Abdisa Aga
Abdisa Aga (oromski: Abdiisaa Aagaa, Velega, Oromija 1919 - 1977) je etiopski nacionalni junak. Bio je kapetan u britanskoj armiji i pukovnik u etiopskoj vojsci. Tokom Drugog svjetskog rata, zajedno sa jugoslovenskim oficirima, vodio je vojsku sastavljenu od ljudi koji su pobjegli iz italijanskog zarobljeništva i sa njima vodio gerilski rat protiv fašističke Italije.
| Abdisa Aga | |
|---|---|
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 1919. |
| Mesto rođenja | Velega, Oromija, Etiopija |
| Datum smrti | 1977. (57/58 god.) |
| Mesto smrti |  Etiopija |
| Vojna karijera | |
| Čin | pukovnik |
| Učešće u ratovima | Drugi italijansko-abisinski rat Drugi svjetski rat Ogadenski rat |
Biografija uredi
Pukovnik Abdisa Aga rođen je u mestu Velega u državi Oromija. Njegov otac je prilikom napada bijesa ubio svog rođenog brata kada je Abdisa imao oko 12 godina. Iako je Abdisa otišao čak do Adis Abebe da bi apelovao da mu puste oca, on je pogubljen. Tužan i ogorčen pridružuje se etiopskoj vojsci i borio se u Drugom italijansko-abisinskom ratu.[1] Iako se smatralo da će dobro naoružana i opremljena Italija lako da pobijedi etiopsku vojsku koja je još uvijek dobrim dijelom koristila koplja i strijele stvarnost je bila potpuno drugačija. Italijanska vojska je napredovala teško i sporo pod stalnom borbom. Car Hajle Selasije se obraćao na sve strane za pomoć, ali je Etiopija prepuštena sama sebi. Etiopljani su započeli gerilski rat protiv osvajača, koristeći taktiku "udari i bježi". Zbog toga su "Crnokošuljaši" dobili naređenje da bez milosti slome gerilski pokret otpora. Ovo je dovelo do stradanja velikog broja etiopskih civila. Abdisa Aga je bio jedan od gerilaca koji im je zadavao najviše problema pa je za njim organizovana jedna od najvećih potjera tokom ovog rata. Kada je na kraju, nakon ranjavanja, uhvaćen 1937. Italijani su bili iznenađeni koliko je ozloglašeni borac mlad (17 godina). Zbog mladosti je pošteđen pa je izbjegao smrtnu kaznu. Na vojnom sudu osuđen je na osam godina zatvora i internaciju. Poslan je na Siciliju. Nekoliko mjeseci proveo je u logoru za ratne zarobljenike "98" kod sela San Đuzepe Jato, nedaleko od Palerma. Ovo mjesto je bilo neka vrsta prolazne stanice odakle su zatvorenici upućivani u druge zatvore. Tako je Abdisa prebačen na ostrvo Azinara, nedaleko od Sardinije. Na ovom kamenitom i gotovo nenastanjenom ostrvu, još u Prvom svjetskom ratu, postojao je logor za austrougarske ratne zarobljenike. Fašističke vlasti su ponovo aktivirale ovaj zatvor kada im je zatrebalo mjesto za etoipske zarobljenike. U ovom zatvoru se nalazio i dio etiopskog plemstva uključujući i ćerku Hajla Selasija princezu Romanevork.[2] Zatvoren je u baraku u kojoj su bili smješteni oficiri. Tu je upoznao oficire Kraljevine Jugoslavije, kapetana Julia Kačića i njegovog kolegu Stevana ? sa kojima se sprijateljio i počeo da sprema plan bjekstva.[3]
Planove za bjekstvo poremetilo je premještanje jugoslovenskih oficira u jedan od logora na jugu Italije. Nekoliko mjeseci kasnije Abdisa je takođe prebačen u isti logor gdje su već boravili njegovi jugoslovenski prijatelji. Ponovo su započele pripreme za bjekstvo koje su trajale nekoliko nedjelja. Jedno veče su uspjeli da pobjegnu u obližnju šumu sa još desetak zatvorenika. Italijani su sutradan poslali potjeru koja se nije pretjerano ni trudila da ih pronađe, nadajući se da će ih već neko vidjeti i prijaviti vlastima. Nakon uspješnog bjekstva, Abdisa predlaže Juliu i Stevanu da organizuju napad na logor i oslobode ostale zarobljenike. Tokom boravka u šumi grupi se pridružilo još nekolicina bjegunaca. Bilo je tu Engleza, Jugoslovena i poneki Italijan antifašistički orijentisan. Plan je napravljen i uskoro je usledio napad. Napad na logor je uspješno izveden i ostali zarobljenici su oslobođeni, a Abdisina grupa se dokopala oružja, municije, namirnica kao i nekoliko motornih vozila. Zahvaljujući municiji i oružiju pronađenim u skladištu nastavili su borbu, oslobađajući zatvorenike iz još nekoliko logora i vršeći napade na banke i državna skladišta. Vremenom je ova grupa narasla u pravu malu vojsku i ulazila u sukobe i sa italijanskom vojskom. Za vođu je izabran Abdisa, a njegovi