Википедија

T-ćelija — разлика између измена

Интерактиван преглед историје
Новија измена →
Садржај обрисан Садржај додат
ВизуелноВикитекст
.
 
.
Ред 1:
{{Anatomija-lat
| ImeName = T ćelia <br>(Lymphocytus T)
| Latin =
| GraySubject =
Ред 25:
[[Datoteka:Blausen 0625 Lymphocyte T cell.png|thumb|270px|right|3D struktura T ćelije]]
{{rut}}
'''T ćelije''' ili '''T limfociti''' su tip [[limfocit]]a (podtipa [[bijelo krvno zrnce|belih krvnih zrnaca]]) koji imaju centralnu ulogu u [[ćelijski imunitet|ćelijskom imunitetu]]. Od drugih limfocita, kao što su [[B ćelija|B ćelije]] i [[Ћелије убице|prirodnih ćelija ubica]], razlikuju se po prisustvu [[T-ćelijski receptor|receptora T ćelija]] na površini ćelije. One se nazivaju T ćelijama, jer sazrevaju u [[timus]]nim [[timocit]]ima<ref name=“Hadziselimović“>{{cite book |authorvauthors = Hadžiselimović R., Pojskić N. |year=2005 |title= Uvod u humanu imunogenetiku. |publisher= Institut za genetičko inženjerstvo i biotehnologiju (INGEB), |location + Sarajevo|isbn=9958-9344-3-4}}</ref><ref>Alberts B, Johnson A, Lewis J, Raff M, Roberts k, Walter P (2002) [http://www.ncbi.nlm.nih.gov/bookshelf/br.fcgi?book=mboc4&part=A4422 Molecular Biology of the Cell]. Garland Science: New York, NY pg 1367. "T cells and B cells derive their names from the organs in which they develop. T cells develop in the thymus, and B cells, in mammals, develop in the bone marrow in adults or the liver in fetuses."</ref> (neke takođe sazrevaju u [[krajnici]]ma.<ref>{{Cite journal|title = Evidence for a stepwise program of extrathymic T cell development within the human tonsil|journal = The Journal of Clinical Investigation|date =2012|issn = 1558-8238|pmc = 3314444|pmid = 22378041|pages = 1403–1415|volume = 122|issue = 4|doi = 10.1172/JCI46125|first = Susan|last = McClory|first2 = Tiffany|last2 = Hughes|first3 = Aharon G.|last3 = Freud|first4 = Edward L.|last4 = Briercheck|first5 = Chelsea|last5 = Martin|first6 = Anthony J.|last6 = Trimboli|first7 = Jianhua|last7 = Yu|first8 = Xiaoli|last8 = Zhang|first9 = Gustavo|last9 = Leone}}</ref>). Od nekoliko podskupova T ćelija, svaki ima različite funkcije. Većina ljudskih T ćelija koje [[V(D)J rekombinacija | preuređuju]] svoje [[alfa lanac|alfa i beta lance]] na ćelijskom receptoru, nazivaju se alfa i beta T ćelije (αβ T ćelije) i deo su u [[Adaptivni imunski sistem|adaptivnog imuniteta]]. Specijalizirane [[gama delta T ćelija|gama delta ćelije]], (mali broj T ćelija u ljudskom telu, mnogo češće kod [[preživar]]a), imaju nevarirajuće receptore T limfocita, s ograničenom raznolikosti, koji se mogu efektivno predstavljati putem [[antigen]]a drugim T ćelijama,<ref>{{Cite journal|title = Six-of-the-best: unique contributions of γδ T cells to immunology|journal = Nature Reviews. Immunology|date = 2013|issn = 1474-1741|pmc = 3951794|pmid = 23348415|pages = 88–100|volume = 13|issue = 2|doi = 10.1038/nri3384|first = Pierre|last = Vantourout|first2 = Adrian|last2 = Hayday}}</ref> i smatraju se delom [[urođeni imunski sistem|urođenog imunskog sistema]].
 
