Љуби ближњег свог

Ljubi bližnjeg svog (nem. Liebe deinen Nächste) je roman nemačkog književnika, Eriha Marije Remarka, nastao u septembru 1939. zvanično objavljen marta 1941. u SAD.

Ljubi bližnjeg svog
Prvo izdanje
Nastanak
Orig. naslov	Liebe deinen Nächsten
Autor	Erih Marija Remark
Zemlja	SAD
Jezik	nemački
Sadržaj
Žanr / vrsta dela	ratni roman
Teme	progon Jevreja
Mesto i vreme radnje	Beč, Prag i Pariz; Period prije Drugog svjetskog rata
Izdavanje
Izdavač	Litl, Braun
Datum	1941.
Broj stranica	302
Tip medija	meki povez
Klasifikacija
ISBN ?	978-0449912478

Radnja romana prati život troje nemačkih Jevreja prognanih iz Nemačke 1939. od strane nacističkog režima. S obzirom na to nemaju pasoše, moraju da se kriju od policije u svakoj državi u koju odu. Nakon što provedu neko vrijeme u zatvoru zbog nelegalnog boravka, prebacuju ih preko granice u drugu državu, gdje ih opet čeka progon.

Likovi

Glavni likovi

• Ludvig Kern: Kern je dvadesetjednogodišnjak, rođen u Drezdenu. Otac mu je Jevrej i držao je laboratoriju u kojoj je proizvodio toaletnu vodu. Konkurent ga je prijavio policiji, oduzeli su mu državljanstvo i prognali ga iz države. Kern je bio maloljetan pa su i njemu oduzeli državljanstvo. U početku svog izbegličkog života, Kern je bio krhk, nedovoljno jak psihički, a život uz Štajnera ga je očvrsnuo. Shvatio je da mora da bude jak da bi opstao. Prodavao je parfeme, toaletnu vodu, sapun i sl. prilikom čega je imao dosta neprijatnosti.

• Rut Holand: Rut je bila studentkinja na univerzitetu u Nirnbergu, Njemačke vlasti su donijele odluku o zabrani studiranja Jevrejima, a kasnije su je prognali. U Pragu je upoznala Kerna i ubrzo se zaljubila u njega. U početku je nosila sa sobom svoje knjige u nadi da će moći da nastavi studije, što je na kratko vrijeme uspjela u Beču, ali je morala da napusti Beč nakon isteka pasoša, a kasnije je prodala knjige i nastavila sa Kernom svoj put, cilj im je bio Pariz.

• Jozef Štajner: Štajner je Njemac, nije Jevrej, ali je bio član grupe VII, koja je bila protiv nacista. Nakon što je pobjegao iz koncentracionog logora, skrivao se kod prijatelja na tavanu, a zatim je otišao u Beč, odakle je nekoliko puta protjerivan, sprijateljio se sa Kernom, a kasnije ga i zaposlio. Uprkos nagovaranju, žena se nije razvela od njega, a kad se razboljela poslala mu je pismo, zbog čega se Štajner vratio u Njemačku, iako je znao da će ga uhvatiti.

Sporedni likovi

• Maril: Maril je bio savezni poslanik, u Pragu je bio u istoj sobi sa Kernom i ohrabrio ga je da se upozna sa Rut. Kasnije u Parizu, bio je sa njima i pomagao im oko osnovnih stvari, pokazivao im je Luvr, izvodio ih na večeru i brinuo se o Rut kad je Kern uhapšen. Maril je bio i Štajnerov prijatelj, pokušavao je da ga odgovari od povratka u Njemačku.

• Moric Rozental: Otac Moris je jevrejski sveštenik, sa Godesberga na Rajni, ima 75 godina. U izbjegništvu je proveo poslednje godine života. Pomogao je svima koliko je mogao, a dosta vremena je proveo po zatvorima.

• Binder: Binder je mladić, približno Kernovih godina. U Cirihu se upoznao sa Kernom, pomogao mu je da se snađe i uputio ga gdje može da uzme prenoćište. Brat mu se ubio jer nije mogao da podnese izbjeglički život.

• Pocloh: Leopold Pocloh je okretan čovjek, velikih brkova i velikog nosa, držao je cirkus u Beču, u kome je zaposlio Štajnera kao vidovnjaka, a kasnije i Kerna kao njegovog pomoćnika.

• Lilo: Lilo je stara Ruskinja, kuvarica u Poclohovom cirkusu, iz Rusije je otišla prije 20 godina.

