Википедија

Еритреја — разлика између измена

Интерактиван преглед историје
← Старија изменаНовија измена →
Садржај обрисан Садржај додат
ВизуелноВикитекст
м Исправљање ситних грешака
.
Ред 37:
== Историја ==
{{Главни чланак|Историја Еритреје}}
 
[[Датотека:Kohaito, zona dei palazzi axumiti 09.JPG|мини|лево|220п|Преаксумитске стеле у Кохајту]]
 
Од 1890. била је италијанска колонија. [[Италијани]] су протерани 1941. године, те је постала енглеска колонија. Након тога је била део [[Етиопија|Етиопије]]. Тек након дуготрајне борбе [[независност]] је призната [[1993]]. године.
{{рут}}
Godine 1995. u Eritreji, su pronađeni ostaci [[hominid]]a stariji od 1 milijun godina, za koje se smatra da bi mogli predstavljati poveznicu između hominida i prvih ljudi. Smatra se da se Eritreja nalazila na putu kojim su prvi ljudi naseljavali [[Stari svijet]]. Godine 1999. otkriveno je kameno oruđe staro oko 125 000 godina u zaljevu Zula južno od grada Massawa duž obale Crvenog mora. Spiljske crteže iz vremena [[epipaleolitik]]a pronašli su talijanski kolonizatori u središnjem i sjeverozapadanom dijelu Eritreje. Smatra se područje [[Danakilska pustinja|danakilske pustinje]] ima važnu ulogu u istraživanju evolucije čovjeka.
 
Na prostoru današnje Eritreje postojale su neke od najstarijih civilizacija. Tako se Eritreja zajedno sa sjevernom [[Somalija|Somalijom]], [[Džibuti|Džibutijem]] i obalnim dijelom [[Sudan]]a, smatra prostorom na kojem se najvjerojatnije nalazila, država koju su [[Drevni Egipat|drevni Egipćani]] nazivali zemlja Punt ("Ta Netjeru") koja se prvi puta spominje u zapisima iz 25. stoljeća prije Krista. Puntiti su imali bliske odnose s Egipćanima u vrijeme faraona [[Sahura|Sahure]] i kraljice [[Hatšepsut]].
 
U vrijeme 8. stoljeća prije Krista, [[Kraljevstvo Damot]] (ili D'mt) postojalo je na području Eritreje i sjeverne Etiopije. Glavni grad je bio Jeha. Od prvog stoljeća prije Krista i u prvom stoljeću postojalo je [[Kraljevstvo Aksum]].
 
U srednjem vijeku, jačanjem [[islam]]a, moć Aksuma je slabila. Kulminacija dominacije islama u području zbila se 1557. kada su snage [[Sulejman I.|Sulejmana I.]] osvojile grad Massawu, susjedne gradove Arqiqo i Debarwa, te osnovali provinciju Habesh.
 
Granice današnje Eritreje, te čitavog područja nastale su tijekom europske kolonizacije područja. Tijekom srednjeg vijeke i otomanske okupacije povijesno ime Eritreje je bilo ''Bahre-Negash'' (Kraljevstvo mora). Nakon pada kraljevstva naziv je bio ''Medri Bahri'' ("Zemlja mora"). Italija je pred kraj 19. stoljeća osnovala koloniju pod nazivom Eritreja. Naziv je dobila prema [[latinski jezik|latinskoj]] riječi ''Erythræa'' (od grčki: ''Erythraia'', Ἐρυθραία), kako su nazivali [[Crveno more]].
 
U [[drugi svjetski rat|drugom svjetskom ratu]] britanci su pobjedom nad Talijanima u bitci za Keren 1941. preuzeli upravljanje kolonijom. Nakon drugog svjetskog rata, područja nekadašnje talijanske kolonije Eritreje federalizirana su u zajednicu sa Etiopijom, rezolucijom [[UN]] 15. rujna 1952.
 