== Tipovi ==
=== Ćelije pomoćnice - Helperi ===
[[T pomoćne ćelije]] (T<sub>H</sub>ćelije) pomažu ostalim belim krvnim ćelijama u imunskim procesima, uključujući sazrevanje [[B ćelija]] u [[plazmocit]]e i [[memorijska B ćelija|memorijske B ćelije]], te aktivaciji [[citotoksična T ćelija|citotoksičnih T ćelija]] i [[makrofag]]a. Ove ćelije su takođe poznate kao '''CD4<sup>+</sup> T ćelije''', zbog ispoljavanja [[CD4]] [[glikoprotein]]a na površini. Helper T ćelije postaju aktivne kada se prezentiraju [[peptid]]nim [[antigen]]ima molekula [[MHC|MHC II klase]], koje se ispoljavaju na površini [[antigen-prezentirajuća ćelija|antigen-prezentirajućih ćelija]] (APC).<ref name=“Hadziselimović“>{{cite book |author=Hadžiselimović R., Pojskić N. |year=2005|title= Uvod u humanu imunogenetiku.|publisher= Institut za genetičko inženjerstvo i biotehnologiju (INGEB), Sarajevo|isbn=9958-9344-3-4}}</ref> Jednom aktivirane, brzo se dele i luče male proteine zvane [[citokin]]i, koji regulišu ili pomažu aktivni [[imunski odgovor]]. Ove ćelije se mogu diferencirati u jedan od nekoliko podtipova, uključujući [[T pomoćne ćelije|T<sub>H</sub>1]], [[Th2|T<sub>H</sub>2]], [[Th3|T<sub>H</sub>3]], [[Th17|T<sub>H</sub>17]], [[Th9|T<sub>H</sub>9]], ili [[ThF|T<sub>FH</sub>]], koje luče različite citokine imunskog odgovora. Signalizacija iz APC usmerava T ćelije u posebne podstipove.
 
=== Citotoksične T ćelije ===
[[Citotoksična T ćelija|Citotoksične T ćelije]] (T<sub>C</sub> ćelije ili CTL) uništavaju ćelije koje su inficirane [[virus]]ima i tumorskimtumorske ćelijamaanćelije, a također sutakođe uključeneučestvuju i u reakcijereakcijama na [[transplantacija|transplantacijetransplantaciji organa]]. Ove ćelije su takođertakođe poznate i kao '''CD8<sup>+</sup> T ćelije''' , jer na površini ispoljavaju [[CD8]] [[glikoprotein]] . Ove ćelije prepoznaju svoje ciljeve putem vezanja za antigen koji je asociran sa molekulama [[MHC|MHC klase I]], koje se ispoljavaju na površini nukleiranih ćelija. Tokom sekrecije [[interleukin-Интерлеукин 10|IL-10]], adenozina i ostalih molekula koje se luče putem [[regulacijska T ćelija|regulacijskih T ćelija]], CD8<sup>+</sup> ćelije mogu preći u neaktivno stanje koje prevenira [[autoimmunostAutoimune bolesti|autoimunske]] bolesti.<ref name=“Hadziselimović“>{{cite book |author=Hadžiselimović R., Pojskić N. |year=2005|title= Uvod u humanu imunogenetiku.|publisher= Institut za genetičko inženjerstvo i biotehnologiju (INGEB), Sarajevo|isbn=9958-9344-3-4}}</ref>
 
=== Memorijske T ćelije===
[[Memorijska T ćelija|Memorijske T ćelije]] su podskup [[antigen]] – specifičnih T ćelijs koje traju dugoročno nakon savladavanja infekcije.<ref name=“Hadziselimović“/>{{cite book |author=Hadžiselimović R., Pojskić N. |year=2005|title= Uvod u humanu imunogenetiku.|publisher= Institut za genetičko inženjerstvo i biotehnologiju (INGEB), Sarajevo|isbn=9958-9344-3-4}}</ref>One se brzo proširuju na veliki broj efektorskih T ćelija na ponovno ispoljavanje svog srodnog antigena, omogućavajući da imunskii "memorira" aktivnost protiv prošlih infekcija.<ref name="pmid2965180">{{cite journal |authorsvauthors = Akbar AN, Terry L, Timms A, Beverley PC, Janossy G | title = Loss of CD45R and gain of UCHL1 reactivity is a feature of primed T cells | journal = J. Immunol. | volume = 140 | issue = 7 | pages = 2171–8 | date = April 1988 | pmid = 2965180 | doi = }}</ref>
Memorijske T ćelije obuhvataju tri podtipa:
 
