Apokrif
Apokrif ili apokrifni spis (grč: ἀπόκρυφα – skriven) je nekanonska knjiga biblijske tematike,[1][2] koja je zabranjena od crkvenih vlasti i uglavnom tajno širena.[3] U slovenskoj književnosti, najpoznatija je apokrifna narodna biblija Paleja.
Kada je u 4. veku hrišćanstvo postalo zvanična državna religija Rimskog carstva, postavilo se pitanje propisivanja (kanonizovanja) zvanične hrišćanske literature, jer su postojala mnoga dela u kojima je hrišćanstvo tumačeno drugačije od učenja crkve. Zato je crkva je odlučila da izvrši reviziju svih dotadašnjih poznatih hrišćanskih spisa sa ciljem da odvoji one koje sadrže Božiju “istinu” od onih čije je učenje „lažno“.
Kanonske knjige su propisane na laodikijskom saboru 360. godine. U kanon je ušlo ono što i danas spada u Novi zavet (jevanđelje po Mateju, jevanđelje po Marku, jevanđelje po Luki i jevanđelje po Jovanu, Dela apostolska, poslanice itd.) i Stari zavet (Knjiga postanja, knjige proročke itd.). Okončanjem kanonizacije biblijskih knjiga, apokrifima počinju da se nazivaju sva ostala dela starozavetne i novozavetne tematike, koja su ostala izvan sastava Svetog pisma i najčešće se smatraju jeretičkim knjigama.
Kao i kanonske knjige, i apokrifne se dele na starozavetne i novozavetne. Od starozavetnih apokrifa poznati su: Knjiga Enohova, Knjiga Varuhova i Knjiga Avramova, a od novozavetnih Hod Bogorodice po mukama, razna jevanđelja, otkrovenja i viđenja. Oni su najčešće obrađivali biblijske motive, opisivali raj i pakao, pripovedali priče o prorocima, svecima i Bogorodici. I u Judaizmu i u Hrišćanstvu ovi spisi se svojom sadržinom nisu slagali sa opšteprihvaćenim učenjem, jer su ili direktno ili indirektno bili u kontradikciji sa njim, u celini ili delimično. Zbog toga je njihovo prepisivanje, čitanje i širenje bilo zabranjivano.
U staroj srpskoj književnosti bilo ih je više: Knjiga Avraamova, Knjiga Enohova, Jevanđelje Mladenstva, Jevanđelje Jakovljevo, Nikodimovo i dr. Prevedeni s grčkog, puni mašte i legende, uticali su na srpsku narodnu književnost. I pored svih zabrana, apokrifi su u srpskoj književnosti mnogo i dugo prepisivani, sve do 19. veka. Neki su i čitani u crkvi: „Protojevanđelje Jakovljevo“ (na dan Bogorodičinog rođenja) i „Nikodimovo jevanđelje“ (na Veliku Subotu za Vaskrs).[4]
Napomene uredi
- ^ Mišić, Milan, ur. (2005). Enciklopedija Britanika. A-B. Beograd: Narodna knjiga : Politika. str. 60. ISBN 86-331-2075-5.
- ^ Jugoslovenski književni leksikon (2. izd.). Novi Sad: Matica srpska. 1984. str. 27.
- ^ Stambolić, Miloš, ur. (1986). Rečnik književnih termina. Beograd: Nolit. str. 42. ISBN 86-19-00635-5.
- ^ Navedeno prema: Trifunović Đorđe, Azbučnik srpskih srednjovekovnih književnih pojmova, Nolit, Beograd, 1990. godine
Vidi još uredi
Literatura uredi
- Trifunović, Đorđe (1990). Azbučnik srpskih srednjovekovnih književnih pojmova (2. izd.). Beograd: Nolit.
- Apokrifi. Starozavetni, prema srpskim prepisima. Priredio i na savremeni jezik preneo Tomislav Jovanović, Biblioteka Stara srpska književnost u 24 knjige, knjiga 23, I tom, Prosveta - Srpska književna zadruga, Beograd 2005.
- Apokrifi. Novozavetni. Priredio i na savremeni jezik preneo Tomislav Jovanović, Biblioteka Stara srpska književnost u 24 knjige, knjiga 23, II tom, Prosveta - Srpska književna zadruga, Beograd 2005
Spoljašnje veze uredi
- (jezik: engleski) Early Christian Writings