Ranih 1950-ih u Eritreji je još bilo oko 17 000 [[Talijani|Talijana]]. Tada je u cijeloj zemlji bilo 300 km [[željeznica|željeznice]] i 16 [[kinematograf]]a. Niti jedan stanovnik nije bio fakultetski obrazovan, a 10 ih je imalo završenu srednju školu. 85 % stanovništva Asmare bilo je zaraženo veneričnim bolestima. [[Benito Mussolini]] je htio Asmaru učiniti biserom novog Talijanskog Carstva. Grad je izgrađen po uzoru na Tripolis, sa širokim ulicama, urešenim javnim zgradama i [[kanalizacija|kanalizacijom]]. Talijani su podigli trkalište i klaonicu, ali nisu niti jednu školu. U neposrednoj okolini grada živjeli su poznati razbojnici ''Šifte'', koji su se znali spuštati sve do mora. Na glasu je bilo domaće [[pivo]] zvano ''meloti''.<ref>John Gunther-Nepoznata Afrika, Zora, Zagreb 1966., str. 180.-183.</ref>
 
Nakon dugogodišnje oružane i političke borbe za nezavisnost, Eritreja je 24. svibnja 1993. postala neovisna država. Zbog graničnog spora sa Etiopijom, Eritreja je 1998. ušla u dvogodišnji rat, koji je završen sporazumom u [[alžir (grad)|Alžiru]], potpisanim 2000.
 
== Географија ==
Линија 58 ⟶ 74:
 
=== Клима ===
 
{{...}}
Клима Еритреје је обликована разноврсним топографским карактеристикама и локацијом земље унутар [[Тропи|тропа]]. Разноликост пејзажа и [[топографија|топографије]] на висоравнима и у низинама Еритреје резултира разноликошћу климе широм земље. Висинске области имају умерену климу током целе године. Клима већине низинских зона је сушна и полусушна. Распрострањеност падавинских и вегетационих типова значајно варира широм земље. Еритрејска клима варира на основу сезонских и висинских разлика. По основу варијација у температури, Еритреја се може поделити на три главне климатске зоне: умерена зона, суптропска климатска зона и тропска климатска зона.<ref>{{cite book|author=Tesfagiorgis, Mussie |title=Eritrea |url=https://books.google.com/books?id=f0R7iHoaykoC&pg=PA10 |date=29 October 2010 |publisher=ABC-CLIO |isbn=978-1-59884-232-6 |pages=10–}}</ref>
 
{{Weather box
|location = Еритреје генерално, на бази 14 градова
|metric first = yes
|single line = yes
|temperature colour = pastel
|Jan high C = 27.3
|Feb high C = 28.3
|Mar high C = 29.8
|Apr high C = 32.3
|May high C = 33.3
|Jun high C = 33
|Jul high C = 32
|Aug high C = 31.5
|Sep high C = 32.3
|Oct high C = 31.8
|Nov high C = 30
|Dec high C = 28.3
|year high C = 31
|Jan mean C = 20
|Feb mean C = 20.8
|Mar mean C = 22.5
|Apr mean C = 24.3
|May mean C = 25.6
|Jun mean C = 26
|Jul mean C = 25.1
|Aug mean C = 24.7
|Sep mean C = 24.4
|Oct mean C = 23.8
|Nov mean C = 22.1
|Dec mean C = 20.5
|year mean C = 23.3
|Jan low C = 17.8
|Feb low C = 17.3
|Mar low C = 18.3
|Apr low C = 21
|May low C = 23.3
|Jun low C = 24.4
|Jul low C = 24.4
|Aug low C = 24.5
|Sep low C = 23.3
|Oct low C = 22.3
|Nov low C = 20
|Dec low C = 18.3
|year low C = 20.8
|Jan precipitation mm = 6.7
|Feb precipitation mm = 6.9
|Mar precipitation mm = 9
|Apr precipitation mm = 14.8
|May precipitation mm = 20.3
|Jun precipitation mm = 26.5
|Jul precipitation mm = 100
|Aug precipitation mm = 99.7
|Sep precipitation mm = 25.4
|Oct precipitation mm = 8.6
|Nov precipitation mm = 11.9
|Dec precipitation mm = 9.4
|year precipitation mm = 347
|source 1 = weatherbase<ref name= weatherbase>{{cite web
| url = http://www.weatherbase.com/weather/city.php3?c=ER&name=Eritrea
| title = Eritrea average climate
| publisher = weatherbase
| accessdate = 6 March 2016}}</ref>
|date=March 2016
}}
 
