u prošlosti, da dobiju priliku da izađu iz senke patrijarhalnih stereotipa o “starim Crnogorkama” i da budu sagledane kao celovite ličnosti i istorijski subjekti.[1]
| Muzej žena Crne Gore | |
|---|---|
| Оснивање | 2019. |
| Локација | Podgorica Crna Gora |
| Врста | muzej |
| Веб-сајт | https://www.muzejzena.me/ |
Opšte informacije uredi
Muzej žena Crne Gore nastao je kao zajednički poduhvat svih žena i građana Crne Gore, koji su odvojili vreme i sredstva i otvorili privatne zbirke, kako bi se dokumenta o životu žena u prošlosti Crne Gore rasuta po privatnim albumima i zatvorena u lične i porodične uspomene, sakupile na jednom mestu, i time ispisale žensku stranu istorije Crne Gore.[1]
Istorija uredi
Preduslovi uredi
Žene koje su traganje za sopstvenom istorijom započele 1960-tih godina, u 1980-tim su uspele da artikulišu posebne odlike muzeja kakve su nameravale da stvore i odmah počele da osnivaju muzeje u skladu sa svojim zamislilima.
Mađutim početak istorije ženskih muzeja ne treba vezati za 1980-te godine, kada je nastao prvi muzej koji je nazvan „muzejem žena“, jer je na primer „ Muzej žena pilota iz 99-ih“ (engl. 99s Museum of Women Pilots) osnovan 1929. u Oklahomi od strane 99 žena pilota iz Sjedinjenih Američkih Država, koje su naporno radile da bi uspele u vazduhoplovnoj profesiji kojom su od zateka vazduhoplovstva dominirali muškarci.[2] Sa preko 5.000 kvadratnih metara prostora, Muzej 99 žena pilota sadrži postavke i artefakte koji se fokusiraju na očuvanje istorije žena u vazduhoplovstvu, poštujući njihova dostignuća u prošlosti, kao i prepoznajući trenutna dostignuća.[3] Pored toga, na lokaciji se čuvaju arhive i drugi resursi, kao i jedna od najvećih kolekcija dokumenata i predmeta Amelije Erhart.[4]
Tokom 1980-1990, koncept roda kao društvenog konstrukta je ušao u jezik muzeologije i imao je pozitivan efekat na diskurs izložbe nekih muzeja, omogućavajući i da se pojavi novi tip muzeja - ženskih muzeja.
Prvi zvanični ženski muzej u svetu osnovala je Marianne Pitzen 1981. godine u nemačkom gradu Bonu, nakon što su članice nemačkog feminističkog pokreta zauzele jednu zgradu.. U njemu je od 2006. smeštena stalna izložba zasnovana na zbirkama iz muzeja istorije Demokratske i Savezne Republike Nemačke koje su, nakon pada berlinskog zida, mogle da kombinuju dovodeći do reinterpretacije nemačke istoriografije. Ovaj muzej se dansa smatra jednim od značajnijih muzeja u Nemačkoj. .
U deceniji od 1980. do 1990. godine osnovano je 15 ženskih muzeja u raznim zemljama: 1981: Nemačka; 1983: Sjedinjene Američke Države; 1984: Danska, Nemačka, Australija; 1985: dva muzeja u Sjedinjenim Američkim Državama, Vijetnam; 1986: dva muzeja u Nemačkoj, Italija; 1987: Sjedinjene Američke Države, Holandija; 1988: Italija; 1990: Indija.[5]
Danas postoji veliki broj različitih ženskih muzeja na globalnom nivou. Znanja i veštine koje su žene stekle razmjenjivale su ih među sobom i tako uticale su na dalje stvaralaštvo žena.
Muzeji žena su obično privatni muzeji sa statusom udruženja koje je ustanovila grupa hrabrih, istrajnih i kreativnih žena, koja je uspela da se hrabro izbori sa institucijama kao što su tradicionalni muzeji. One su svojom istrajnošću ćenskim muzejima upravljali uz impresivnu posvećenost i kroz dobrovoljni rad, žrtvujući deo svojih profesionalnih života, svoje slobodno vreme muzeju. Sopstvenom kreativnošću one su pronašle načine da svoje vreme koriste ekonomično, organizuju istraživanja i realizuju izložbe i, iznad svega, nađu sponzore kako bi obezbedile potrebna sredstva, što je u suštini najintenzivniji posao.
