Jovan Sinobad
Jovan P. Sinobad (16??–1715) je bio najmlađi sin Petra Sinobada (16??–1684), prvog poznatog Sinobada, a koji se iz Hercegovine doselio (zajedno sa svoja tri brata Mitrom, Filipom i Jovanom) na područje Mletačke republike.
Njegova godina rođenja nije u arhivskim dokumentima zabeležena, mada je on najslavniji pripadnik porodice Sinobad, koji je za svoju hrabrost i junaštvo protiv Turaka, dobio najviša zvanja i titulu počasti od Mletačke republike.
| Jovan P. Sinobad | |
|---|---|
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 16?? |
| Mesto rođenja | Modrino Selo , Mletačka republika |
| Datum smrti | 1715. |
| Mesto smrti | Rore kod Glamoča , Osmansko carstvo |
| Vojna karijera | |
| Čin | Pukovnik |
| Učešće u ratovima | Kandijski rat Veliki turski rat |
Bio je srpski morlačko-uskočki[1]/ harambaša i serdar.
Po zaslugama i uspesima Jovan se može nesporno uporediti sa poznatim morlačko-uskočkim vođama Ilijom Smiljanićem (16??–1654), Vukom Mandušićem (16??–1648) i Stojanom Jankovićem (1636–1687). Bio je zarobljen od strane Turaka, ali je razmenjen za zarobljene Turke. U zatvoru je bio podvrgnut raznim mučenjima.
Njegovi podvizi su opevani u mnogim narodnim pesmama.
Prva velika bitka i prvo osvajanje Knina
urediSvoju prvu veću bitku sa Turcima Jovan je vrlo uspešno izveo pri osvajanju Knina 1684. godine.
Pošto su Turci vrlo često napadali kninska sela, Jovan je vrlo brzo sagradio kamenu kulu (na tri sprata) sa puškarnicama, odakle je kontrolisao čitav prostor, sprečavajući svaki dolazak Turaka iz kamene tvrđave.
Odlukom od 1. jula 1684. godine, mlečanina Domenika Monćenga (1624–1694), tj. ital. Domenico Mocenigo, generalnog providura za Dalmaciju i Albaniju, tj. ital. Provveditore generale in Dalmazia e Albania[2] (vladao: 1684) Jovan je nagrađen kućom i velikim zemljišnim imanjem kod Karina. Razvaline kuće meštani sela Karina (kod Benkovca) nazvali su „Sinobaduša“.
Bitka kod Grahova
urediIste 1684. godine, Jovan je sa svojom morlačkom vojskom izvojevao pobedu[3] kod Grahova protiv Turka, odnosno, turskog Ormuz ili Ormuš paše.
Ovo se desilo prilikom sukoba, koji je usledio posle uspešnog morlačkog prodora do Glamoča (avgusta 1684. godine), tj. pri povratku uskoka (kod Grahova), gde je razbijena celokupna (zatečena) turska vojska (ubijeno je 150 Turaka, od čega 30 aga i dvojica buljubaša/buljukbaša).[4] Zbog pomenutog podviga, mletački providur Moćenego ga je pohvalio i odredio mu platu od 2 dukata mesečno.
Jovanova vojska je, u sadejstvu sa mletačkom vojskom u bici za Sinj, pokazala veliku sposobnost i hrabrost, a time su doprineli padu sinjske tvrđave.
Za taj uspeh dobio je kao nagradu zidine Novigrada.
Drugo osvajanje Knina
urediU osvajanju Knina 1688. godine, pored ostalih učestvovao je i Jovan Sinobad.
Turci su se na kraju predali.
Među zarobljenima našao se Mehmed-paša Atlagić (16??–1689), upravnik (paša) Bosanskog vilajeta (vladao: 1686–1688), poturčeni Srbin i turski komandant Livna, kao i druge civilne i vojne starešine.
Za zasluge za osvajanje Knina, Sinobad je nagrađen velikim imanjima, koja su pripadala turskim agama Čeliću i Kurtoviću.[5]
Posle pada Kninske tvrđave, Jovan je za kratko vreme očistio Kninsku Krajinu od Turaka, uključujući i Zvonigrad, koji se nalazio 5km južno od Zrmanje.
