Arterijska gasna embolija — разлика између измена
Садржај обрисан Садржај додат
Нема описа измене |
|||
Ред 14:
MeshID = D004618 |
}}
'''Arterijska gasna embolija''', je zdravstveni poremećaj uzrokovan prisustvom mehurića [[Vazduh|vazduha]] u arterijskom krvotoku koji dovodi do začepljenja [[Krvni sudovi|krvnih sudova]] [[mozak|mozga]], pluća ili [[srce|srca]] i izazivaju obimne paralize, zastoj disanja, gušenje, [[infarkt mozga]], [[pluća]] ili srca i druge poremećaje.
Rastezanje plućnih alveola izazvano porastom pritiska gasa, uz lokalnu patologiju pluća, dovodi do ruptura, alveola i izlaska i prodora gasa u arterijsku cirkulaciju.
Arterijske gasna embolija je glavni razlog smrti u ronjenju uzrokovan plućnom barotraumom koji obično biva neotkriven.
Линија 24 ⟶ 25:
=== Embolija ===
Je začepljenje krvnog suda prouzrokovano stranim telom (embolusom) dospelim krvnom strujom do mesta na kome je izazvalo njegovo potpuno ili delimično začepljenje.<ref name="Medicinski">''Medicinski leksikon'', Medicinska knjiga Beograd-Zagreb,1987.</ref>
=== Embolus ===
Линија 34 ⟶ 35:
=== Mehanizam nastanka ===
Male količine vazduha često prodiru u krvotok slučajno ili tokom operacije i drugih medicinskih postupaka (npr. u toku intravenskog unosa leka, [[Laparoslopija|laparoskopskih]] procedura i drugih hiruških zahvata itd,) ali one u [[Vene|venskoj cirkulaciji]] mogu proći bez simptoma ,<ref name="Nebojša">Nebojša V.,i sar, ''Komplikacije laparoskopske hirurgije'',-{Apollinem medicum et aesculapium, Vol.5, Broj 1,2 januar,jun 2007}-</ref> mada i tako male količine vazduha mogu dovesti do teških sekvela. U savkodnevnoj praksi je prihvaćeno da više od 50 -{ml}- vazduha može izazvati pad [[Krvni pritisak|krvnog pritiska]] i poremećaje srčanog ritma a više od 300 mL vazduha može biti smrtonosno jer se većina tih vazdušnih embolusa unetih u vene zaustavlja u plućima. <ref name="Nebojša"/>, <ref>-{Trytko BE, Bennett MH: ''Arterial gas embolism: a review of cases at Prince of Wales Hospital'', Sydney, 1996 to 2006. Anaesth Intensive Care 2008;36:60-64}-</ref>
''Arterijska gasna embolija može nastati na jedan od sledećih načina:''
* U toku povrede plućnog parenhima, u venama pluća nastaju venski gasni embolusi ( venska gasna embolija) zbog oštećenja plućnog vaskularniog filtara (paradoksalna gasna embolija ), koji se preko otvor, na septumu srca, poznatog kao [[Преткоморски дефект септума|foramen ovale]] ( javlja se u oko 25% opšte populacije stanovništva),<ref>-{PT Hagan, Mayo Clinic Proc, 1984; 59:17-20}-</ref> mogu prodreti u levu stranu srca, i dalje prema mozgu ili koronarnoj arteriji i odgovorni su za najteže simptome embolije. <ref>-{''Patent Foramen Ovale'', www.my.clevelendclinic.org}- [http://my.clevelandclinic.org/heart/disorders/congenital/pfo.aspx]Preuzeto:1.maj 2009.</ref>, <ref>-{RG Presson, J Appl
* Drugi glavni mehanizam nastanka arterijske gasne embolija je pneumotoraks ili ( "pucanje pluća" ) izazvan visokim pritiskom gasa koji dovodi do oštećenja alveolo-kapilarne membrane i prodora gasa u krvne sudove.<ref name="J">-{J Emerg Med 1998 May-Jun;16(3):413-7 ''Fatal pulmonary barotrauma due to obstruction of the central circulation with air''. Neuman TS, Jacoby I, Bove AA}-
</ref> Većina autora se slaže da je razlika u pritiscima između alveola i okoline od 10,7 -{kPa}- dovoljna da uzrokuje rupturu nežnog plućnog tkiva. Znači da se razlika pritisaka dovoljna za plućnu barotraumu može postići i u veoma plitkoj vodi, tek nešto više od jednog metra. Slična situacija može se dogoditi u [[Barokomora|hipobaričnim komorama]] ili [[visokoletećim avionima]] tokom nagle dekompresije kabine, ukoliko dođe do namernog zadržavanja daha. <ref name="Živković"/>
