Janika Balaž
Janika Balaž (mađ. Janika Balázs; Lukino Selo, 23. decembar 1925 — Novi Sad, 12. novembar 1988) bio je jugoslovenski tamburaš i muzičar romskog porekla.
Janika Balaž | |
|---|---|
 Spomenik Janiki Balažu | |
| Datum rođenja | 23. decembar 1925. |
| Mesto rođenja | Lukino Selo, Kraljevina SHS |
| Datum smrti | 12. novembar 1988. (62 god.) |
| Mesto smrti | Novi Sad, SR Srbija, {SFRJ |
Biografija uredi
Rođen je u romskoj porodici mađarskog jezika s jakom muzikalnom tradicijom, što mu je dalo preduslove da i sam postane muzičar. Porodično ime njegovog oca bilo je Rac (Rácz), mađarski stari naziv za Srbe, ali je on preuzeo majčino prezime Balaž. Odrastao je u Bečeju gde je počeo da svira violinu u lokalnoj kafani u svojoj desetoj godini. Kasnije je svirao u muzičkoj grupi „Braća kozaci“ u okolini Subotice i Horgoša. Od 1948. do 1951. godine radio je za Radio Titograd u Crnoj Gori, gde je usavršio sviranje tambure.
Od 1951. godine radio je za Radio Novi Sad koji se te godine osnovao. Tu je radio do kraja svoje karijere. Bio je član „Velikog tamburaškog orkestra“. Provodio je svoje noći svirajući sa svojim orkestrom od osam članova po novosadskim kafanama, naročito na Petrovaradinskoj tvrđavi. Janika Balaž osnovao je tamburaški orkestar koji je brojao osam članova. Proslavili su se pesmom „Osam tamburaša s’ Petrovaradina“. Za Janikinu osmorku čulo se širom Evrope. Svirali su engleskoj kraljici Elizabeti II[1], a u pariskoj Olimpiji Janika je nastupao čak 36 puta sa Oliverom Katarinom. Dobijao je više poziva da se preseli u SAD i Sovjetski Savez da radi kao učitelj, no nikada nije hteo da napusti Novi Sad, gde je i umro 1988. godine.[2]
Janika je učestvovao u više dokumentarnih i predstavnih filmova. Pesme „Osam tamburaša s Petrovaradina“ (tekst Ratko Šoć, muzika Minja Vučetić)[3] i „Primaši“ su posvećene njemu. Tokom svoje karijere je radio s mnogim poznatim muzičarima, kao što su Zvonko Bogdan i Julija Bisak.[4]
Posle njegove smrti, grad Novi Sad je podigao spomenik (skulptor Laslo Silađi), koji se nalazi na Trgu neznanog junaka, preko puta Petrovaradinske tvrđave preko Dunava.[5]
Izvori uredi
- ^ „JANIKA BALAŽ: Svirao je celoj Evropi, čak i britanskoj kraljici”. Oseti Srbiju (na jeziku: srpski). 30. 09. 2018. Pristupljeno 29. 10. 2019.
- ^ Hellasije (2017-01-25). „Janika Balaž Biografija”. Biografija.org (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2023-02-04.
- ^ Bajić, Daliborka (9. 4. 2013). „Pjesme Janike Balaža”. rtrs.tv. RTRS. Pristupljeno 13. 9. 2013.
- ^ „janika”. www.tambura.com.hr. Pristupljeno 2023-02-04.
- ^ Živković, Slavoljub (19. 10. 2006). „Maestro to nije zaslužio”. politika.rs. Politika. Pristupljeno 06. 01. 2017.
Spoljašnje veze uredi
- Sajt obožavalaca (jezik: srpski)
- Eurotok na „Veb arhivi“ (jezik: srpski)
- Članak iz NIN-a (jezik: srpski)
- Janikina tamburica iz Brazila stiže u Novi Sad („Politika”, 8. septembar 2022)