== Становништво ==
Линија 87 ⟶ 169:
== Референце ==
{{reflist}}
 
== Литература ==
{{refbegin|30em}}
* Beretekeab R. (2000); ''Eritrean making of a Nation 1890–1991'', Uppsala University, Uppsala.
* Cliffe, Lionel; Connell, Dan; Davidson, Basil (2005), ''Taking on the Superpowers: Collected Articles on the Eritrean Revolution (1976–1982)''. Red Sea Press, {{ISBN|1-56902-188-0}}
* Cliffe, Lionel & Davidson, Basil (1988), ''The Long Struggle of Eritrea for Independence and Constructive Peace''. Spokesman Press, {{ISBN|0-85124-463-7}}
* Connell, Dan (1997), ''Against All Odds: A Chronicle of the Eritrean Revolution With a New Afterword on the Postwar Transition''. Red Sea Press, {{ISBN|1-56902-046-9}}
* Connell, Dan (2001), ''Rethinking Revolution: New Strategies for Democracy & Social Justice : The Experiences of Eritrea, South Africa, Palestine & Nicaragua''. Red Sea Press, {{ISBN|1-56902-145-7}}
* Connell, Dan (2004), ''Conversations with Eritrean Political Prisoners''. Red Sea Press, {{ISBN|1-56902-235-6}}
* Connell, Dan (2005), ''Building a New Nation: Collected Articles on the Eritrean Revolution (1983–2002)''. Red Sea Press, {{ISBN|1-56902-198-8}}
* Firebrace, James & Holand, Stuart (1985), ''Never Kneel Down: Drought, Development and Liberation in Eritrea''. Red Sea Press, {{ISBN|0-932415-00-8}}
* Gebre-Medhin, Jordan (1989), ''Peasants and Nationalism in Eritrea''. Red Sea Press, {{ISBN|0-932415-38-5}}
* Hatem Elliesie: ''Decentralisation of Higher Education in Eritrea'', Afrika Spectrum, Vol. 43 (2008) No. 1, p.&nbsp;115–120.
* [[Justin Hill (writer)|Hill, Justin]] (2002), ''Ciao Asmara, A classic account of contemporary Africa''. Little, Brown, {{ISBN|978-0-349-11526-9}}
* Iyob, Ruth (1997), ''The Eritrean Struggle for Independence : Domination, Resistance, Nationalism, 1941–1993''. [[Cambridge University Press]], {{ISBN|0-521-59591-6}}
* Jacquin-Berdal, Dominique; Plaut, Martin (2004), ''Unfinished Business: Ethiopia and Eritrea at War''. Red Sea Press, {{ISBN|1-56902-217-8}}
* Johns, Michael (1992), [http://thomas.loc.gov/cgi-bin/query/z?r102:E06MY2-393: "Does Democracy Have a Chance", ''Congressional Record'', 6 May 1992]
* [[Thomas Keneally|Keneally, Thomas]] (1990), "To Asmara" {{ISBN|0-446-39171-9}}
* Kendie, Daniel (2005), ''The Five Dimensions Of The Eritrean Conflict 1941–2004: Deciphering the Geo-Political Puzzle''. Signature Book Printing, {{ISBN|1-932433-47-3}}
* Killion, Tom (1998), ''Historical Dictionary of Eritrea''. Scarecrow Press, {{ISBN|0-8108-3437-5}}
* Mauri, Arnaldo (2004), "Eritrea's Early Stages in Monetary and Banking Development", ''International Review of Economics'', Vol. LI, n. 4, [https://ideas.repec.org/p/mil/wpdepa/2003-28.html]
* Mauri, Arnaldo (1998), "The First Monetary and Banking Experiences in Eritrea", ''African Review of Money, Finance and Banking'', n. 1–2.
* Miran, Jonathan (2009), ''Red Sea Citizens: Cosmopolitan Society and Cultural Change in Massawa''. Indiana University Press, {{ISBN|978-0-253-22079-0}}
* Müller, Tanja R.: ''Bare life and the developmental State: the Militarization of Higher Education in Eritrea'', Journal of Modern African Studies, Vol. 46 (2008), No. 1, p.&nbsp;1–21.
* Negash T. (1987); ''Italian Colonisation in Eritrea: Policies, Praxis and Impact'', Uppsala Univwersity, Uppsala.
* {{cite web |last=Ogbaselassie |first=G |date=10 January 2006 |url=http://eri24.com/Article_10043.htm |title=Response to remarks by Mr. David Triesman, Britain's parliamentary under-secretary of state with responsibility for Africa |accessdate = 7 June 2006}}
* Pateman, Roy (1998), ''Eritrea: Even the Stones Are Burning''. Red Sea Press, {{ISBN|1-56902-057-4}}
* Phillipson, David W. (1998), ''Ancient Ethiopia''.
* Reid, Richard. (2011) Frontiers of violence in north-east Africa: genealogies of conflict since c.1800. Oxford: Oxford University Press. {{ISBN|978-0199211883}}
* Wrong, Michela (2005), ''I Didn't Do It For You: how the world betrayed a small African Nation''. Harper Collins, {{ISBN|0-06-078092-4}}
{{refend}}
 