• Klasman: Kern je Klasmana upoznao u Parizu, ovaj mu je rekao gdje može da odsjedne, a pomagao je i drugim emigrantima.

• Kokoš: Kokoš su Štajner i Kern upoznali u zatvoru u Beču. Dali su mu nadimak Kokoš jer su ga uhapsili kad se spremao da jede pile, o čemu je žalosno pričao tokom boravka u zatvoru.

• Amers: Amers je tajni agent Njemačke nacističke partije u Murtenu, gdje čeka emigrante koji dolaze u namjeri da prodaju stvari i prijavljuje ih policiji.

Radnja

Prvi dio

Ludvig Kern je dvadesetjednogodišnji bivši student, rođen u Drezdenu, 30. novembra 1914. polu Jevrej polu Hrišćanin, koji biva prognan iz Njemačke sa ocem, od strane nacističkog režima, majka mu je hrišćanka i primili su je u Mađarsku. Kern je itišao u Beč, gdje je dijelio sobu sa Jozefom Štajnerom i sa jednim Poljakom. Nakon dva mjeseca, policija je izvršila raciju u hotelu i uhapsila imigrante, među kojima su bili Kern i Štajner, koji su dobili kaznu 14 dana zatvora, nakon čega su proterani iz Austrije. Kern je otišao u Prag, gdje je dobio dozvolu boravka od 14 dana, dok se Štajner iste noći kad je prognan vratio u Beč, u isti hotel gdje je bio. Kern je u Pragu, preko biroa za pomoć izbeglicama dobio smeštaj u hotelu "Bristol", gdje je prve noći promašio sobu, pipajući krevet, Kern je opipao grudi djevoke, koja je nastavila da spava, a Kern je neopažen izašao.

Kern je u jednoj radnji u Pragu našao toaletne boce koje je proizvodila laboratorija njegovog oca u Njemačkoj, prije progonstva. Od vlasnika radnje je dobio očevu adresu, jer je ovaj često svraćao u namjeri da proda recept, ali ga nije našao. Po povratku u hotel, Kern je vidio da djevojka izlazi iz sobe u koju je ušao greškom prve noći. Od Marila, sa kojim je dijelio sobu, saznao je da se djevojka zove Rut Holand i pozvao ju je da idu zajedno u bioskop, nakon čega su postali prisniji. Kernu je došao otac u posjetu, nakon što je saznao da ga je ovaj tražio. Kern je bio razočaran očevim izgledom, a to je bio i poslednji put da ga je vidio. Nakon 14 dana, Kern je dobio dozvolu boravka još pet dana, a zatim je proteran iz Češke. Vratio se u Beč, gdje je Rut otputovala nekoliko dana ranije.

Štajner je po povratku u Beč otišao u isti hotel u kojem je bio, nakon čega je učio da vara na kartama i pokušavao da nabavi lažni pasoš. Nakon nekog vremena, na kartama je zaradio dovoljno novca da kupi austrijski pasoš, a zatim je počeo da radi kao pomoćni kelner, a zatim u Poclohovom zavodu za razonodu, cirkusu Leopolda Pocloha, gdje je bio vidovnjak. Kern je po povratku u Beč stanovao kod jedne jevrejske porodice, ali nije mogao dugo da ostane. Otišao je u kafanu Šperler, u namjeri da nađe Štajnera, zaspao je čekajući. Štajner ga je našao kako spava, nakon čega ga je odveo kod sebe i zaposlio ga kao asistenta u cirkusu. Nedelju dana kasnije pojavila se Rut, koja je nastavila da studira na univerzitetu u Beču, došla je na jednu večernju predstavu. U narednim danima, Rut i Kern su uživali u svojoj zaljubljenosti.

Drugi dio

Nakon nekog vremena, na univerzitetu na kojem je studirala Rut, izbila je tuča, oko stotinu studenata je napalo tridesetak jevrejskih. Kern je brinuo da se nešto ne dogodi Rut, ali nije smio da se umiješa jer je policija posmatrala. Kern i Rut su pokušali da pobjegnu, ali kada je jedan student pokušao da napadne Rut, Kern ga je udario i završio je u policijskoj stanici, gdje je dobio dva mjeseca zatvora. U zatvoru je učio boks, od plavog studenta koji je branio jevreje u tuči. Plavi student je izašao ubrzo, a Kern je zatim učio francuski od ruskog profesora. Nakon što je odslužio kaznu, Kern je protjeran doživotno iz Austrije, ali je već narednog jutra bio u cirkusu. Od Štajnera je saznao da je Rut protjerana i da je otišla u Cirih. Kern je ostao u cirkusu dva dana, ali je postalo opasno i odlučio je da otputuje u Cirih. Tamo je upoznao Bindera, koji mu je objašnjavao kako da se snađe i gdje da se smjesti. Uveče je otišao kod Rut, koja je stanovala kod porodice Nojman, ali nisu mogli tu da ostanu dugo. U Lucernu je Kern radio u maloj radnji sa rubljem, a zatim su otišli u Bern. Tamo je Kerna prevario čovjek po imenu Binding i ukrao mu 40 franaka. Iz Berna su otišli posle dva dana. Na putu do Murtena padala je jaka kiša, zbog čega su zamolili jednog starog čobana da im dopusti da spavaju u pojati za ovce, što im je dopustio.

