Džordan Piterson
Džordan Bernt Piterson (engl. Jordan Bernt Peterson; Edmonton, 12. jun 1962) kanadski je klinički psiholog, pisac, javni intelektualac i bivši univerzitetski profesor.
| Džordan Piterson | |
|---|---|
 Piterson u Dalasu, juna 2018. godine | |
| Lični podaci | |
| Puno ime | Džordan Bernt Piterson |
| Datum rođenja | 12. jun 1962. |
| Mesto rođenja | Edmonton, Alberta, Kanada |
| Prebivalište | Toronto, Ontario, Kanada |
| Obrazovanje | Univerzitet u Alberti, Univerzitet Makgil |
| Zvanični veb-sajt | |
| jordanbpeterson | |
Njegove glavne oblasti istraživanja su patopsihologija, socijalna psihologija i psihologija ličnosti, sa posebnim interesovanjem za psihologiju verskih i ideoloških uverenja,[1] kao i procena i unapređenje pojedinca i produktivnosti.[2]
Piterson je studirao na univerzitetu u Alberti i univerzitetu Makgil. Ostaje na Makgilu, nakon post-doktorskih studija u periodu od 1991. do 1993. godine pre prelaska na Univerzitet Harvard, gde je bio pomoćnik, a zatim docent psihologije. Godine 1998. preselio se u Kanadu, na univerzitet u Torontu, gde je redovni profesor.
Njegova prva knjiga Mape značenja: Arhitektura Vere je objavljena 1999. godine, rad koji je kroz nekoliko naučnih oblasti, opisao strukture sistema verovanja i mitova i njihovu ulogu u regulaciji emocija, stvaranje smisla i motivacije za genocid.[3][4][5] Njegova druga knjiga, 12 pravila života: antidot haosa, objavljena je januara 2018. godine.[6][7][8]
Godine 2016. Piterson je objavio niz video snimaka na Jutjub kanalu, u kojim je kritikovao političku korektnost i kanadsku vladu. Kasnije je dobio značajnu medijsku pažnju.
Detinjstvo, mladost uredi
Odrastao je u Fervju, Alberta, malom gradu severno-zapadno od mesta svog rođenja, Edmontona, u Kanadi. On je bio najstariji od troje dece. Dobio je srednje ime Bernt, po pradedi iz Norveške.[9][10]
Kada je imao 13 godina, Piterson je otkrio dela Džordža Orvela, Oldusa Hakslija, Aleksandra Solženjicina i Ajn Rand zahvaljujući svojoj školskoj bibliotekarki Sendi Notli, majci Rejčel Notli, predsednici Nove demokratske partije Alberte i 17. premijerke Alberte[11]. Piterson je takođe radio za Novu demokratsku partiju (NDP) tokom tinejdžerskih godina, ali je postao razočaran partijom zbog onoga što je Orvel u svom delu "Put za Vigan" nazvao preovlađivanje "intelektualnih socijalista srednje klase koji nose tvid" i koji "ne vole siromašne, oni samo mrze bogate"[12][13]. Napustio je NDP u svojoj 18. godini[14].
Obrazovanje uredi
Nakon što je završio srednju školu u Fervjuu 1979. godine, Piterson je upisao političke nauke i englesku književnost na Grand Preri Regionalnom Koledžu[15]. Kasnije se prebacio na Univerzitet Alberte, gdje je završio osnovne akademske studije u oblasti političkih nauka 1982. godine. Nakon toga, uzeo je godinu pauze kako bi posetio Evropu. Tu je razvio interes za psihološke izvore Hladnog rata, naročito za totalitarne režime 20. veka[13][1], a često su ga pohodile i noćne more o eskalaciji trke u nuklearnom naoružavanju. Kao rezultat toga, postao je zabrinut zbog ljudskog kapaciteta za zlo i uništenje, pa je odgovore tražio u delima Karla Junga, Aleksandra Solženjicina[16] i Fjodora Dostojevskog[17]. Vratio se na Univerzitet Alberte, gdje je 1984. završio bečlor studije i u oblasti psihologije[18]. 1985. preselio se u Montreal kako bi pohađao Makgil Univerzitet. Tu je stekao doktorat u oblasti kliničke psihologije, pod mentorstvom Roberta O. Fila 1991. godine.[19]
Dela uredi
Knjige uredi
- Peterson, Jordan B. (1999). Maps of Meaning: The Architecture of Belief. Routledge. ISBN 978-0-415-92222-7.
- Peterson, Jordan B. (2018). 12 Rules for Life: An Antidote to Chaos. Penguin Random House. ISBN 978-0-345-81602-3.
