Дервента

Derventa је град у сјеверном дијелу Републике Српске.

Географски положај

Opština Derventa se nalazi na sjeveru Republike Srpske. Graniči se sa opštinama Srpski Brod, Modriča, Doboj, Prnjavor i Srbac, a na sjeveru je rijeka Sava koja predstavlja deset kilometara dugu granicu sa Republikom Hrvatskom. Na prostoru površine 517 kvadratnih kilometara u pedeset sedam sela i gradu Derventi, prije rata živjelo je 57 hiljada stanovnika.

Историја

Kada je riječ o istoriji Dervente mora se priznati da je ostalo malo zabilježenih podataka. Iz turskih izvora saznajemo da se na mjestu današnjeg grada nalazilo selo Gornja Ukrina, koje je hiljadu šestote godine imalo dvije stotine petnaest kuća. Krajem devetnaestog vijeka bio je to već grad sa tri hiljade dvjesta domaćinstava. Prva osnovna škola počela je da radi 1864. a gradska bolnica dvadesetak godina kasnije. Do kraja devetnaestog vijeka već su razvijeni i prvi industrijski pogoni. Izgradjen je parni mlin, tkačnica, štapara, vodovod, a kroz Derventu je prošla i pruga uskog kolosjeka koja je povezivala Srpski Brod i Sarajevo. Početkom ovoga vijeka Derventa je već postala i bogato trgovačko mjesto, a njena okolina važila je kao jedan od najplodnijih krajeva tadašnje Bosne. Pred Prvi svjetski rat u Derventi su otvorene gimnazija, učiteljska i poljoprivredna škola. Nakon Drugog svjetskog rata u kome je život izgubilo oko hiljadu ljudi sa ovog područja i znatnih razaranja, Derventa osamdesetih godina dostiže vrhunac u svom razvoju i svrstava se u gornji dio ljestvice srednje razvijenih opština Bosne i Hercegovine. Pred poslednji rat od 57 hiljada stanovnika opštine u industriji tekstila, kože i obuće, crne metalurgije i metaloprerade, poljoprivredne proizvodnje, građevinarstvu, grafičkoj industriji i drugim pratećim djelatnostima bilo je trinaest i po hiljada zaposlenih. Derventa je imala 17 hiljada stanovnika, a sa svim centrima mjesnih zajednica bila je povezana kategorisanim putevima. Do važnijih centara u širem okruženju i centara susjednih opština vodili su magistralni putevi. To je sa njenim geografskim položajem činilo posebnu pogodnost za protok roba, ljudi i brzu komunikaciju sa većim regionalnim centrima bivše Jugoslavije.

Привреда

U poslednjem ratu koji se odvijao na većem dijelu područja opštine bilo je mnogo žrtava, a razorena su i uništena ogromna materijalna dobra. U direktnim borbenim dejstvima oštećen je ili uništen veći dio stambenih zgrada, industrijska oprema, posebno preradjivački kapaciteti Tekstilne industrije "Ukrina", kao i materijalna dobra poljoprivrede. Prema nepotpunim podacima materijalna ratna šteta procenjuje se na preko pet stotina miliona dolara. Po prestanku ratnih dejstava sa skromnim vlastitim materijalnim mogućnostima pristupilo se sanaciji objekata koji su bili neophodni za uspostavljanje najvažnijih životnih funkcija. Uz pomoć donatora saniran je dio vodovoda, elektro i PTT sistema, školskih objekata, obdanište i dom zdravlja, kao i veći dio lokalnih puteva i saobraćajnica magistralnog značaja. Pokrenut je i dio privrednih kapaciteta. Predratni privredni kapaciteti Dervente i proizvodnja čijih je šezdeset procenata bilo namjenjeno stranom tržištu, te značajna po-ljoprivredna proizvodnja, uz dobre saobraćajne veze i kadrovski potencijal predstavljaju osnovu privredne obnove i daljeg razvoja ove opštine.