* centralne memoriskeT ćelije(T<sub>CM</sub> ćelije),
* efektorske memoriske T ćelije (T<sub>EM</sub> ćelije) i T<sub>EMRA</sub> ćelije,<ref>{{cite journal |authorsvauthors = Willinger T, Freeman T, Hasegawa H, McMichael AJ, Callan MF | title = Molecular signatures distinguish human central memory from effector memory CD8 T cell subsets. | journal = Journal of Immunology | volume = 175 | issue = 9 | pages = 5895–903 | year = 2005 | pmid = 16237082 | doi = 10.4049/jimmunol.175.9.5895 }}</ref> te
* rezidentne memoriske T ćelije (T<sub>RM</sub>).<ref>{{Cite journal|title = Tissue-resident memory T cells|url = http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/imr.12087/abstract|journal = Immunological Reviews|date = 2013-09-01|issn = 1600-065X|pmc = 3748618|pmid = 23947354|pages = 165–181|volume = 255|issue = 1|doi = 10.1111/imr.12087|first = Haina|last = Shin|first2 = Akiko|last2 = Iwasaki}}</ref>
 
===Supresorske ćelije===
'''Supresorske T ćelije''' su ključne za održavanje [[imunska tolerancija|imunske tolerancije]]. Njihova glavna uloga je da ugase imunost koja je posredovana T ćelijama, krajem imunske reakcije i da suzbiju autoreaktivne T ćelije koje su izbjele proces negativne selekcije u timusu.<ref name=“Hadziselimović“>{{cite book |author=Hadžiselimović R., Pojskić N. |year=2005|title= Uvod u humanu imunogenetiku.|publisher= Institut za genetičko inženjerstvo i biotehnologiju (INGEB), Sarajevo|isbn=9958-9344-3-4}}</ref>
 
Supresorske T ćelije, uz helper ćelije, po regulacijskoj funkciji, mogu se zajednički nazvati regulatorskim T ćelijama.
 
Opisane su dvije glavne klase CD4<sup>+</sup> T<sub>reg</sub>ćelija cells have been described — FOXP3<sup>+</sup> T<sub>reg</sub> i and FOXP3<sup>−</sup> T<sub>reg</sub> ćelije.
Regulatorne T ćelije mogu nastati u bilo kom dijelu toka normalnog razvoja u timusu, kada su poznate kao timusne Treg ćelije, ili mogu biti izazvane periferno i nazivaju se periferno izvedene Treg ćelije. Ova dva podskupa su ranije bila pod nazivom "prirodn" i "adaptivni" ili "inducirani".<ref name="pmid23507634">{{cite journal |authorsvauthors = Abbas AK, Benoist C, Bluestone JA, Campbell DJ, Ghosh S, Hori S, Jiang S, Kuchroo VK, Mathis D, Roncarolo MG, Rudensky A, Sakaguchi S, Shevach EM, Vignali DA, Ziegler SF | title = Regulatory T cells: recommendations to simplify the nomenclature | journal = Nat. Immunol. | volume = 14 | issue = 4 | pages = 307–8 | year = 2013 | pmid = 23507634 | doi = 10.1038/ni.2554 | url = }}</ref> Obje podskupine odgovaraju ekspresiji [[transcripcijski faktor|transkripcijskog faktora]] [[FOXP3]] koji se može upotrebiti za identifikaciju ćelija mutacije gena za bolest ''FOXP3'', koja se može prevenirati razvojem regulatornih T ćelija, a koja je uzrok fatalne [[autoimunska bolest|autoimunske bolesti]] [[IPEX (sindrom)|IPEX]].
 
Nekoliko drugih vrsta T ćelija imaju supresivnu aktivnost, ali ne izražavaju FOXP3. To uključuje Tr1 i Th3 ćelije, za koje se smatra da nastaju tokom imunskog odgovora i aktom proizvodnje supresivnih molekula. Tr1 ćelije su povezane sa IL-10, Th3 ćelije su povezani sa [[TGF-beta]]. Nedavno, na ovu listu su dodate i [[Treg17 ćelije]].<ref name="pmid24434314">{{cite journal |authorsvauthors = Singh B, Schwartz JA, Sandrock C, Bellemore SM, Nikoopour E | title = Modulation of autoimmune diseases by interleukin (IL)-17 producing regulatory T helper (Th17) cells | journal = Indian J. Med. Res. | volume = 138 | issue = 5 | pages = 591–4 | year = 2013 | pmid = 24434314 | pmc = 3928692 | doi = }}</ref>
 
=== Prirodne ćelije ubice===
Линија 55 ⟶ 56:
 
