Badarska kultura
Badarska kultura je najstarija zemljoradnička kultura u srednjem i gornjem Egiptu. Ime je dobila po oblasti El-Badari u blizini Sohaga. Na više lokaliteta otkriveno je oko 600 grobova i 40 naselja koja pripadaju ovoj kulturi. U ovom periodu se pojavljuju razvijeni oblici materijalne kulture. Stanovništvo se bavi lovom i ribolovom, gaji stoku, ječam, pir. Zanati dostižu veći razvitak nego u Mermidi i El Fajumu. Glačaju trvde vrste kamena. Pletu korpe i izrađuju tkanine. Keramika je visoko razvijena (geometrijski ornament), pojava metalurgije, bakar dominira. Kult mrtvih dobija preciznije oblike. Grobovi sa zgrčenim kosturima i bogatim inventarom. Amuleti i kultne statue predstavljaju životinje, totemizam.
Hronologija uredi
Hronologija Badarske kulture nije još uvek definitivno određena. Njen relativni položaj u odnosu na mlađu kulturu Nakade je poznat od ranije, na osnovu iskopavanja u severnoj Hamamiji. Metodom termoluminiscencije određeno je da je ta kultura mogla postojati oko 5.000 godina p. n. e. ali pouzdanih materijalnih dokaza ima za period od 4400. do 4000. godine p. n. e.
Poreklo uredi
Poreklo Badarske kulture nije definitivno utvrđeno. Ranije se smatralo da je njeno poreklo na jugu, međutim, ova teorija nije više prihvaćena. Neki stručnjaci tvrde da je postojala jedna starija tasijska kultura, koja bi bila nastavak donjeegipatskih neolitskih kultura. Većina ipak smatra da je tasijska kultura samo jedan deo Badarske kulture. Po tehnologiji obrade kamena Badarska kultura pokazuje sličnost sa poznoneolitskim kulturama Libijske pustinje, a veruje se i da je keramika Badarske kulture nastala razvojem keramike saharskog neolita kao i kulture Merimde iz donjeg egipta.
Rasprostranjenost uredi
Zbog malog broja i slabo dokumentovanih pronađenih lokaliteta nije još uvek moguće tačno utvrditi rasprostranjenost Badarske kulture. Postoje lokaliteti koji se nalaze južnije kod Hijerakonpolisa, pa je moguće da je postojalo više srodnih kultura na tom području ili jedinstvena kultura na celom području, pri čemu se zadržala duže samo u regionu samog Badarija.
Funerarna kultura uredi
Glavni nalazi Badarske kulture su nekropole u niskoj pustinji. Grobovi su jednostavne rake, sa asurom prostrtom ispod tela pokojnika. Sam pokojnik je postavljan u blago zgrčenom položaju, sa glavom okrenutom prema jugu a licem ka zapadu. Ne postoje grobovi male dece, jer su ona sahranjivana u samim naseljima. Grobovi pokazuju nejednaku raspodelu bogatstva, a grobnice bogatijih ljudi su izdvojene u posebnom delu nekropole.
Keramika uredi
Najosobeniji element ove kulture je funerarna kermaika koja je bila prilagana uz pokojnike prilikom sahrane. Ova keramika je rađena rukom od nilskog mulja i koristi organske opošćivače koji su finiji od onih koji su korišćeni u kasnijoj Nakadskoj kulturi za tzv. grubu keramiku. Keramika je rađena sa puno truda i njeni najbolji radovi sa izuzetno tankim zidovima nisu prevaziđeni tokom celokupne kasnije egipatske istorije. Oblici su jednostavni, i sastoje se od šolja i zdela sa ravnim dnom. Iako su ukrašene posude retke, češljasti ornament prisutan na najfinijoj keramici je jedinstven za ovu kulturu.
Naseobine uredi
Otkrivene naseobine koje pripadaju Badarskoj kulturi su manja sela i zaseoci koji nisu bili stalne naseobine. Kako su ova naselja bila na rubu pustinje i bila sezonski naseljena verovatno je da su postojala stalna naselja bliže samoj reci koja su sada pod nanosima. Naselja koja su korišćena periodično pokazuju da su se stanovnici bavili stočarstvom i ribarstvom u vreme sezone visokog vodostaja a da su po završetku ovog perioda klali deo stoke i selili se na mesta gde su obavljali poljoprivredne radove.
Proizvodi uredi
Kamena industrija je poznata na osnovu nalaza u naseljima, ali se najfiniji primerci nalaze u grobnicama. Oruđa pokazuju sličnost sa onim korišćenim u Libijskoj pustinji u poznom neolitu. Od ostalih proizvoda nađeni su predmeti za ličnu upotrebu poput ukosnica, češljeva, narukvica, narukvica i perli od kosti i slonovače, kao i kozmetičke palete. Pronađene su i ženske statue od gline i slonovače, koje variraju po stilu od realističnih do stilizovanih. Ima i proizvoda od bakra koji je obrađen iskucavanjem.
Trgovina i trgovačke veze uredi
Postojale su trgovačke veze između Badarske kulture i regiona Crvenog mora. Poreklo predmeta od tirkiza nije utvrđeno, ali svedoči o posrednoj trgovini.
Literatura. uredi
- Ijan Šo. Oksfordska istorija starog Egipta. Klio (Clio). 2004. ISBN 978-86-7102-137-1.
