Aksolotl
Aksolotl (lat. Ambystoma mexicanum) je najpoznatiji meksički neotenični repati vodozemac iz familije tigrastih daždevnjaka. Larve ove vrste ne prolaze kroz metamorfozu, tako da odrasle jedinke žive u vodi i zadržavaju škrge. Aksolotl potiče iz jezera koja se sada većim delom nalaze ispod grada Meksika. Aksolotli se koriste u biološkim istraživanjima kao model-organizmi, zbog sposobnosti da regenerišu delove tela, lakog uzgajanja i velikih embriona. Vrsta se smatra kritično ugroženom.[1]
| Aksolotl | |
|---|---|
| |
| Ambystoma mexicanum | |
Naučna klasifikacija 
| |
| Domen: | Eukaryota |
| Carstvo: | Animalia |
| Tip: | Chordata |
| Klasa: | Amphibia |
| Red: | Urodela |
| Porodica: | Ambystomatidae |
| Rod: | Ambystoma |
| Vrsta: | A. mexicanum
|
| Binomno ime | |
| Ambystoma mexicanum (Shaw, 1789)
| |
Opis
urediReproduktivno zreo aksolotl, u uzrastu 18–24 meseci, dugačak je od 15 do 45 cm, najčešće oko 23 cm. Aksolotli poseduju karakteristike larvi daždevnjaka poput spoljašnjih škrga i repnog peraja koje ide od glave. Glave su im široke, a oči nemaju kapke. Udovi su im slabo razvijeni i imaju duge prste.
Boja tela aksolotla
urediBoja tela je kod aksolotla pod plejotropnim uticajem četiri gena, koji poseduju po dva alela u dominantno-recesivnom odnosu[2]:
- D/d — „tamni“ gen, gde prisustvo alela d karakteriše mutante u razviću, kod kojih se ćelije sa pigmentima (melanofore, iridofore i ksantofore) ne rašire po celom telu;
- M/m — „melanični“ gen, gde prisustvo alela m onemogućava sintezu iridofora;
- A/a — „albino“ gen, gde prisustvo alela a onemogućava sintezu melanina;
- AX/ax — „aksantični“ gen, gde prisustvo alela ax označava nepostojanje ksantofora ni iridofora.
Zajedničko delovanje ovih gena određuje preraspoređivanje ćelija sa pigmentima po telu, kao i tip ćelija sa pigmentima koje su prisutne u telu. Ukupan broj različitih fenotipskih varijanti, odnosno različitih obojenosti tela, je 15. Ovde su opisane najkarakterističnije, sa genetičkom osnovom obojenosti.
Najuobičajenija varijanta boje („wild type“) je maslinasto-tamnobraon, čiji je genotip (D/_ M/_ A/_ AX/_). Crna boja (melanizam) javlja se kod jedinki sa kombinacijom alela m/m (genotip D/_ m/m A/_ AX/_). Malo svetlije, ali i dalje vrlo tamne, jedinke su one sa kombinacijom ax/ax (genotip D/_ M/_ A/_ ax/ax). Leucistične, tj. svetlo obojene (bele ili bledo ružičaste) sa pigmentisanim (tamnim) očima, su one jedinke kod kojih postoji kombinacija alela d/d (genotip d/d M/_ A/_ AX/_).
Kombinacija recesivnih albino alela, a/a, dovodi do četiri varijante boje (4 varijante albinizma), u zavisnosti od drugih alela:
- D/_ M/_ a/a AX/_ dovodi do najjedostavnijeg albinizma, kada su jedinke žuto-zlatne boje;
- ukoliko je prisutna i kombinacija d/d, albino jedinka je potpuno bela, sa sjajnim iridoforama jasno vidljivim u škrgama;
- uz m/m albino jedinka je bele boje, sa prelazom u zlatno-žutu na leđima;
- sa ax/ax albino jedinka je potpuno bela, sa starenjem dobija žutu boju usled deponovanja riboflavina.
Izvori
uredi- ^ a b IUCN SSC Amphibian Specialist Group (2020). „Ambystoma mexicanum”. IUCN Red List of Threatened Species. Version 2021.2. International Union for Conservation of Nature. Pristupljeno 24. 10. 2021. Baza podataka uključuje i dokaze o stepenu ugroženosti. (jezik: engleski)
- ^ John P. Clare & Caudata.org. 1999-2008. Genetics and Colour of Axolotls.
Spoljašnje veze
uredi- Axolotl.org (jezik: engleski)