Svojim postojanjem i radom, ženski muzeji su dobili šanssu da kroz svoj rad žu na nedostatke tradicionalnih muzeja. Pitanja koja su članice ovih muzeja iznele otvorile su put neizbežnim promenama u tradicionalnim muzejima i muzeologiji uopšte. Tako su svojim delom i hrabrim i novim gledanjem na istoriju, umetnost, grad, nauku, ljude, koegzistenciju i identitet – žene nametnule nove zahteve i ponudili alternativu.
U smislu tipologije, većina muzeja (približno 60%) je posvećena istoriji i u svojoj misiji i strategijama naglašavaju izvesne opšte pristupe. Konkretno, to podrazumijeva doprinos ponovnom pisanju istorije svoje zemlje, regije ili države inkorporiranjem rodne dimenzije, kao i povećanje vidljivosti ženskih inicijativa u raznim oblastima društvene i kulturne djelatnosti. Još jedan aspekt koji ovi muzeji stavljaju u prvi plan je privatni i svakodnevni život (rad, porodica, život u kući, telo i rođenje), uključujući teme povezane sa istorijom mode i ženskim nakitom.
- Deo ženskih muzeja u svetu
-
Women's Museum, Aarhus -
Ženski muzej u Italiji -
Ženski muzej u Keniji -
Ženski muzej u Kanadi
Inicijativa za osnivanje Muzeja žena Crne Gore uredi
Ideji za osnivanje ženskog muzeja prethodio je elektronski Muzej žena, projekat civilnog sektora. U tom trenutku suviše malo ljudi, radilo je na njemu i to je bio osnovni problem, da zaživi muzej.
Prema rečima direktorke Nevladine organizacije Nova - Centar za feminističku kulturu Nataša Nelević:
Naša očekivanja su bila da ćemo uspjeti da oko ovog projekta okupimo žensku muzejsku zajednicu i da ćemo tako zajedno raditi na prikupljanju materijala i rekonstrukciji istorije žena Crne Gore. To se, međutim, nije dogodilo, tako da budućnost elektronskog Muzeja zavisi od istrajnosti, marljivosti i posvećenosti malog broja ljudi koji o njemu brinu.[6]
Četiri godine nakon ustanovljenja inicijativa za osnivanje Muzeja žena Crne Gore, krajem septembra 2017. godine, u Crnogorskoj umetničkoj galeriji „Miodrag Dado Đurić“ na Cetinju otvorena je izložba „Drugarice – Ženski pokret u Crnoj Gori 1943—1953“. [а] Ovaj događaj imao je veliki i praktični i simbolički značaj za buduća nastojanja da se u Crnoj Gori osnuje prvi Muzej žena kao institucija kulture.[6]
Postavkom je obezbijeđen jedan od zakonskih uslova (početni muzejski materijal) za osnivanje Muzeja žena u budućnosti, a u simboličkom smislu ova kulturna manifestacija je najavila početak procesa osnivanja Muzeja žena (koji u pravnom smislu još nije okončan).
Ova izložba takođe je donela posebno uzbuđenje kao prvi „slučaj“ primjene rodnih pristupa na nacionalnu istorijsku građu, čime je omogućeno da se ideja o osnivanju Muzeja žena iz hermetičnog kruga istomišljenica (koje stoje iza ove ideje) i iz zatvorenog prostora rodno-muzeoloških debata preseli u javni prostor, skomunicira sa publikom i da se rodni pristupi nasljeđu „istestiraju“ na konkretnom istorijskom materijalu.[6]
Zbirke uredi
Drugarice ženski pokret u Crnoj Gori 1943-1953 uredi
U prvim godinama nakon Drugog svetskog rata, žene Crne Gore napravile su najveći zaokret u svojoj istoriji. Do tada mahom nepismene i neprosvećene, osuđene na večito ponavljanje istih patrijarhalnih sudbina, one u poratnim godinama jasno pokazuju da žele promenu. Politički podsticaj ovom preobražaju dao je revolucionarni pokret, a Komunistička partija ponudila je klasno rešenje ženskog pitanja – sa ukidanjem privatnog vlasništva trebalo je da budu ukinute sve nejednakosti, uključujući i nejednakost žena i muškaraca. Žene se pozivaju da se pridruže antifašističkoj borbi i revolucionarnom pokretu i da se tako istovremeno izbore za slobodu, za novo društvo socijalne pravde i za svoju ravnopravnost. One odgovaraju na poziv. Bore se na frontu i u pozadini. Nakon rata dobijaju prava koja im garantuju jednakost. Ali, one su još neprosvećene i nespremne da koriste novostečena prava. Sa osnivanjem Antifašističkog fronta žena za Crnu Goru i Boku 1943. godine, žene dobijaju svoju političku organizaciju koja će ih tokom narednih deset godina emancipovati i pripremati za korištenje tih prava. Odmah nakon rata započinje ubrzana emancipacija. Žene se opismenjavaju, obrazuju, politički angažuju, zapošljavaju. Ovaj uzlet prekida se početkom 1950-tih kada društvo ulazi u novu, stabilniju fazu razvoja i kada masovno radno angažovanje žena više nije nužno. Žene se sada ohrabruju da se vrate kućama i posvete deci i porodici. Obećano ukidanje eksploatacije ženskog kućnog rada nije se dogodilo, a revolucija je zastala.
