Džon B. Gudinaf
Džon Banister Gudinaf (engl. John Bannister Goodenough; Jena, 25. jul 1922 — Ostin, 25. jun 2023) bio je američki fizičar i profesor na državnom Univerzitetu u Teksasu, Austin, Teksas, SAD. Dobitnik je Nobelove nagrade za hemiju 2019. godine za razvoj litijum-jonskih baterija. Nagradu deli sa još dva naučnika a to su M. Stenli Vitingam (engl. М. Stenly Whittingham) i Akira Jošino (engl. Akira Yoshino). Sa 97 godina Gudinaf je najstariji Nobelov laureat u istoriji.[1]
| Džon B. Gudinaf | |
|---|---|
.jpg) Džon B. Gudinaf | |
| Lični podaci | |
| Puno ime | Džon Banister Gudinaf |
| Datum rođenja | 25. jul 1922. |
| Mesto rođenja | Jena,  Nemačka |
| Datum smrti | 25. jun 2023. (100 god.) |
| Mesto smrti | Ostin, |
| Državljanstvo | američko |
| Obrazovanje | Univerzitet Jejl, Nju Hejven ; Univerzitet u Čikagu, Čikago (doktorat 1952) |
| Naučni rad | |
| Polje | fizika |
| Institucija | Univerzitet u Teksasu, Austin, Teksas |
| Nagrade |  Nobelova nagrada za hemiju (2019) |
| Zvanični veb-sajt | |
| www | |
Život i karijera uredi
Nakon studija matematike na Univerzitetu Jejl, u Nju Hejvenu, u američkoj državi Konektkat, Džon B. Gudinaf je tokom Drugog svetskog rata služio kao meteorolog u američkoj vojsci.
Potom je studirao na Univerzitetu u Čikagu, gde je 1952. godine doktorirao iz fizike.
Radio je na Masačusetskom tehnološkom institutu u Kembridžu u američkoj državi Masačusets i Univerzitetu Oksford u Velikoj Britaniji. Od 1986. profesor je na državnom Univerzitetu Teksas u Austinu.[2]
Razvoj litijum-jonske baterije uredi
Temelj litijum-jonske baterije postavljen je tokom naftne krize 1970-ih. Stenli Vitingam radio je na razvoju energetskih tehnologija koje se ne oslanjaju na fosilna goriva. Otkrio je titanijum disulfid - energijom bogat materijal - koji je koristio za pravljenje katoda u litijumskim baterijama. Napravio je anodu od litijuma. Džon B. Gudinaf predvideo je da bi katoda mogla da bude unapređena ukoliko se napravi od metal oksida, pre nego od sulfida i iskoristio je 1980. godine kobalt oksid da unapredi potencijal litijumskih baterija. Sa Gudinafovom katodom kao bazom Akira Josino napravio je prvu komercijalno isplativu litijum-jonsku bateriju 1985. godine.[3]
Značaj otkrića uredi
Razvojem litijum-jonskih baterija dat je izuzetno značajan doprinos napretku uređaja koji se koriste u svakodnevnom životu. Lagana i moćna baterija koja se može puniti koristi se u mobilnim telefonima, laptopovima i električnim automobilima.
Prednost litijum-jonskih baterija je ta što se ne zasnivaju na hemijskim reakcijama koje razgrađuju elektrode, već na jone-litijume koji teku između anode i katode.
Nobelova nagrada uredi
O značaju otkrića litijum-jonske baterije i dobitnicima Nobelove nagrade rekli su:
Članica komiteta Sara Snogerup Lins, sa Univerziteta u Lundu - "Dobili smo pristup tehnološkoj revoluciji. Laureati su razvili laku bateriju visokog potencijala za primenu u mnogim uređajima."
Nobelov komitet je saopštio - „Litijum-jonske baterije koriste se globalno da napune prenosive elektronske uređaje koje koristimo za komunikaciju, posao, učenje, slušanje muzike i potragu za znanjem."
Vidi još uredi
Reference uredi
- ^ „Imamo novog najstarijeg nobelovca: Sa 97 godina dobio nagradu za hemiju”. BBC News. Pristupljeno 15. 10. 2020.
- ^ „John B. Goodenough”. Nobelprize. Pristupljeno 15. 10. 2020.
- ^ „Nosioci Nobelove nagrade za 2019”. Dijaspora online. Pristupljeno 15. 10. 2020.