=== Nevarijantne sluzokožne ćelije ===
[[Sluzokožno povezani invarijantni T limfocit]]i (MAIT) su posebna vrsta T ćelija, priznatih od oko [[2009]].<ref>{{cite journal |pmid=24450998 | doi=10.1111/cei.12277 | volume=176 | title=Innate mucosal-associated invariant T (MAIT) cells are activated in inflammatory bowel diseases | pmc=3992039 | year=2014 | journal=Clin. Exp. Immunol. | pages=266–74 |authorsvauthors = Serriari NE, Eoche M, Lamotte L, Lion J, Fumery M, Marcelo P, Chatelain D, Barre A, Nguyen-Khac E, Lantz O, Dupas JL, Treiner E }}</ref><ref>[http://www.pnas.org/content/106/20/8290.full MR1 antigen presentation to mucosal-associated invariant T cells was highly conserved in evolution. 2009]</ref><ref>[http://www.nature.com/icb/journal/v88/n8/full/icb2010104a.html Innate T cells detect bacteria. Bacteria, mucosal-associated invariant T cells and MR1. 2010]</ref><ref>{{cite journal |pmid=23051753 | doi=10.1038/nature11605 | volume=491 | title=MR1 presents microbial vitamin B metabolites to MAIT cells | year=2012 | journal=Nature | pages=717–23 |authorsvauthors = Kjer-Nielsen L, Patel O, Corbett AJ, Le Nours J, Meehan B, Liu L, Bhati M, Chen Z, Kostenko L, Reantragoon R, Williamson NA, Purcell AW, Dudek NL, McConville MJ, O'Hair RA, Khairallah GN, Godfrey DI, Fairlie DP, Rossjohn J, McCluskey J }}</ref>
 
=== Gama delta T ćelije ===
Линија 68 ⟶ 69:
Uzroci [[nedostatak T ćelija|nedostataka T ćelija ]] uključuju [[limfocitopenija|limfocitopeniju]] T ćelija i/ili nedostatke funkcije pojedinih T ćelija. Kompletna insuficijencija funkcije T limfocita može rezultirati zbog nasljednih stanja, kao što su [[teška kombinirana imunodeficijencija]] ([[SCID]]), [[Omennov sindrom]] i [[hipoplazija hrskavice i kose]]. Uzroci parcijalnih nedostataka funkcije T limfocita uključuju [[sindrom stečene imunodeficijencije]] (AIDS), i nasljedne promjene, kao što su [[DiGeorgeov sindrom]] (DGS), [[sundrom hromosomskih lomova]] (HBSD), i B-ćelija i T-ćelija u kombinaciji poremećaja kao što su ''[[ataxsija telangiectatica]]'' (AT) i [[Wiskott-Aldrichov sindrom]] (WAS).
 
Glavni zabrinjavajući patogeni T limfocita uključuju [[unutarćeliski patogen|unutarćelijske patogene]], kao što su i '' [[Herpes simplex virus]] '', '' [[Mycobacterium]] '' i '' [[Listeria]] ''.<ref name=Schwartz2011>[http://emedicine.medscape.com/article/888372-overview Medscape > T-cell Disorders]. Author: Robert A Schwartz, MD, MPH; Chief Editor: Harumi Jyonouchi, MD. Updated: May 16, 2011</ref><ref name="isbn1-4051-2665-5">{{cite book |editorsveditors = Jones J, Bannister BA, Gillespie SH | title = Infection: Microbiology and Management | publisher = Wiley-Blackwell | location = | year = 2006 | page = 435 | isbn = 1-4051-2665-5 | url = https://books.google.com/books?id=iPuvQDcqW88C&pg=PA435}}</ref> Pri nedostatku T ćelija, također su i uobičajene i gljivične infekcije.
 
===Kancer===
[[Kancer]] T ćelija se označava [[limfom T-ćelija]], a ubraja se možda kao jedan deset slučajeva [[Ne-Hodgkinsov limfom|ne-Hodkinovog limfoma]].<ref name="The Lymphomas">{{cite web |url=http://www.leukemia-lymphoma.org/attachments/National/br_1161891669.pdf |title=The Lymphomas |accessdate=2008-04-07 |date =May 2006 |format=PDF |publisher=The Leukemia & Lymphoma Society |page=2}}</ref>
Glavni oblici limfoma T ćelije su:
Преузето из „https://sr.wikipedia.org/wiki/T-ćelija”