Википедија

Baptisti

Baptisti su pokret unutar protestantizma osnovan 1609. god. od engleskih puritanskih sveštenika izbeglix iz Engleske u Amsterdam nakon kontakta sa holandskim Menonitima, ogrankom protestantske radikalne reformske struje protoka porekla protestantskih hrišćana.[1] Baptisti se odlikuju krštenjem ispovedajući samo hrišćanske vernike (krštenje vernika, za razliku od krštenja novorođenčadi), i to potpunim potapanjem (za razliku od afuzije ili asperzije).[2] Baptističke crkve se takođe generalno pridržavaju doktrina o sposobnosti duše (zaduženja i odgovornosti svake osobe pred Bogom), sola fide (spasenje samo verom), sola scriptura (Svetog pisma kao pravila vere i prakse) i kongregacionalističke crkvene uprave. Baptisti uglavnom priznaju dve uredbe: krštenje i pričest. Za razliku od svog početka, oni koji se danas identifikuju kao baptisti međusobno se uveliko razlikuju u pogledu onoga u šta veruju, kako obavljaju bogosluženje, u svom odnosu prema drugim hrišćanima i u razumevanju onoga što je važno u hrišćanskom učenju.[3]

Istoričari navode da je najranija crkvu „baptista” osnovana 1609. godine u Amsterdamu u Holandskoj republici, a pastor joj je bio engleski separatista Džon Smit.[4] U skladu sa učenjem Novog zaveta, on je odbacio krštenje novorođenčadi i ustanovio krštenje samo odraslih koji veruju.[5] Baptistička praksa proširila se u Englesku, gde su opšti baptisti smatrali da se Hristovo pomirenje proteže na sve ljude, dok su reformisani baptisti verovali da se ono odnosi samo na izabrane.[6] Tomas Helvis je formulisao izrazito baptistički zahtev da se crkva i država odvoje u pravnim stvarima, tako da pojedinci mogu imati slobodu veroispovesti. Helvis je umro u zatvoru kao posledica verskog sukoba sa engleskim neistomišljenicima pod vodstvom Džejmsa I. Godine 1638, Rodžer Vilijams je osnovao prvu baptističku kongregaciju u severnoameričkim kolonijama. U 18. i 19. veku, Prvo i Drugo veliko buđenje povećali su članstvo u crkvi u Sjedinjenim Državama.[7] Baptistički misionari proširili su svoju veru na sve kontinente.[5]

Nastanak uredi

Utemeljivačima pokreta smatraju se Džon Smit i Tomas Helvis, učenici puritanskog lidera Olivera Kromvela.[1][8]

Krštenje i obred uredi

Karakteristična crta krštenja je da se krštenje vršilo nad zrelim vernicima potapanjem.[1] Smatrajući krštenje za znak ličnog i dobrovoljnog pristupanja crkvi, taj pokret je postavio kao načelo da se krštavaju samo odrasli.

Kontroverze uredi

Džon Smit bio je separatista koji je živeo u izgnanstvu u Amsterdamu. Smit je očigledno bio u kontaktu sa menonitima i drugim anabaptistima, pa zbog toga danas mnogi baptisti tvrde da su anabaptisti deo njihove tradicije. Anabaptisti ovo odlučno negiraju jer postoje velike razlike u verovanju i u praksi između baptista i anabaptista.

Širenje uredi

Prva baptistička crkva osnovana je 1612. godine, kada se Smit vratio u Englesku, i od tada se ovaj pokret širi u doba vladavine dinastije Stjuart i u doba Komonvelta. Oni pri obredu krštenja od 1643. godine primenjuju novozavetni sistem uranjanja u vodu koji je zamenjen škropljenjem ili prskanjem vodom.[9][10]