Stana Tomašević - Arnesen uredi
Od avgusta 1940. godine Stana je bila učiteljica u osnovnoj školi u selu Vrulja (srez Plevaljski), gde je zatekao aprilski rat 1941.
Od samog početka je učestvovala u ratu i bila je nosilac Partizanske spomenice 1941. Sa bratom Dušanom se rano priključila partizanima, preživjela pakao Sutjeske, njemački desant na Drvar i bila prva žena koju je Tito postavio za komesara. Borila se u NOP bataljonu “Jovan Tomašević “, a potom u IV Poleterskoj crnogorskoj brigadi. Bila je članica KPJ od jula 1941, istaknuta politička radnica u partizanskim jedinicama i rukovodilac SKOJ-a i USAOJ-a. U Drvaru je prisustvovala Prvom kongresu USAOJ-a 1944. i tom prilikom je nastala njena čuvena fotografija koju su Englezi štampali na lecima koji su rasturani širom Evrope.
Sedam decenija od osnivanja AFŽ za Crnu Goru uredi
U duhu odluka Prve zemaljske konferencije Antifašističkog fronta žena Jugoslavije (Petrovac, 6. decembar 1942), u oktobru 1943. godine je otpočelo osnivanje organizacija Antifašističkog fronta žena u Crnoj Gori. Tada je formiran Glavni inicijativni odbor AFŽ-a za Crnu Goru i Boku (Danica Marinović, Lidija Jovanović, Ljubica Kovačević, Dobrila Ojdanić, Bosa Đurović, Bosa Pejović i Đina Prlja).
- Deo zbirke muzeja
-
Стана Томашевић на митингу у Никшићу 1944. године. -
Divna Veković -
Ana Marija Marović -
Vukica Mitrović
.jpg)
Napomene uredi
- ^ Autorke izložbe – Natalija Vujošević i Nataša Nelević. Nosilac projekta - Narodni muzej Crne Gore. Pokrovitelj - Ministarstvo kulture Crne Gore.
Izvori uredi
- ^ а б в г „O Muzeju žena Crne Gore”. www.muzejzena.me. Приступљено 2021-03-22.
- ^ Pilots, The Ninety-Nines Museum Of Women. „Museum of Women Pilots Honoring the Past & Looking Toward the...”. Museum Of Women Pilots (на језику: енглески). Приступљено 2021-03-18.
- ^ „Fact Sheet: The Ninety Nines, Inc. ®” (PDF). web.archive.org. 2011-09-28. Архивирано из оригинала 28. 09. 2011. г. Приступљено 2021-03-18.
- ^ Pilots, The Ninety-Nines Museum Of Women. „About the Museum Our History (Museum Of Women Pilots)”. Museum Of Women Pilots (на језику: енглески). Приступљено 2021-03-18.
- ^ „İstanbul Kadın Müzesi - ÖNERDİĞİMİZ BAĞLANTILAR”. istanbulkadinmuzesi.org. Приступљено 2021-03-18.
- ^ а б в „NA PUTU KA MUZEJU ŽENA CRNE GORE Održavanjem stereotipa ne stižemo nikuda”. Antena M (на језику: српски). Приступљено 22. 3. 2021.
Spoljašnje veze uredi
- Muzej žena Crne Gore -veb stranica Muzeja