Kern je narednog dana uveče išao da pokuša da proda toaletnu vodu, sapun i parfem. Došao je kod Amersa, koji je doveo policiju dok su Kerna zagovarale njegova žena i sestra, činovnik koji je uhapsio Kerna, pustio ga je da pobjegne. Kada se Kern vratio, Rut je bila u groznici, zbog kiše se razboljela. Kern je našao jevrejskog doktora, Bera, koji je Rut smjestio u bolnicu. Iako je znao da je opasno, Kern je odlučio da ode ispred bolnice gdje je Rut i bacanjem zapaljenih šibica u vazduh omogućio joj da ga vidi sa prozora. To se završilo loše po Kerna, jer ga je vidio žandarm i odveo ga u policijsku stanicu, gdje su utvrdili da nema pasoš i osudili ga na 14 dana zatvora zbog nelegalnog boravka u državi.

Nakon Kernovog odlaska u Švajcarsku, Štajnerov pomoćnik u cirkusu je bio bivši advokat, Golbah, koji nije umio sve da uradi kako treba. Posle nekog vremena, cirkus je morao da nastavi dalje, a i Štajner je htio da ode u Francusku, jer je Austrija bila blizu pripajanja Njemačkoj. Kern je izašao iz zatvora nakon 14 dana i prebacili su ga u Francusku, gdje se on odmah prijavio policiji i tražio da ga vrate nazad. Tako se prijavljivao nekoliko puta na obje granice, čekajući dok Rut izađe iz bolnice. Kern i Rut su se našli u Ženevi, a zatim su uveče prešli granicu i otišli u Pariz. Tamo je upoznao Klasmana, koji ga je uputio u hotel Verden, gdje su bili mnogi Kernovi i Rutini poznanici. Štajner je u čuo šta se desilo Kernu u Bernu i otišao je kod Amersa predstavivši se kao visoki funkcioner partije, uzeo je od Amersa 60 franaka i otišao u Pariz. Kern nije mogao da nađe posao, prodao je kaput, kofer i stvari koje mu je dao Pocloh, a zatim su prodavali Rutine stvari. Jedne noći stigao je Štajner i dao im novac koji je uzeo od Amersa. Klasman im je obezbijedio posao na izgradnji svjetske izložbe, gdje su zaradili veliki novac.

Štajneru je stiglo pismo iz Njemačke, od žene, bila je bolesna i ostalo joj je svega nekoliko dana života, o čemu se Štajner informisao telefonirajući doktoru. Odlučio je da ode u Njemačku, iako je znao koliko je to opasno, morao je da vidi ženu pri je nego što umre. Maril je pokušavao da ga odgovori od toga, ali bezuspješno, otišao je vozom, a pošto je imao lažni pasoš, nije imao problema sa ulaskom u Njemačku. U toku radova na izgradnji izložbe, policajci su zaustavili Kerna i Marila, a kako Kern nije imao dozvolu boravka, odveden je u stanicu, dobio je dva mjeseca zatvora. Štajner je u Njemačkoj posjetio nekoliko puta, a zatim ga je sačekala policija kad je izašao iz sobe, prijavila ga je medicinska sestra. Činovnik kod koga je odveden dozvolio mu je da posjeti ženu i naredna dva dana u zamjenu za imena grupe VII, kojoj je pripadao, a koja je bila protiv nacista. Drugog dana je Štajnerova žena Marija umrla, Štajner je trebalo da bude prebačen u koncentracioni logor, ali je gurnuo činovnika i skočio sa njim kroz prozor.

Kern je nakon dva mjeseca izašao iz zatvora, proteran je, ali se odmah vratio u Pariz. Od Marila je saznao da je Štajner uhapšen. Od komiteta su dobili vize i kartu vozom do Meksika, gdje su Rut i Kern otišli.

Spoljašnje veze

• Sažetak knjige