Emil Gavrila
Emil Gavrila (Veliki Bečkerek, 17. april 1861 — Rogaška Slatina, 27. avgust 1933) bio je advokat i političar iz Velikog Bečkereka, istaknuti borac za prava Srba u Habzburškoj monarhiji (konkretno u današnjoj Vojvodini i Bosni i Hercegovini), učesnik velike narodne skupštine Vojvodine, koja je proglasila prisajedinjenje Vojvodine Kraljevini Srbiji, senator Kraljevine Jugoslavije.
| Dr Emil Gavrila | |
|---|---|
 | |
| Лични подаци | |
| Датум рођења | 17. април 1861. |
| Место рођења | Veliki Bečkerek, Austrijsko carstvo |
| Датум смрти | 27. avgust 1933. (72 god.) |
| Место смрти | Rogaška Slatina, Kraljevina Jugoslavija |
| Народност | Cincar |
Obrazovanje i rane godine уреди
Rodio se u Velikom Bečkereku, u činovničkoj porodici, od oca Jovana državnog činovnika i majke Lujze. U Velikom Bečkereku je završio osnovnu školu i gimnaziju. Prava i filozofiju studirao je u Beču, Bonu, Budimpešti, Klužu, Minhenu, Berlinu i Parizu. Doktorirao je prava na tezi "Barijerna država". Kao doktor prava godine bavio se advokatskim poslovima u Velikom Bečkereku, gde je kao advokatski pripravnik pokrenuo i uređivao list "Glas" 1887. godine.[1] Nakon tri godine prešao u Novi Sad za direktora lista "Zastava". U radikalskom organu "Zastavi" bio je glavni urednik od 1895. godine. Gavrila je po političkim ubeđenjima bio srpski radikal i antiklerikalac u Vojvodini. U to vreme je organizovao narodni mitropolitski zbor u Sremskim Karlovcima, kao protest za preduzete crkvene reforme. Godine 1896. sastavio je Srbima u Bosni «Memorandum o nacionalnom, verskom i prosvetnom stanju Srba u Bosni». Angažovao ga je dr Žarko Miladinović iz Rume 1897. godine da bude glavni saradnik mesečnika "Srpska samozakonija".[2] Dve godine kasnije sastavio je još jedan memorandum koji se odnosio na odbranu crkvene samouprave Srba u Ugarskoj. Bio je poslanik na srpskom crkveno-narodnom saboru u Sremskim Karlovcima, u više saziva. Izabran je za poslanika 1897. godine u srezu Veliki Bečkerek.[3]
Rad u Bosni i Hercegovini уреди
Njegov kulturno-nacionalni rad u Bosni odvijao se između 1896-1918. godine. Došao je tamo na poziv Gligorija Jeftanovića.[4] Kao iskusni urednik pokrenuo je 1905. godine prvi srpski list u Bosni "Srpska riječ". Uredio je i izdao "Spisi islamskog naroda Bosne i Hercegovine". Njegovi radovi štampani su u brošurama, a najviše u "Bosansko-hercegovačkom zborniku", koje je sam uređivao. Publikovao je i druge rasprave i članke u raznim časopisima i novinama. Posle aneksije Bosne i Hercegovine prvi put je proteran iz Bosne i Hercegovine. Za vreme Prvog svetskog rata, od 1914. do 1918. godine bio je interniran, zbog sumnje da je učestvovao u sarajevskom atentatu.
Rad u Velikom Bečkereku уреди
Izabran je 31. oktobra 1918. godine "Srpski narodni odbor" u Velikom Bečkereku. Njegovi članovi izabrali su odsutnog Gavrilu, za počasnog predsednika.[5] Posle oslobođenja grada Velikog Bečkereka, bio je postavljen od aprila do 1. septembra 1920. godine za velikog župana Torontalsko-tamiške županije. On je i vladin komesar u Banatu nemirne 1920. godine. On je bio jedan od osnivača Banatske trgovačke-industrijske komore u Velikom Bečkereku i borio se protiv ukidanja komore i trgovačke akademije u gradu. Tri godine pre kraja života bio je senator Kraljevine Jugoslavije. Živeo je u braku (bez dece), sa Marijom Dažu. Umro je naprasno tokom letovanja u banji Rogaškoj Slatini 27. avgusta 1933. godine i počiva današnjem zrenjaninskom Tomaševačkom groblju.[6]
Reference уреди
- ^ "Stražilovo", Novi Sad 1886. godine
- ^ "Delo", Beograd 1897. godine
- ^ Miloš Popović: "Versko-crkveni život Srba u Banatu", Zrenjanin 2001. godine
- ^ "Politika", Beograd 26. aprila 1931. godine
- ^ Milan Đukanov: "Srpski narodni odbor u Velikom Bečkereku 1918. godine", Zrenjanin 1998. godine
- ^ "Pravda", Beograd 1933. godine
Literatura уреди
- A. Stanojlović, Monografija „Petrovgrad“, 1938, reprint 1997.
- ZRikipedia Emil Gavrila