Južnohercegovački partizanski odred
Južnohercegovački narodnooslobodilački partizanski odred bio je jedinica u sastavu NOVJ od novembra 1943. do juna 1944, kada su njegovi borci prešli u 13. i 14. hercegovačku brigadu NOVJ.[1]
| Južnohercegovački partizanski odred | |
|---|---|
.svg) Jugoslovenska partizanska zastava | |
| Postojanje | 23. novembar 1943[1]-10. septembar 1944[1] |
| Formacija | 3-5 bataljona[1] |
| Jačina | oko 300-600 boraca[1] |
| Deo | Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije |
Pozadina uredi
Posle kapitulacije Italije, septembra 1943, stvoreni su u istočnoj Hercegovini povoljniji uslovi za masovnu mobilizaciju i razbijanje četnika. U jesen 1943. 10. hercegovačka brigada formirala je niz malih NOP odreda, jačine 30-100 boraca, izdvajajući iz svojih redova za njih samo po jednog rukovodioca. Tako su u septembru i oktobru formirani: Vlahovićki, Popovski, Šumski, Dabarski (Miro Popara), Bilećki (Baljački), Stolački i Udrežanjski, a u novembru Nevesinjska puška, Bišina, Dulićki (Gatački), Bjelimićki i Planinski NOP odred. Glavni zadatak tih odreda bio je mobilizacija boraca za jedinice NOV, politički rad, organizacija narodne vlasti, obaveštajna služba i izvođenje diverzija i napada na komunikacije. Teritorija tih odreda, zbog njihove male snage, nije određivana. Oslonac im je obično bio selo ili predeo po kojem su nosili ime. Uglavnom, dejstvovali su samostalno, ali i u sastavu udarnih grupa (kasnije brigada). Značajnije samostalne akcije imali su Bilećki (zauzimanje Bileće), Dabarski (razbijanje jedne kolone od 150 italijanskih vojnika i četnika) i Stolački (odbijanje nemačke čete iz sela Prebilovaca).[1]
Ratni put Odreda uredi
Formiranje i sastav uredi
Južnohercegovački NOPO formiran je 23. novembra 1943. objedinjavanjem dotada formiranih manjih odreda. U njegov sastav ušli su: Bilećki, Vlahovićki, Šumski i Popovski NOP odred sa oko 300 boraca. Od njih su odmah formirana 3 bataljona: Mihailo Đuzulan, Popovski i Savo Belović, Šumska i Bilećka četa. Do kraja godine Šumska četa prerasla je u bataljon Rade Pravica, a formiran je i novi bataljon Marko Mihić i Sitnička četa.[1]
Borbena dejstva uredi
Odred je dejstvovao na teritoriji Bileće, Trebinja, Ljubinja, Stoca, oko Mostara i u graničnim delovima nikšićkog (Berani) i dubrovačkog sreza (Konavli i Bobani). Njegovi osnovni zadaci bili su mobilizacija novih boraca za brigade 29. hercegovačke divizije NOVJ, pomoć organima narodne vlasti, sprečavanje neprijateljskog saobraćaja na komunikacijama, obezbeđenje slobodne teritorije i napadi na manje neprijateljske kolone i uporišta, a naročito borba protiv četnika. Odred je najčešće dejstvovao po bataljonima i bio vrlo aktivan na pruzi Dubrovnik-Mostar.[1]
U maju 1944. pod pritiskom neprijatelja, potpuno se raspala Prebilovačka četa, a Ljubinska je prepolovljena, dok je Popovski bataljon sa 90 boraca upućen u 11. hercegovačku brigadu. U odbrambenim borbama 29. divizije NOVJ u julu 1944, Odred je uspešno zadržavao prodor nemačkih i četničkih snaga od Stoca; njegov bataljon Savo Belović u to vreme je ušao u sastav 13. hercegovačke brigade. U avgustu je formiran Dubravski bataljon, koji je, takođe, ušao u 13. hercegovačku brigadu kao njen 2. bataljon.[1]
Odred je rasformiran 10. septembra 1944, a njegova 3 bataljona (Marko Mihić, Mihailo Đuzulan i Rade Pravica) ušli su u 14. hercegovačku brigadu kao njen 2, 3. i 4. bataljon.[1]
Reference uredi
Literatura uredi
- Gažević, Nikola (1974). Vojna enciklopedija (tom 3). Beograd: Vojnoizdavački zavod.