Kada je riječ o ulaganju u privredu Dervente posebnu pažnju svakako privlači "Ukrina" sa devedeset godina dugom tradicijom u proizvodnji tkanina i pletenina sa ubačenom potkom. Ta proizvodnja dostigla je 1991. godine 10 miliona metara kvadratnih tkanine, a proizvodjeni su i zaštitna oprema, kuhinjska galanterija i posteljina. U fabrici je radilo hiljadu 800 radnika. No, "UKRINA" je najviše i pogodjena ratnim razaranjima. Tkačnica je potpuno uništena, a predionica, dorada i konfekcija djelimično oštećene. U fabrici trenutno četrdeset zaposlenih proizvodi zaštitnu odjeću i posteljinu. Fabrika šavnih cijevi "UNIS" imala je godišnju proizvodnju od 40 hiljada tona cijevi, cijevnih elemenata i proizvoda finalne prerade. Trenutno se proizvodni kapaciteti ove fabrike koriste sa 25 procenata. To jasno ukazuje koje su mogućnosti ulaganja u tu fabriku, posebno u finalnu preradu, pogotovo što tržište za proizvode "UNIS"-a postoji, a sačuvan je i kadrovski potencijal. U Fabrici obuće "DEMOS" proizvodjeno je prije rata 15 hiljade pari obuće dnevno, od čega 90 procenata za izvoz. Fabrika danas radi sa 23 procenta kapaciteta, a veći dio proizvodnje namjenjen je stranim partnerima. Imajući u vidu infrastrukturnu opremljenost objekata i kadrovski potencijal dodatna ulaganja omogućila bi znatno proširenje proizvodnje. Potrebe za dodatnim kapitalom postoje i u ostalim preduzećima u Derventi. Značajne su mogućnosti povećanja proizvodnje i širenja proizvodnih programa u Fabrici autodijelova "Mehanika", zatim Građevinskom preduzeću "Rad", štampariji "Iskra", Preduzeću za proizvodnju, montažu i projektovanje metelnih konstrukcija i opreme "Tehnorad" i nizu drugih privatnih preduzeća kojih je sve više u Derventi. Ona su komplementarna većim industrijskim kapacitetima i dopunjuju proizvodne programe. Razvoju tih preduzeća doprinose i stimulativne olakšice u planskoj gradnji, kako stambenog, tako i poslovnog prostora.

Oblast poljoprivrede u društvenom i individualnom sektoru takodje predstavlja bitnu osnovu ekonomskog razvoja opštine. Dodatnim ulaganjem u ratarsku proizvodnju, proizvodnju stočne hrane, doradu sjemena, tovne kapacitete, otkup i preradu mlijeka, klaničke kapacitete i preradu mesa, može se značajno povećati obim proizvodnje, jer sirovine postoje, a plasman proizvoda je obezbjeđen. Na području opštine postoji blizu tri stotine mini farmi za pet stotina muznih krava, tov deset hiljada junadi i četiri stotine hiljada pilića. Ako se tome dodaju i prije rata izgradjeni kapaciteti fabrike stočne hrane koja je proizvodila 57 tona hrane u jednoj smjeni sa skladišnim prostorom za hiljadu tona, zatim fabrika sjemena za deset tona krmnog bilja, dvadeset hiljada kartica povrća i osam tona sjemena na liniji dorade u jednoj smjeni, te podatak da je fabrika raspolagala sa stotinu pedeset hektara uredjenog zemljišta i kapacitetom za tov šest stotina junadi u turnusu, jasno je da su raspoloživi kapaciteti u poljoprivredi izuzetno veliki, ali neiskorišteni. Geografski položaj i prirodne karateristike područja opštine Derventa pružaju značajne mogućnosti za razvoj lovnog i seoskog turizma. Cijela teritorija bogata je divljači niskog lova a obronci Motajice poznati su po srnećoj divljači. I čista i nezagadjena rijeka Ukrina koja protiče kroz Derventu bogata je ribom, a u letnjim mjesecima popularno izletište Dervenčana.