Jovan Novaković
Jovan Novaković (?, oko 1874 – Beograd, 16. maj 1944)[1] bio je srpski arhitekta čiji je rad obeležio početak 20. veka. Pripadao je grupi graditelja koji su se zalagali za srpski nacionalni stil u arhitekturi, poznat i pod nazivom srpsko-vizantijski stil (moderni).
| Jovan Novaković | |
|---|---|
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | oko 1874 |
| Mesto rođenja | nepoznato, |
| Datum smrti | 16. maj 1944. |
| Mesto smrti | Beograd ?, |
| Umetnički rad | |
| Polje | arhitektura |
| Pravac | Srpski nacionalni stil |
| Najvažnija dela | Kuća Mihaila Đurića Kuća Živojina Babića |
Biografija uredi
Još uvek nema dovoljno podataka da bi precizno mogao da se rekonstruiše život i razvojni put Jovana Novakovića. Smatra se da je rođen oko 1874. godine ali se ne zna gde, kao i da je arhitekturu studirao u Mitvajdu u Nemačkoj. Poznato je da je početkom 20. veka imao svoj privatni biro za projektovanje i izvođenje građevinskih radova, a odmah nakon Prvog svetskog rata, u kome je učestvovao i postao rezervni pešadijski kapetan II klase, bio je upravnik Odbora za obnovu Beograda. Našao se na spisku beogradskih ovlašćenih inženjera iz 1940. godine.[2] Umro je u Beogradu 16. maja 1944. godine.
Stil uredi
Ideja da se pronađe jedan autentičan nacionalni stil gradnje potekla je već od druge polovine 19. veka pod uticajem romantizma i istorizma, što je bila tendencija i u drugim evropskim umetničkim krugovima. Srpski nacionalni stil je tada započeo svoj razvoj koji je trajao čitav jedan vek. Njegova rana faza počela je sredinom i trajala je do osme decenije 19. veka, zrela faza od osamdesetih godina 19. veka do izbijanja Prvog svetskog rata, dok je pozna faza trajala u periodu između dva svetska rata. Srpski nacionalni stil bio je zastupljen u sakralnoj i profanoj arhitekturi, a odlikovao se evokacijom srpske srednjovekovne arhitekture, posebno srpsko-vizantijskog (13. i 14. vek) i moravskog stila (14. i 15. vek) i folklornim motivima. U odnosu na konkretne uzore, srpski nacionalni stil se može definisati i kao neomoravski ili neovizantijski stil.
Novakovićev opus pretežno karakterišu neomoravska arhitektonska zdanja sa jednim izuzetkom u stilu secesije (Kuća Milutina Lazarevića). Glavna obeležja njegove arhitekture su akademistička struktura građevine sa dekorativnom fasadom, erker, motiv šahovskog polja, plitki reljefi sa prepletima traka, geometrijski, floralni i folklorni motivi, polihromija, slepe arkade, kolonete, lunete iznad prozora.
Značajna arhitektonska dela uredi
Najveći broj građevina Novaković je podigao u Beogradu. Poznato je šest beogradskih objekata od kojih su danas samo četiri sačuvana, dok je van Beograda projektovao Učiteljsku školu (Pedagošku akademiju) i opštinsku kuću u Negotinu, sresku kuću u jednom mestu Niškog okruga i crkvu u Glušcima.
Kuća Mihaila Đurića uredi
Najreprezentativnije Novakovićevo zdanje je kuća Mihaila Đurića u Beogradu na uglu ulica Kralja Petra i Gospodar Jevremove 13, sagrađeno oko 1910. godine. Upečatljivo ugaono kube sa kupolom sa lanternom i centralnim delom sa balkonima dominirali su na građevini čija bočna krila izlaze na dve ulice. Kupola sa lanternom danas ne postoji, a cela građevina je u stanju koje zahteva restauraciju. Kuća Mihaila Đurića predstavlja kulturno dobro, spomenik kulture grada Beograda.[3]
Kuća Živojina Babića uredi
Dok kuća Mihaila Đurića pored srpskih srednjovekovnih motiva, poseduje i primese romanike i gotike, kuća Živojina Babića sa neomoravskim motivima predstavlja Novakovićev najuspeliji primer arhitekture nacionalnog stila jednog privatnog objekta.[4] Na središnjem delu fasade okrenute ka ulici Kneza Miloša dominira erker, a dekorativni prozori u vidu bifora i motivi šahovskog polja zauzimaju bočne delove prizemlja i prvog sprata. Kuća je takođe sagrađena oko 1910. godine i nalazi se u ulici Kneza Miloša 54 u Beogradu.
Ostali objekti uredi
- Kuća Dragana Milovanovića, Strahinjića Bana 50, Beograd (oko 1910)
- Vila Žike Bogdanovića, Šekspirova 17, Beograd (oko 1910)
- Kuća Milutina Lazarevića, Kumanovska 11 (1912, srušena oko 1965)
- Kuća Konstantinke Ćurčić, ugao Dubrovačke i Skenderbegove 11, Beograd (1914, srušena)
Reference uredi
- ^ Snežana Toševa: „Novaković, Jovan Đ.”, strane 539-540, Srpski biografski rečnik, tom 7, Novi Sad, 2018. godine
- ^ Divna Đurić-Zamolo, Graditelji Beograda 1815-1914, Beograd: Muzej grada Beograda, 2009, 265
- ^ Kuća Mihaila Đurića, Zavod za zaštitu spomenika kulture grada Beograda
- ^ Aleksandar Kadijević, Jedan vek traženja nacionalnog stila u srpskoj arhitekturi (sredina XIX-XX veka), Beograd: Građevinska knjiga, 1997, 93-94
