Most do ostrva Čiova

Most do ostrva Čiova je građevina novijeg datuma preko koga se ostvaruje veze ovo ostrva sa ostvcetom na kome je razmešten stari deo Togira i kopnom u dalmatinskom zaleđu, danas u Republici Hrvatskoj. Iako je današnji, postojeći most izgrađen 1962. godine, na tom mestu postoja je stari srednjovekovni most koji datira iz 13. veka, a možda i ranije.

Istorija

Prema sačuvanim materijalnim dokazima (nacrti, slike, zapisi) između ostrva Čiovo i grada Trogira postojao je srednjovekovnog most, na istome mestuna kome se nalazi i postojeći most. Sagrađen je u najužem delu morskog tesnaca između ostrva Čiovo i ostrvca na kome leži Trogir. Kako se na tom mestu obala vremenom širila stalnim nasipavanjima, gradske vlasti (Komunalnog vijeća Trogira iz 1292. godine) nalagalo se da se mulj, iskopan u jarku, u Foši na severnoj strani grada, baca na južnu stranu, uz most prema Čiovu.

Srednjovekovni most

Istoričar P. Andreis ovako je opiao srednjovekovni most:

Od južne strane stoji mu nasuprot jedan otočić, nazvan Čiovo, udaljen od grada ne više od 70 koračaja, ali povezan s istim s istoka s pomoću jednog uspravnog zida, na kojemu su raspoređena jedan za drugim tri mosta, dva od kamena za olakšanje tijeka voda pod njihovim lukom, a jedan drven, pokretan u sredini, za prijelaz brodova, koji bi, ne imajući tu udobnost, morali oploviti čitav otok Čiovo, u jednom krugu od više od šesnaest milja. Od starine su s obiju strana ovog mosta bila dva kašteleta, i u jedan od njih se odašiljalo iz grada pet plemića za čuvanje mosta, a njegovi su ključevi morali stajati u rukama jednog od gore spomenutih plemića, a nije se mogao otvoriti bez izričitog dopuštenja kneza i kapetana, ili barem jednoga od njih.

Na ovaj Andreisov opis vezuju se grafički podaci iz kojih saznajemo da je u sredini mosta bio otvoreni deo sa pokretnim drvenim elementima, kao i da su se uz taj otvor nalazile dve kule sa kojih su se spuštali lanci za podizanje pokretnog drvenog dela mosta. Pored ovog otvora (prolaza za brodove) S jedne i druge strane mosta, prema gradu i prema Čiovu, nalazi se po jedan presvođeni otvor kroz koji su mogli da se provuku brodići (čamci). Ti otvori pored toga što su služili za prolaz brodića ujedno su olakšavali pritisak morskih struja koje su u ovom tesnacu Trogira znale biti veoma snažne.

Kule su porušene posle 1420. godine i na njihovom mestu sa svake strane ostao je samo po jedan zid uz koji su viseli pokretni delovi mosta.

Manje građevinske izmene na mostu rađene su u 17. veku, tako da je izgled mosta bio istovatan, starom srednjovekovnom mostu sve do 19. veka, kada je sagrađen novi most prema Čiovu.

Mosta iz 19. veka

Novi most sagrađen je u 19.. veku na istom mestu i bio je zasnovan na isto prostornom rješenju. Kako je vremenom uzanost glavnog otvora pod pokretnim delom mosta bila mala za veće brodove, posebno nakon pojave parobroda; 1850-tih godina počela je rekonstrukcije mosta. Pod rukovodstvom ing. Josip Slade. 1861. započeli su radovi na proširenju otvor mosta i ugradnji pokretne gvozdene konstrukcije, kaja se otvarala vodoravnom rotacijom. Most je dobio i visoku kamenu ogradu koja je zimi štitila prolaznike od vetra (bure) i morskih talasa. Na mostu se nalazila i kućica za stražare.

Kao autor projekta mosta, posebno pokretnog dela, spominje se Giuseppe Mauser, kojni je model mosta izlagao 1862. godine na Svetskoj izložbi u Londonu. Završetak mosta datira se u 1868. godina.

Tokom povčačenja iz Dalmacije u Drugom svestkom ratu, most su 27. oktobra 1944. godine znatno oštetili nemački vojnici

Most iz 1962.

Na istom je mestu 1962. godine sagrađen je novi, postojeći most.