- Peterson, Jordan B. (2021). Beyond Order: 12 More Rules for Life. Penguin Random House. ISBN 978-0-735-27833-2.
- Peterson, Jordan B. (2022). An ABC of Childhood Tragedy. Libra Press. ISBN 9781955858090.
Odabrane publikacije uredi
- Peterson J. B.; Rothfleisch J.; Zalazo P.; Pihl R. O. (1990). „Acute alcohol intoxication and cognitive functioning”. Journal of Studies on Alcohol. 51 (2): 114—122. PMID 2308348. doi:10.15288/jsa.1990.51.114.
- Pihl R. O.; Peterson J. B.; Finn P. R. (1990). „Inherited Predisposition to Alcoholism: Characteristics of Sons of Male Alcoholics”. Journal of Abnormal Psychology. 99 (3): 291—301. PMID 2212280. doi:10.1037/0021-843X.99.3.291.
- Pihl R. O.; Peterson J. B.; Lau M. A. (1993). „A biosocial model of the alcohol–aggression relationship”. Journal of Studies on Alcohol, Supplement. 11 (11): 128—139. PMID 8410954. doi:10.15288/jsas.1993.s11.128.
- Stewart S. H.; Peterson J. B.; Pihl R. O. (1995). „Anxiety sensitivity and self-reported alcohol consumption rates in university women”. Journal of Anxiety Disorders. 9 (4): 283—292. doi:10.1016/0887-6185(95)00009-D.
- Peterson J. B.; Smith K. W.; Carson S. (2002). „Openness and extraversion are associated with reduced latent inhibition: Replication and commentary”. Personality and Individual Differences. 33 (7): 1137—1147. CiteSeerX 10.1.1.996.7108
. doi:10.1016/S0191-8869(02)00004-1. - DeYoung C. G.; Peterson J. B.; Higgins D. M. (2002). „Higher-order factors of the Big Five predict conformity: Are there neuroses of health?”. Personality and Individual Differences. 33 (4): 533—552. CiteSeerX 10.1.1.548.5403 . doi:10.1016/S0191-8869(01)00171-4.
- Carson S. H.; Quilty L. C.; Peterson J. B. (2003). „Decreased Latent Inhibition Is Associated With Increased Creative Achievement in High-functioning Individuals”. Journal of Personality and Social Psychology. 85 (3): 499—506. PMID 14498785. doi:10.1037/0022-3514.85.3.499.
- DeYoung C. G.; Peterson J. B.; Higgins D. M. (2005). „Sources of openness/intellect: Cognitive and neuropsychological correlates of the fifth factor of personality”. Journal of Personality. 73 (5): 825—858. CiteSeerX 10.1.1.495.418 . PMID 15958136. doi:10.1111/j.1467-6494.2005.00330.x.
- Carson S. H.; Quilty L. C.; Peterson J. B. (2005). „Reliability, Validity, and Factor Structure of the Creative Achievement Questionnaire”. Creativity Research Journal. 17 (1): 37—50. S2CID 146304521. doi:10.1207/s15326934crj1701_4.
- Mar R. A.; Oatley K.; Hirsh J. B.; Paz J. D.; Peterson J. B. (2006). „Bookworms versus nerds: Exposure to fiction versus non-fiction, divergent associations with social ability, and the simulation of fictional social worlds”. Journal of Research in Personality. 40 (5): 694—712. doi:10.1016/j.jrp.2005.08.002.
- DeYoung C. G.; Hasher L.; Djikic M.; Criger B.; Peterson J. B. (2007). „Morning people are stable people: Circadian rhythm and the higher-order factors of the Big Five”. Personality and Individual Differences. 43 (2): 267—276. doi:10.1016/j.paid.2006.11.030.
- DeYoung C. G.; Quilty L. C.; Peterson J. B. (2007). „Between Facets and Domains: 10 Aspects of the Big Five”. Journal of Personality and Social Psychology. 93 (5): 880—896. PMID 17983306. doi:10.1037/0022-3514.93.5.880.
- Mar R. A.; Oatley K.; Peterson J. B. (2009). „Exploring the link between reading fiction and empathy: Ruling out individual differences and examining outcomes”. The European Journal of Communication Research. 34 (4): 407—429. S2CID 16953763. doi:10.1515/COMM.2009.025.
- Hirsh J. B.; DeYoung C. G.; Xu X.; Peterson J. B. (2010). „Compassionate Liberals and Polite Conservatives: Associations of Agreeableness with Political Ideology and Moral Values”. Personality and Social Psychology Bulletin. 95 (2): 655—664. PMID 20371797. S2CID 15424276. doi:10.1177/0146167210366854.
