Ljubuški
Ljubuški je gradsko naselje i sjedište istoimene jedinice lokalne samouprave u južnom delu Bosne i Hercegovine. Prema podacima popisa stanovništva 2013. godine, u Ljubuškom je popisano 4.023 lica.[1]
Ljubuški | |
|---|---|
 Panorama Ljubuškog | |
 Zastava
.jpg) Grb
| |
| Administrativni podaci | |
| Država | Bosna i Hercegovina |
| Entitet | Federacija Bosne i Hercegovine |
| Kanton | Zapadnohercegovački kanton |
| Grad | Ljubuški |
| Stanovništvo | |
| — 2013. |  4.023 |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 43° 11′ 44″ S; 17° 32′ 37″ I / 43.1955788° S; 17.5437379° I |
| Vremenska zona | UTC+1 (CET), ljeti UTC+2 (CEST) |
  Ljubuški Ljubuški na karti Bosne i Hercegovine | |
| Ostali podaci | |
| Poštanski broj | 88320 |
| Pozivni broj | 039 |
| Veb-sajt | www |
Geografija uredi
Klima je umerena mediteranska (25,2 °C srednja godišnja) sa 2.300 sunčanih sati u godini. Uz poznati krški hercegovački reljef Ljubuški ima više plodnih nizija: Ljubuško polje, Veljačko polje, Vitinsko polje, Rastok i Beriš. Grad Ljubuški se nalazi na raskrsnici važnih saobraćajnica prema Mostaru (36 km), Makarskoj (55 km), Splitu (120 km), Dubrovniku (130 km) i Sarajevu (170 km).
Istorija uredi
Pretpostavlja se da je ljubuški kraj, s obiljem vode, bogatstvom flore i faune bio nastanjem u praistorijsko doba, o čemu svedoče kameni, koštani i metalni nalazi. Prvi poznati stanovnici bili su Iliri. Od njih su ostale brojne grobne kamene gomile i utvrđene gradine po padinama i brdaima.
Rimljani su u 3. vijeku p. n. e. zaratili s Ilirima i pokorili ih početkom I veka. Od šest vekova rimske vladavine ostalo je dosta spomenika. Zna se da su postojale i ranohršćanske crkve, bazilike, od kojih se izdvajaju one u Vojnićima, Vitini, Proboju i C. Grmu.
U pisanim izvorima Ljubuški se prvi put spominje 1444. pod nazivom Lubussa. Zna se da je imao predgrađe i crkvu.
Pod osmansku vlast Ljubuški pada verovatno 1472. ubrzo nakon pada Počitelja. Osmanlije su učvrstile i proširile tvrđavu, dogradili bedeme s puškarnicama i blizu tvrđave podigli džamiju. Ljubuški, koji je u osmansko doba imao status kale (tvrđave), pripadao je Imotskom kadiluku do 1718, a nakon toga sam postaje sjedište kadije. U to doba često ga napadaju hajduci iz Primorja i Dalmatinske zagore.
Kod Ljubuškog, u Klobuku, je rođen Ivan Musić, hercegovački vojvoda i vođa ustanka protiv Turaka. Nakon Berlinskoga kongresa 1878. austrougarska vojska pod vođstvom generala Jovanovića ušla je 2. avgusta 1878. u Ljubuški. Za vrijeme austrougarske uprave Ljubuški doživljava značajan privredni razvoj. Udareni su temelji vinarstvu i uzgoju duvana, izvršena je melioracija Ljubuškoga polja, sagrađeni su putevi, mostovi.
Prvi svetski rat Ljubuškom je doneo veliku glad, nemaštinu i bolesti. Nazadak se nastavio i u razdoblju Kraljevine SHS, kada su se mnogi Ljubušaci iselili u prekookeanske zemlje. U aprilu 1941, po ustrojstvu NDH Ljubuški je kao kotar pripao velikoj župi Hum. Rodom iz Ljubiškog kraja je bio istaknuti jugoslovenski hirurg jevrejskog porekla Isidor Papo. On je tokom Drugog svetskog rata doživeo veliku porodičnu tragediju, kada su mu ustaše zverski ubile 50 članova porodice, uključujući rođenog brata i sestru.
Drugi svjetski rat uredi
Vidovdanski talas hrvatskog ustaškog genocida zahvatio je i srpsko stanovništvo ljubuškog sreza. Od svih jama ljubuškog kraja posebno se izdavja ona na Humcu, koja se nalazi u ogradi tamošnjeg franjevačkog samostana. Pri masakriranju i bacanju Srba u tu jamu, u noći između 30. juna i 1. jula, i pored jaukanja i zapomaganja nevinih žrtava, niko od „Kristovih slugu“ iz tog samostana nije izašao da pogleda šta se to dešava.
Poslije potpisivanja Dejtonskog sporazuma, 1995. godine, grad Ljubuški je u cjelini ušao u sastav Federacije BiH.
Stanovništvo uredi
| Sastav stanovništva – naselje Ljubuški | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 2013.[2] | 1991. | ||||||
| Ukupno | 4 023 (100,0%) | 4 198 (100,0%) | |||||
| Hrvati | 3 352 (83,32%) | 2 658 (63,32%) | |||||
| Bošnjaci | 572 (14,22%) | 1 174 (27,97%)1 | |||||
| Neizjašnjeni | 30 (0,746%) | – | |||||
| Albanci | 23 (0,572%) | – | |||||
| Srbi | 18 (0,447%) | 53 (1,263%) | |||||
| Ostali | 13 (0,323%) | 133 (3,168%) | |||||
| Nepoznato | 6 (0,149%) | – | |||||
| Muslimani | 5 (0,124%) | – | |||||
| Bosanci i Hercegovci | 4 (0,099%) | – | |||||
| Jugosloveni | – | 180 (4,288%) | |||||
- 1 Na popisima od 1971. do 1991. Bošnjaci su popisivani uglavnom kao Muslimani.
Vidi još uredi
Reference uredi
- ^ „Preliminarni rezultati Popisa stanovništva, domaćinstava i stanova u Bosni i Hercegovini 2013, Agencija za statistiku BiH, Sarajevo, 5. 11. 2013.” (PDF). Arhivirano iz originala (PDF) 23. 11. 2018. g. Pristupljeno 09. 05. 2016.
- ^ „Popis stanovništva, domaćinstava i stanova u Bosni i Hercegovini 2013 – Etnička/nacionalna pripadnost, vjeroispovijest, maternji jezik”. popis.gov.ba. Agencija za statistiku Bosne i Hercegovine. Arhivirano iz originala 7. 4. 2021. g. Pristupljeno 7. 4. 2021.
- ^ „Nacionalni sastav stanovništva SFR Jugoslavije 1981.” (PDF). stat.gov.rs. Pristupljeno 22. 10. 2015.
- ^ „Nacionalni sastav stanovništva SFR Jugoslavije 1971.” (PDF). stat.gov.rs. Pristupljeno 22. 10. 2015.