On je od strane mletačkog providura bio 1690. godine postavljen za komandanta Zvonigrada sa platom od 14 dukata mesečno.
Dobijanje vojno-političke titule serdara
urediVeć sledeće godine (20. septembra 1691. godine), ukazom Alesandro Molina (16??–17??), tj. ital. Alessandro Molin, generalnog providura za Dalmaciju i Albaniju (vladao: 1689–1692), Jovan je proglašen serdarom, odnosno dobija zvanje governadura[6][7] Knina (Kninske serdarije) sa mesečnom platom od 20 dukata.
Za pokazanu hrabrost i rukovodeće sposobnosti, providur Molin je dodelio Jovanu veliki zemljišni posed kod Bulina i rečice Radljevac, kao i zidine i kuću kod kninske tvrđave.
Dekretom od 13. januara 1693. godine, Jovanu Sinobadu je povišena mesečna plata na 25 dukata.
Dobio je 1693. godine na korišćenje 100 kanapa zemlje u Zrmanji, koja je ranije pripadala Kenan-paši, dok je dekretom od 21. marta 1694. godine dobio još 50 kanapa zemlje, zidine i avliju kuće istog paše u Čitluku kod Vrlike (1 kanap = 36 ari).
Vitez Sv. Marka
uredi
Za uspehe koje je postigao u borbama sa Turcim kod Livna (1695), Silvestera Valijera (1630–1700), tj. ital. Silvestro Valier, dužd Mletačke republike (vladao: 1694–1700) ga je svojim dukalom (duždeva povelja/dekret/ukaz) od 30. januara 1696. godine proglasio vitezom (kavaljerom) Sv. Marka (ital. Cavalieri di San Marco),[8] odlikujući ga zlatnom kolajnom (vrednom 300 dukata).
Ovim ukazom, Jovan se ovlašćuje da može nositi sve što po zakonu pripada jednom vitezu: odelo, sablju i mamuze od zlata, kao i sva obeležja koja se odnose na plemićko zvanje.
Istu titulu/zvanje su nešto ranije dobili srpski serdari Stojan Janković Mitrović (1670), kao i Nikola Vladimirović (1685).
Vojnički šlem Jovana Sinobada, bio je izrađen od gvožđa (težine 1,73kg).
S druge strane pancir mu je bio težak 7,7kg, a u sklopu istog (preko grudi) mu je žica bila podvostručena.
Širina pancira (kod grudi) bila je 62cm, a preko stomaka 75cm, dok mu je visina iznosila 68cm.
Vitez Jovan je učestvovao u suzbijanju napada hercegovačkog Selima-paše, koji je ugrožavao istočne granice mletačke države u Dalmaciji.
U to vreme glavnina mletačke vojske bila je zauzeta u borbama kod Ulcinja, u kojima je poginuo Jovanov sinovac Matija, tj. sin njegovog brata Filipa.[9]
Pukovnik i supraintendant celokupne Kninske Krajine
urediU nameri da ga (Jovana) ohrabri, mletački admiral Danijel Dolfin (1656–1729), tj. ital. Daniele Dolfin, generalni providur za Dalmaciju i Albaniju (vladao: 1692–1696) je imenovao Jovana Sinobada za pukovnika i supraintendanta celokupne Kninske krajine, naglasivši da mu se moraju pokoravati svi Morlaci (Srbi uskoci) kao i ostali doseljenici u te krajeve.
Jovan je dobio imanja oko Knina od strane mletačke vlasti.
Kada se govori o borbama Jovana Sinobada, zanimljivo je da se pominje da je na konju sa njim u borbu išla i njegova druga žena Ugrina, Srpkinja, rodom iz današnje Crne Gore, koja se ponašala kao muškarac.
Borila se u prvim redovima i odvodila je u roblje turske žene.
Godine 1713. godine poturčeni Albanac Mehmed Numan-paša Ćuprilić (1670–1719), tj. tur. Köprülüzade Damat Numan Paşa, upravnik Bosanskog vilajeta (vladao: 1713–1715), napao je iz Klisa na Vrličku krajinu.
Vitez Jovan je sa svojim borcima napao Turke s leđa te ih je prisilio da napuste plen i u bekstvu potraže spas. U toj borbi je poginulo mnogo turskih vojnika i visokih oficira.