- Morisano D.; Hirsh J. B.; Peterson J. B.; Pihl R. O.; Shore B. M. (2010). „Setting, elaborating, and reflecting on personal goals improves academic performance”. Journal of Applied Psychology. 36 (5): 255—264. PMID 20230067. doi:10.1037/a0018478.
- Hirsh J. B.; Mar R. A.; Peterson J. B. (2012). „Psychological Entropy: A Framework for Understanding Uncertainty-related Anxiety”. Psychological Review. 119 (2): 304—320. PMID 22250757. doi:10.1037/a0026767.
Reference uredi
- ^ a b Tucker, Jason; VandenBeukel, Jason (1. 12. 2016). „‘We’re teaching university students lies’ – An interview with Dr Jordan Peterson”. C2C Journal.
- ^ „Meaning Conference”. International Network on Personal Meaning. jul 2016. Arhivirano iz originala 4. 6. 2017. g. Pristupljeno 29. 4. 2018.
- ^ McCord, Joan (2004). Beyond Empiricism: Institutions and Intentions in the Study of Crime. Transaction Publishers. str. 178. ISBN 978-1-4128-1806-3.
- ^ Ellens, J. Harold (2004). The Destructive Power of Religion: Models and cases of violence in religion. Praeger. str. 346. ISBN 978-0-275-97974-4.
- ^ Gregory, Erik M.; Rutledge, Pamela B. (2016). Exploring Positive Psychology: The Science of Happiness and Well-Being. ABC-CLIO. str. 154. ISBN 978-1-61069-940-2.
- ^ Blečford, Kristi (19. 1. 2018). „Christie Blatchford sits down with "warrior for common sense" Jordan Peterson”. National Post. Pristupljeno 19. 1. 2018.
- ^ Bartlett, Tom (17. 1. 2018). „What’s So Dangerous About Jordan Peterson?”. The Chronicle of Higher Education. Pristupljeno 19. 1. 2018.
- ^ Lott, Tim (21. 1. 2018). „Jordan Peterson: ‘The pursuit of happiness is a pointless goal’”. The Observer. Pristupljeno 21. 1. 2018.
- ^ Peterson, Jordan B. (23. 3. 2017). „I am Dr Jordan B Peterson, U of T Professor, clinical psychologist, author of Maps of Meaning and creator of The SelfAuthoring Suite. Ask me anything!”. Reddit. „Bernt. Pronounced Bear-ent. It's Norwegian, after my great grandfather.”
- ^ Brown, Louise (17. 4. 2007). „Schools a soft target for revenge-seekers”. Toronto Star. „Jordan Bernt Peterson of the University of Toronto.”
- ^ „He says freedom, they say hate. The pronoun fight is back | The Star”. thestar.com (na jeziku: engleski). Pristupljeno 29. 7. 2018.
- ^ „A professor's refusal to use gender-neutral pronouns, and the vicious campus war that followed”. Toronto Life (na jeziku: engleski). 25. 1. 2017. Pristupljeno 29. 7. 2018.
- ^ a b Brown, Mick (31. 3. 2018). „How did controversial psychologist Jordan Peterson become an international phenomenon?”. The Telegraph (na jeziku: engleski). ISSN 0307-1235. Pristupljeno 29. 7. 2018.
- ^ „Jordan Peterson | News | The Harvard Crimson”. www.thecrimson.com (na jeziku: engleski). Pristupljeno 29. 7. 2018.
- ^ „'We're teaching university students lies' - An interview with Dr Jordan Peterson”. C2C Journal (na jeziku: engleski). 1. 12. 2016. Pristupljeno 30. 7. 2018.
- ^ „A professor's refusal to use gender-neutral pronouns, and the vicious campus war that followed”. Toronto Life (na jeziku: engleski). 25. 1. 2017. Pristupljeno 30. 7. 2018.
- ^ „Jordan Peterson and the transgender wars | Spectator Life”. Spectator Life (na jeziku: engleski). 20. 9. 2017. Arhivirano iz originala 21. 04. 2019. g. Pristupljeno 30. 7. 2018.
- ^ nurun.com. „Where we live...”. Fairview Post (na jeziku: engleski). Arhivirano iz originala 22. 4. 2017. g. Pristupljeno 30. 7. 2018.
- ^ „Jordan Peterson - U of T Mind Matters”. U of T Mind Matters (na jeziku: engleski). Pristupljeno 30. 7. 2018.
Literatura uredi
- McCord, Joan (2004). Beyond Empiricism: Institutions and Intentions in the Study of Crime. Transaction Publishers. str. 178. ISBN 978-1-4128-1806-3.