=== Patogeneza i klinička slika ===
Patogeneza i klinička slika zavisi od količine vazduha, brzine ulaska i lokalizacije gasnih mehurića u srcu, plućnoj i srčanoj cirkulaciji, stanja srca, položaja bolesnika, vrste gasa itd. <ref name="Nebojša"/>
Velike količine vazduha mogu da ispune [[srce]], zaustave cirkulaciju i prouzrokuju naglu [[smrt]], jer veliki deo vazduha se sabija kontrakcijom [[Srce|komora srca]] i ne prolazi u [[arterije]]. Ako se radi o manjim količinama vazduha one mogu da prođu kroz srce, ali se zaglavljuju u manjim krvnim sudovima, najčešće u mozgu srcu, plućima itd. Ako je pritisak narastao dovoljno visoko, u pacijenta koji je jedan od 20% do 30% stanovništva s otvorenim foramenom ovale, mehurići vazduha tada mogu prodreti u levu stranu srca, i dalje prema mozgu ili koronarnoj arteriji i odgovorni su za najteže simptome embolije. <ref>-{William F.Ganong,}- ''Pregled medicinske fiziologije'', Beograd Savremena administracija 1993.</ref>
Trauma pluća takođe može uzrokovati vazdušnu emboliju. To se događa kod pacijenata na vaštačkom disanju, kada se vazduh u pluća utiskuje pod povišenim pritiskom i može dovesti do oštećenja vena i arterija, prodor vazduha i iznenadnu smrt. Iste promene mogu nastati i kod ronilaca koji zadržavaju dah dok izronjavaju u toku ronjenja, kada pritisak vazduha u plućima ili plućnim arterijama i venama na sličan način,izaziva emboliju s obzirom na razliku pritiska.
Линија 114 ⟶ 112:
Prevencija daljeg ulaska vazduha se postiže podizanjem venskog pritiska. Mere kojima se podiže venski pritisak su: <ref name="Nebojša"/>
** kompresija jugularnih vena,
** dekompresioni tretman u hiperbaričnoj komori gde je celo telo izlože povišenom pritisku okoline i obezbeđuje kontinuiranu ventilaciju pozitivnim pritiskom, <ref>-{Arterial Gas Embolism}- na sajtu -{www.scuba-doc.com}- [http://www.scuba-doc.com/ageprbs.html] Preuzeto:1.maj 2009.</ref>, <ref>-{Cianci P, Slade JB: ''Delayed treatment of decompression sickness with short, no-air-break tables: Review of 140 cases''. Aviat Space Environ Med 2006;77:1003-1008}-</ref>
** brza intravenska infuzija,
** postavljanje bolesnika u levi lateralni položaj sa glavom nadole
Линија 122 ⟶ 120:
Evakuacija vazduha vrši se kroz pravilno postavljen centralni venski kateter. U slučaju [[Krvni pritisak|hipotenzije (pada krvnog pritiska]]) daju se lekovi koji, osim regulacije krvnog pritiska, utiču i na eliminaciju vazduha iz desnog srca.
=== Simptomatska terapija ===
Simptomatska terapija primenjuje se u skladu sa vrstom i intenzitetom poremećaja.<ref>-{Bessereau J, Coulange M, Genotelle N, et al: ''Aspirin in decompression sickness''. Therapie 2008;63:419-423}-</ref>
== Prognoza ==
Линија 128 ⟶ 126:
Prognoza zavisi od vremena proteklog od postavljanja dijagnoze do započinjanja tretmana. Ukoliko se želi izbeći značajan mortalitet i morbiditet, kliničari u jedinicama intenzivne nege moraju misliti na mogućnost gasne embolije, jer svako kašnjnje u dijagnostici može izazvati teške posledice po pacijenta.
Iskustva u lečenju 36 obolelih od arterijske gasne embolije su sledeća: izlečenje nakon inicijalnog tratmana kod 47.2 %, poboljšanje kod 33.3 % (uz zaostatak trajnih oštećenja kod 13 %) i smrtnost u 19.4 % obolelih ronilaca. <ref name="Živković">Živković.M, izdavač. ''Hiperbarična i podvodna medicina.Beograd'': -{HBO medical center}- ; Nauka, 1998. 251 str. ID=55440652 </ref>, <ref>-{Weisher DD: Resolution of neurological DCI after long treatment delays.
Undersea Hyperb Med 2008;35:159-161}-</ref>
| |||