Pukovnik i supraintendant Kninske, Drniške i Vrličke Krajine
urediMlečanin Anđelo Emo (1666–1750)[10], tj. ital. Angelo Emo, generalni providur za Dalmaciju i Albaniju (vladao: 1714–1717) je 18. januara 1714. godine imenovao viteza Jovana Sinobada za pukovnika i supraintendanta, osim Kninske, još i Drniškom i Vrličkom Krajinom. U tom dekretu se navode Jovanove zasluge za Mletačku republiku.
Poslednja bitka na Glamočkom polju
urediPoslednji rat sa Turcima Jovan je vodio kod Glamoča, 1715. godine, potukavši vojsku bosanskog paše.
Međutim vraćajući se iz boja sa vojskom, Jovana i njegovu pratnju je iz zasede napala četa Turaka.
Tad je turski buljubaša Mujo Nožinić svojim kopljem zadao smrtni udarac Jovanu, ali je i Mujo poginuo od Jovanove pratnje.
Jovan je izdahnuo na rukama svojih boraca u selu Rore na ivici Glamočkog polja.
Sahranjen je u porti srpske pravoslavne crkve Sv. Đorđa na Sinobadovoj glavici, gde i danas počiva. Iza sebe je ostavio sina Andriju (Jandriju), koji će naslediti i do smrti (1726) nositi titulu serdara Kninske Krajine.
Epitaf
uredi
( Archivio di Stato di Venezia, Senato-Secreta, filza 127., Venezia, Veneto, Repubblica Italiana: 1946–)
Na njegovoj nadgrobnoj ploči, uklesan je na srpskom ćiriličnom pismu ovaj tekst:
OVDJE U SVETOM MIRU POČIVA BLAGO OČEKUJUĆI
NAGRADU ZA SVIJETLA DJELA SERDAR, PUKOVNIK I
SOPRAINTENDANT KRAJINE KNINSKE, DRNIŠKE I VRLIČKE
VITEZ JOVAN SINOBAD MUDRI VOĐ, HRABRI JUNAK ZA VJERU
I NAROD SRPSKI PAĆENIČKI U SLUŽBI DUŽDA MLETAČKOGA.
POGINULI NA GLAMOČKOM POLjU 1715. G.
+ + +
+
NA SLAVNI UGLED SVOJIM UNUCIMA
POSTAVIŠE SKROMNU PLOČU OVU
ZAHVALNI PONOSITI POTOMCI
1905.
Posle obnove crkve 1938. godine, postavljena je nova ploča, koja se i danas nalazi, ali sa tekstom:
JOVAN VITEZ SINOBAD
1647-1687
BRAT NjEGOV MITAR
BORCI ZA VERU I OTADžBINU
+ + +
+
ZAHVALNI POTOMCI
U narodu Kninske, Drniške i Vrličke Krajine, ostala je trajna uspomena na junačka dela viteza Jovana Sinobada.