== Спољашње везе ==
Линија 99 ⟶ 212:
| wikinews = Еритреја
}}
{{refbegin|30em}}
* -{[http://www.shabait.com/index.php Ministry of Information of Eritrea] (official government website).}-
* -{[http://www.eritrea-tv.net EriTV News, Music, Movie and Comedy from Eritrea Television]}-
* {{CIA World Factbook link|er|Eritrea}}
* {{dmoz|Regional/Africa/Eritrea}}
* -{[https://www.bbc.co.uk/news/world-africa-13349078 Eritrea profile] from [[BBC News]].}-
* {{Wikiatlas|Eritrea}}
* -{[http://www.ohchr.org/EN/HRBodies/HRC/CoIEritrea/Pages/ReportCoIEritrea.aspx Report of the Commission of Inquiry on Human Rights in Eritrea], [[United Nations Human Rights Council]] Report, 8 June 2015}-
* -{[http://hrc-eritrea.org/ HRCE – Human Rights Concern – Eritrea]}-
* -{[http://tv.oneworld.net/2008/10/09/ifad-three-sisters-part-1/ Documentary on Women's liberation in Eritrea]}-
* -{[http://www.tigrinja.com/ Tigrinya online learning with numbers, alphabet and history] (Eritrea and north Ethiopia (Tigray-Province)).}-
* {{it icon}} -{[http://www.ferroviaeritrea.it/ Ferrovia eritrea Eritrean Railway]}-
* -{[http://gis.calvin.edu/atlas/eritrea.html Atlas of Eritrea]}-
* {{it icon}} -{[http://www.eritreaeritrea.com/ About Eritrea]}-
* -{[http://www.ifs.du.edu/ifs/frm_CountryProfile.aspx?Country=ER Key Development Forecasts for Eritrea] from [[International Futures]].}-
* {{it icon}} -{[http://speciali.espresso.repubblica.it/interattivi/speciale-eritrea/ Special section about Eritrea from Espresso online magazine]}-
* -{[http://www.geschichteinchronologie.ch/afrika/kol/Eritrea-Munzinger-fight-against-colonialism-ENGL.html History of Eritrea: First recordings – Munzinger – exploitation by colonialism and fight against colonialism (Italy, England, Ethiopia, Soviet Union, USA, Israel) – independence]}-
{{refend}}
 
{{африка}}
{{Authority control}}
 
[[Категорија:Еритреја|*]]
Преузето из „https://sr.wikipedia.org/wiki/Еритреја”