Jasenaš
Jasenaš je naselje u sastavu grada Virovitice, Virovitičko-podravska županija, Republika Hrvatska.
Jasenaš | |
|---|---|
| Administrativni podaci | |
| Država | Hrvatska |
| Županija | Virovitičko-podravska |
| Grad | Virovitica |
| Oblast | Bilogora |
| Stanovništvo | |
| — 2011. |  77 |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 45° 44′ 10″ S; 17° 24′ 29″ I / 45.736111° S; 17.408121° I |
| Vremenska zona | UTC+1 (CET), ljeti UTC+2 (CEST) |
| Aps. visina | 202 m |
  Jasenaš Jasenaš na karti Hrvatske | |
 Jasenaš Jasenaš na karti Virovitičko-podravske županije | |
| Ostali podaci | |
| Poštanski broj | 43532 Đulovac |
| Pozivni broj | +385 33 |
| Registarska oznaka | VT |
Istorija uredi
Početkom 20. veka mesto Jasenaš je selo - pravoslavna parohijska filijala koja pripada parohiji Turčević Polje. Politička opština se tada nalazi u mestu Ivanovo Selo, kao i pošta, dok je telegraf bio u mestu Đulaves.
U mestu je 1857. godine živelo 435 stanovnika (većinom pravoslavnih). Po "Mestopisnom rečniku kraljevina Dalmacije, Hrvatske i Slavonije" iz 1866. godine u njemu je bilo 938 žitelja.
Postojala je u 18. veku pravoslavna crkva u Jasenašu, kao brvnara, za koju se kaže 1796. godine da je u dobrom stanju i potpuno opremljena. Pravoslavna crkva posvećena Sv. proroku Iliji je sazidana 1836. godine, a opravljena je tri decenije kasnije 1870. godine. Minirana je ta srpska crkva od strane hrvatskih ustaša, tokom Drugog svetskog rata.
Narodna škola u Jasenašu ima dugu tradiciju. Oglasom je tražen avgusta 1886. godine "namesni podučitelj" i pojac pravoslavne vere za Jasenaš. Učiteljica Sofija Relić je postavljena 1887. godine za predavača u mesnoj komunalnoj školi u Jasenašu. Godine 1888. tražen je podučitelj pravoslavne vere za rad u školi sa godišnjom platom od 280 f. sa pripadajućim stanom, vrtom i ogrevom.[1] Izabran je za učitelja Bogdan Narandžić koji napušta selo već sledeće 1889. godine. Mesna osnovna škola je 1905. godine komunalna sa jednim školskim zdanjem. Učitelj Vuk Popović (do 1913) je stalno namešten i uči 30 đaka u redovnoj nastavi, i još 15 starijeg uzrasta u povremenoj ili poftornoj školi.[2] Jasenaška škola je 1903-1913. godine bila pretplaćena na "Letopis Matice srpske" u Novom Sadu. Otvoren je 1939. godine prvi razred Više narodne škole u Jasenašu, koja ima četiri odeljenja.[3] Iz međuratnog perioda poznati su sledići učitelji Državne narodne škole: Vladimir Popović (do 1929), Nadežda Pražić (do 1931), Danica Momčilović (1935), Emanuel Baćić (od 1940).
Vukašin Popović iz Jasenaša je 1910. godine bio pretplatnik zagrebačkog lista "Srpsko kolo". Održavan je jednom godišnje vašar u mestu, i to 1. avgusta (kao 1906). Srpska zemljoradnička zadruga u Jasenašu je 1928. godine ušla u Savez s.z. zadruga u Beogradu.[4]
Za vreme Drugog svetskog rata Komesar za izbeglice Srbije je registrovao 19 porodica sa 122 izbeglih Srba iz Jasenaša.
Jasenaš, do tada srpsko mesto, je napadnut od strane hrvatske vojske - Zbora narodne garde i policije 2. septembra 1991. godine.[5] Bilo je to prvo od strane Hrvata tokom „domovinskog rata“ oslobođeno naselje, inače predgrađe Virovitice.[6]
Stanovništvo uredi
Jasenaš je stradao u poslednja dva rata i zbog toga doživeo katastrofalnu depopulaciju. U njemu je 2011. godine popisano samo 77 stanovnika, podjednako Srba i Hrvata.
| Nacionalnost[7] | 1991. |
| Srbi | 165 |
| Hrvati | 43 |
| Jugosloveni | 8 |
| ostali i nepoznato | 6 |
| Ukupno | 222 |
| Demografija[7] | ||
|---|---|---|
| Godina | Stanovnika | |
| 1961. | 848 | |
| 1971. | 566 | |
| 1981. | 320 | |
| 1991. | 222 | |
| 2001. | 117 | |
| 2011. | 77 | |
Reference uredi
- ^ "Školski list", Sombor 1888.
- ^ Mata Kosovac: "Srpska pravoslavna mitropolija Karlovačka 1905. godine", Sremski Karlovci 1910.
- ^ "Prosvetni glasnik", Beograd 1939.
- ^ "Vreme", Beograd 1928.
- ^ nspm.rs
- ^ „Fotogalerija: Obilježena 27. obljetnica oslobođenja Jasenaša – prvog oslobođenog naselja u Domovinskom ratu u RH”. Arhivirano iz originala 29. 6. 2019. g. Pristupljeno 12. 9. 2020.
- ^ a b Savezni zavod za statistiku i evidenciju FNRJ i SFRJ: Popis stanovništva 1948, 1953, 1961, 1971, 1981. i 1991. godine.