Vidi još
urediReference
uredi- ^ „U svojoj relaciji podnesenoj mletačkom kolegiju god. 1572. generalni providur Dalmacije i Albanije Foscarini opisuje susjedne turske krajeve. Dakle, u doba dok rat između Venecije i Turske još uvijek traje. Na tom teritoriju vidi on samo dvije vrste stanovništva - Turke u manjini i kršćane u većini. Kršćane on naziva bez razlike Morlaci, i dodaje »ovi su kršćani narod srpske vjere.«“ i u fusnoti 70: „Sono questi popoli christiani de fede serviana.“; Novak, Grga: „ Morlaci (Vlasi) gledani s mletacke strane“ (Zagreb: Jugoslavenska akademija znanosti i umjetnosti, 1971, str. 594)
- ^ Jačov, Marko: „L'Europa tra conquiste ottomane e Leghe Sante“ (Vatican: Biblioteca Apostolica Vaticana, 2001, str. 131)
- ^ Mayhew, Tea: „Dalmatia between Ottoman and Venetian rule: Contado di Zara, 1645-1718“ (Roma: Viella, 2008, str. 68)
- ^ Zavod za povijesne znanosti Hrvatske akademije znanosti i umjetnosti u Zadru: „Radovi“, Knjiga 47 (Zadar: Zavod za povijesne znanosti HAZU u Zadru, 2005, str. 203)
- ^ Vlačić, Ljubomir-Ljubo: „Historičke uspomene o serdarima, pukovnicima i sopraintendantima vitezovima Sinobada“ (Dubrovnik: 1907, str. 15-18)
- ^ Srpska akademija nauka i umetnosti: „Zbornik za istoriju, jezik i književnost srpskog naroda“, Knjige 13-15 (Beograd: Naučna knjiga, 1950, str. 273)
- ^ Zavod za povijesne znanosti Hrvatske akademije znanosti i umjetnosti u Zadru: „Radovi“, Knjige 35-36 (Zadar: Zavod za povijesne znanosti HAZU u Zadru, 1993, str. 227)
- ^ Archivio di Stato di Venezia, fond: „Cancelleria inferiore: Cavalieri di San Marco, Privilegi“ (Venezia, Veneto, Repubblica Italiana: 1946–)
- ^ Vlačić, Ljubomir-Ljubo: „Historičke uspomene o serdarima, pukovnicima i sopraintendantima vitezovima Sinobada“ (Dubrovnik: 1907, str. 20)
- ^ Renata Targhetta: „Dizionario biografico degli Italiani“, Volume. 42 (Rome: Istituto dell'enciclopedia Italiana, 1993, str. 620-623)
Literatura
uredi- Miošić, Andrija Kačić (orig. Andrii Caçichiu-Miossichiu): „Razgovori ugodni naroda slovinskoga u komese ukazuje poçetak, i svarha kraglià slovinskì, koji punno vikòvà vladasce svim slovinskim darxavam, s razliçitim pismam od kraglià, bànà i slovinski vitezovà. Izvagen iz razliçitì kgnigà, i sloxene u jezik slovinski po Fra Andrii Caçichiu-Miossichiu iz Briista…“ (Venezia: Adolf Czesar, 1801)
- Vlačić, Ljubomir-Ljubo: „Historičke Uspomene o serdarima, pukovnicima i sopraintendentima vitetovima Sinobadima“ (Dubrovnik: Srpska Dubrovačka Štamparija dr. M. Gracića, 1907)
- Srpska akademija nauka i umetnosti: „Zbornik za istoriju, jezik i književnost srpskog naroda“, Knjige 13-15 (Beograd: Naučna knjiga, 1950)
- Pavičić, Stjepan: „Seobe i naselja u Lici“, Zbornik za narodni život i običaje južnih Slavena, Knjiga 41, urednik: Branimir Gušić (1901–1975), Antropogeografska istraživanja III (Zagreb: Jugoslavenska akademija znanosti i umetnosti, 1962)
- Novak, Grga: „ Morlaci (Vlasi) gledani s mletacke strane“ ( Zagreb: Jugoslavenska akademija znanosti i umjetnosti, 1971, str. 594)
- Benzoni, Gino: „Dizionario biografico degli Italiani“, Volume. 40 (Rome: Istituto dell'enciclopedia Italiana, 1991)
- Renata Targhetta: „Dizionario biografico degli Italiani“, Volume. 42 (Rome: Istituto dell'enciclopedia Italiana, 1993)
- Zavod za povijesne znanosti Hrvatske akademije znanosti i umjetnosti u Zadru: „ Radovi“, Knjige 35-36 (Zadar: Zavod za povijesne znanosti HAZU u Zadru, 1993)
- Peričić, Šime: „Knin pod Mlečanima (1688-1797) “. Kninski zbornik (Zagreb: Matica hrvatska, 1993)
- Sinobad, Miloš N.: „Pleme Sinobad: 1600-2000“ (Knin/Beograd: Srpsko kulturno društvo „Zora“, 2000)
- Jačov, Marko: „L'Europa tra conquiste ottomane e Leghe Sante“ (Vatican: Biblioteca Apostolica Vaticana, 2001)
- Zavod za povijesne znanosti Hrvatske akademije znanosti i umjetnosti u Zadru: „ Radovi“, Knjiga 47 (Zadar: Zavod za povijesne znanosti HAZU u Zadru, 2005)