Agensi socijalizacije
Agensi ili posrednici socijalizacije su pojedinci, grupe ili institucije u čijim okvirima se odigravaju procesi značajni za socijalizaciju.[1] Pojam socijalizacija odnosi se na proces tokom kog se uči kultura određenog društva[2] u okviru kog pojedinac nastoji da stekne određeni društveni položaj i učestvuje u različitim aspektima društvene stvarnosti. Proces socijalizacije traje tokom čitavog života pojedinca, podrazumeva prenošenje shvatanja, vrednosti i normi određenog društva uz pomoć interakcije na svakodnevnom nivou, posredstvom usvajanja tih sadržaja pojedinac formira sopstveni identitet i postaje član društva.[3] Ciljevi socijalizacije se ostvaruju kroz socijalno učenje, čije glavno obeležje predstavljaju akteri poput osoba, grupa i društvenih institucija.[4]
Vrste agensa socijalizacije уреди
.jpg)
U zavisnosti od faze socijalizacije mogu se izdvojiti različiti uticajni agensi socijalizacije. Moguće je razlikovati dve faze socijalizacije: primarnu i sekundarnu.[5] Kada je reč o primarnoj fazi, koja predstavlja najintenzivniji period procesa učenja kulture i odnosi se na period ranog detinjstva, porodica je naročito značajan posrednik. U okvirima sekundarne socijalizacije uticaj koji je porodica imala na pojedinca i njegovo članstvo u društvu preuzimaju drugi agensi u okviru kojih se kao najuticajniji izdvajaju škola, vršnjaci, društvene organizacije, masovni mediji.[6]
Porodica уреди
Porodica kao primarna grupa preciznije se definiše na osnovu dva svojstva: zajedničkog života članova i postojanja srodničkih veza između njih.[3] Pored mnogih funkcija koja je porodica imala u prošlosti (ekonomska, edukativna, vaspitna, rekreativna, protektivna), socijalizatorska i reproduktivna funkcija su se izdvojile kao naročito značajne.[7] U okviru socijalizatorske funkcije uloga porodice se zasniva najpre na prenošenju prihvaćenih shvatanja o oblicima ponašanja i karakteristikama ličnosti u kontekstu određenog društva. Uslovi porodičnog života imaju veliki uticaj na formiranje ličnosti i poimanje društva. Društveno nepoželjne osobine ličnosti najčešće su posledica nepovoljnih okolnosti porodičnog života u ranom detinjstvu, odnosno u periodu primarne socijalizacije. [4]
Škola уреди
Stupanjem u školski sistem pojedinac stvara uslove za integraciju u širu društvenu grupu nego što je to bila porodica, dobija drugačiji status na osnovu uloga koje preuzima. Posredstvom vaspitne i obrazovne funkcije koju vrši, škola ima veliki uticaj na socijalno učenje i formiranje ličnosti. Bitna razlika u odnosu na socijalizaciju u okviru porodice je što škola se na sistematski i organizovan način utiče na sticanje znanja, veština i formiranje stavova.[4]
Vršnjaci уреди
Vršnjačku grupu čine pojedinci koji se međusobno druže, slične su starosti i istih interesa. Sličnost između članova vršnjačke grupe ispoljava se i u pogledu vrednosti koje internalizuju i stavova koje formiraju.[8]Uticaj vršnjaka ispoljava se i kroz način izražavanja, oblačenja ili pak aktivnosti tokom slobodnog vremena. Izbori koje pojedinci čine takođe se nalaze pod uticajem vrednosti zastupljenih među vršnjacima, među kojima se može pronaći i usmerenost ka prestupništvu. [4]
Društvene organizacije уреди
Društvene organizacije najpre utiču na usvajanje određenih stavova i razvijanje interesovanja. Razlog osnivanja ovih organizacija je postizanje ciljeva ili zalaganje za određene stavove i vrednosti, koje mogu biti opšte i usko određene.[4] Članstvo u društvenoj organizaciji se ne podrazumeva i nije obavezno, već je najčešće u skladu sa interesovanjima pojedinca koji im pristupa.
Masovni mediji уреди
Precizno određenje pojma masovnih medija ili sredstava masovnog komuniciranja je teško utvrditi ako uzmemo u obzir činjenicu da postoji veliki broj njihovih pojavnih oblika, poput štampe, radija, televizije, filmova, interneta.[5] Dejstvo masovnih medija na socijalizaciju je značajno zato što masovni mediji dopiru do publike koja obuhvata veliki broj ljudi, sadržaj koji se prenosi je raznovrstan i samim tim usmeren na različite aspekte života i postoji velika izloženost tim sadržajima.[4]
Razlika između agensa i izvora socijalizacije уреди
Pored agensa socijalizacije, uticaj na ovaj proces vrše i izvori socijalizacije. Agensi socijalizacije prenose određene sadržaje koji se smatraju obeležjem društva u čijim okvirima se odvija socijalizacija. Za razliku od njih, izvori socijalizacije određuju koja i kakva će se obeležja društva prenositi. Osnovni izvor socijalizacije je kultura ili subkultura kojoj pojedinac pripada, dok se kao posebni izvori mogu navesti društveni sistem i društvena struktura. [1]
Reference уреди
- ^ а б Rot, Nikola (2008). Osnovi socijalne psihologije. Beograd: Zavod za udžbenike. стр. 122.
- ^ Haralambos, Holborn (2002). Sociologija - teme i perspektive. Zagreb: Golden Marketing. стр. 4.
- ^ а б Mimica, Bogdanovic (2007). Sociološki rečnik. Beograd: Zavod za udžbenike. стр. 526, 414.
- ^ а б в г д ђ Rot, Nikola (2002). Psihologija. Beograd: Zavod za udžbenike i nastavna sredstva. стр. 218, 219, 220, 221.
- ^ а б Gidens, Entoni (2006). Sociologija. Beograd: Ekonomski fakultet. стр. 31, 454.
- ^ Vidanović, Ivan (2006). Rečnik socijalnog rada. Beograd.
- ^ First Dilić, Ruža (1974). Socijalizacija u obitelji u slobodno vreme. Zagreb. стр. 7.
- ^ Rot, Nikola (1987). Osnovi socijalne psihologije. Beograd: Zavod za udžbenike i nastavna sredstva. стр. 121.
Literatura уреди
- Rot, Nikola (2008). Osnovi socijalne psihologije. Beograd: Zavod za udžbenike.
- Mimica, A. Bogdanović, M. (2007). Sociološki rečnik. Beograd: Zavod za udžbenike.
- Haralambos, M. Holborn, M. (2002). Sociologija - teme i perspektve.Zagreb: Golden Marketing.