partizani su ga prozvali majorom. Strah koji je bio prisutan u italijanskom narodu od Abdise i njegovih drugova, iskoristili italijanski gangsteri koji su počeli imalinom bojiti lice u crno i počeli pljačkati banke kao i sela, stvarajući sliku da to čine pripadnici Abdisine grupe. Nekoliko gangstera je uhvaćeno i pogubljeno jer su svojim akcijama pokušali da diskredituju Abdisin ugled i borbu. Italijansk vlada činila je sve napore da uništi ovu grupu i uhvati Abdisu. Pokušali su da ga privole na saradnju obećavajući mu razne položaje i benefite. Abdisa je ubio italijanskog oficira koji je donio pismo od italijanske vlade. To je bio njegov odgovor na njihove ponude. Eskalacijom Drugog svjetskog rata i približavanjem Savezničkih snaga fašističkoj Italiji, počinje i njihovo zanimanje za Abdisinu vojsku. Počinju da ih snadbijevaju sa oružjem i namirnicama, a Abdisa je potvrđen kao major i komandant međunarodne grupe partizana koje su čini Amerikanci, Englezi, Francuzi, Etiopljani i drugi državljani, dok je kapetan Julio postao komandant jugoslovenskih partizana u Italiji.[1] Oni su uskoro operisali u samoj okolini Rima. Već u maju 1944. im se pridružuju Saveznici. Pod pritiskom njemačka vojska se povlači prema sjeveru, a prethodnica američke Pete i britanske Osme armije bile su na ulazu u grad. 4. juna 1944. Odmah nakon prvih izvidnica u grad je pod punim gasom doslovno uletla motorizovana kolona. Iako su međusobno govorili različitim jezicima, jedno im je ipak bilo zajedničko svi su oko ruke nosili traku zeleno-žuto-crvenu, odnosno u bojama etiopske zastave. U džipu koji je vodio kolonu sjedili su Abdisa i kapetani Julio i Stevan i mahali su sa etiopskom i jugoslovenskom zastavom.[4]
Pošto su predali raport savezničkim komandantima u Rimu, ovi su ih stavili pod svoju komandu. Uskoro su kapetani Julio i Stevan prebačeni u Jugoslaviju gdje su se pridružili Narodnooslobodilačkoj vojsci. Abdisa je dobio čin kapetana i službu u britanskoj vojnoj policiji. Sa njima je stigao i do Njemačke. Zastave Etiopije zaviorila se i u Berlinu. Nakon rata Britanci i Amerikanci pokušali su da vrbuju Abdisu u svoje vojske. Međutim on je to odbio jer je želio da se što prije vrati u svoju otadžbinu. Odbio je sve ponude što je izazvalo revolt pa je Abdisa ponovo našao u zatvoru. Pretio mu je vojni sud zbog optužbi za nečovječno postupanje tokom borbi u Italiji. Ovim optužbama se suprostavio jedan britanski general koji je uspio da izdejstvuje da se Abdisa pusti na slobodu, a njegova kazna je iz zatvorske preinačena u novčanu koju su zajedno platili Abdisa i britanska vlada. Nakon toga Abdisa se konačno vratio u Etiopiju.[5] Imao prijem kod cara Hajla Selasija i koji ga je poslao tadašnjem ministru odbrane ras Abebeu Aregaiju da mu nađe neko namještenje. Međutim Abebe Aregaiji i još nekolicina visokih oficira plašeći se za svoje karijere Abdisinog uticaja poslali su ga u vojnu akademiju Holeta kao običnog kadeta. Nakon nekoliko mjeseci, dobio je čin potporučnika. Na ovoj akademiji bili su angažovani kao predavači i nekoliko britanskih oficira kojima je Abdisa zapovijedao dok su se borili u Evropi. Učestvovao je i u Ogadenskom ratu. Tek pred kraj svoje vladavine Hajle Selasije je Abdisu unaprijedio u čin pukovnika i postavio ga za jednog od svojih telohranitelja. Abdisa je umro nekoliko godina nakon revolucije 1974. godine koja je svrgnula sa vlasti cara Hajla Selasija.
U Etiopiji je 11. decembra 2019. objavljen strip pod imenom Aga etiopskog umjetnika Minasa Halefema. Njegovo izdanje sponzorisala je Republika Srbija. Ovo je ujedno i prvi strip objavljen u Etiopiji.[6]
Reference uredi
- ^ a b Tolossa, Fikre. „Abdissa Aga”. Oromedia. Pristupljeno 17. 5. 2021.
- ^ Selassie, Haile (1999). My Life and Ethiopia's Progress. 2. str. 170.
- ^ Baćković, Nemanja (17. 1. 2020). „Etiopski lav i naši lavići”. Politikin zabavnik. 3545: 4.
- ^ Baćković, Nemanja (17. 1. 2020). „Etiopski lav i naši lavići”. Politikin zabavnik. 3545: 6.
- ^ Baćković, Nemanja (7. 1. 2020). „Etiopski lav i naši lavići”. Politikin zabavnik. 3543: 6.
- ^ „Promocija prvog etiopskog stripa zasnovanog na istinitoj priči”. Ambasada Republike Srbije u Adis Abebi. Pristupljeno 18. 5. 2021.