Mnogi baptisti se vezuju za značajne političke događaje u 17. veku. Bili su predvodnici u borbi za slobodu svesti i religioznu slobodu. Posle Reformacije su se po stavovima približili prezbiterijancima i indipendentima i priznati su kao jedna od tri vodeće disenterske grupe. U to vreme mnogi od njih odlazili su u Ameriku, gde su osnivali naseobine i crkve. Tada se odvojilo krilo baptističke sekte pod imenom Baptisti Sedmog dana. Oni za osnovu svog učenja uzimaju 4. Božiju zapovest i službu vrše ne prvog, već sedmog dana u nedelji, to jest u subotu. Tokom 18. veka baptizam je potpao pod uticaj unitarizma. Baptisti su poznati po vatrenim propovedima i misionarskom radu na Istoku. Uprkos mnogim promenama, većina baptista i dalje se pridržava evanđeoskih pravila hrišćanstva. Njihovi pastori prolaze veoma složenu obuku. Mnogi koledži u Americi su pod njihovim nadzorom, kao i neke visoke škole u Indiji. Baptistička vera naglašava značaj lokalnog okupljanja u veri i običajima. Uticajna je i razvijena u Ujedinjenom Kraljevstvu i SAD. Baptisti su jedna od najbrojnijih protestantskih i slobodno-crkvenih zajednica. Iz redova crnačkih baptista je bio i Martin Luter King.

Po statističkim podacima koje je objavio baptistički statistički zavod, na svetu ima preko 90 miliona baptista na svim kontinentima

Rasprostranjenost uredi

Opšti pregled uredi

U oko 160 država postoje baptističke crkve s oko 47,5 miliona članova. Od toga broja 16 miliona baptista živi u SAD. Većina nacionalnih baptističkih saveza članice su Svetskog baptističkog saveza. Značajniji izuzeci su Severnoamerički „Savez južnih baptista” sa oko 16 miliona krštenih članova te povratničke zajednice rusko-nemačkih baptista s oko 350.000 članova. Broj baptista se je od 1905. usedmostručio. Najjače grupe baptista nalaze se u Sjedinjenim Državama, zemljama bivšeg Sovjetskog Saveza te u Brazilu, Burmi i Indiji.

Statističko poređenje 1958. i 2004. uredi

Regija Članova 1958[11] Članova 2004[12] Lokalnih zajednica 2004
Afrika 279 241 6 126 307 25 389
Azija / Australija 769 875 4 718 530 25 937
Evropa 1 142 127 793 507 12 973
Srednja Amerika i zapadna Indija 104 829 465 538 4 188
Severna Amerika 19 804 632 17 901 569 61 817
Južna baptistička konvencija (engl. Southern Baptist Convention, SBC) (SAD)[13] (uključeno u Severnu Ameriku) 16 053 006 -
Južna Amerika 146 988 1 447 745 10 126
Ukupno 22 247 692 47 512 077(uklj. SBC) ca. 210 000

Galerija uredi

Vidi još uredi

Reference uredi

  1. ^ a b v Buescher, John. "Baptist Origins." Teaching History.Retrieved 23 September 2011.
  2. ^ Mišić, Milan, ur. (2005). Enciklopedija Britanika. A-B. Beograd: Narodna knjiga : Politika. str. 106. ISBN 86-331-2075-5. 
  3. ^ Shurden, Walter (2001). „Turning Points in Baptist History”. Macon, GA: The Center for Baptist Studies, Mercer University. Pristupljeno 16. 1. 2010. 
  4. ^ Gourley, Bruce. "A Very Brief Introduction to Baptist History, Then and Now." The Baptist Observer.
  5. ^ a b Cross, FL, ur. (2005), „Baptists”, The Oxford dictionary of the Christian church, New York: Oxford University Press 
  6. ^ Benedict, David (1848). A General History of the Baptist Denomination in America and Other Parts of the World (na jeziku: engleski). Lewis Colby. str. 325. „It is, however, well known by the community at home and abroad, that from a very early period they have been divided into two parties, which have been denominated General and Particular, which differ from each other mainly in their doctrinal sentiments; the Generals being Arminians, and the other, Calvinists.” 
  7. ^ "Hudson, Winthrop S. (25. 2. 2020). „Baptist”. Encyclopædia Britannica Online. 
  8. ^ Robinson, Jeff (14. 12. 2009). „Anabaptist kinship or English dissent? Papers at ETS examine Baptist origins”. Baptist Press. Arhivirano iz originala 19. 6. 2013. g. 
  9. ^ Wright 2004.
  10. ^ Fletcher, Jesse C. (1994). The Southern Baptist Convention: A Sesquicentennial History. Nashville, TN: Broadman & Holman. str. 25. ISBN 978-0805411676. 
  11. ^ Izvor statistike 1958: J.D. Hughey, aaO, S. 140ff
  12. ^ Izvor statistike 2004: Službena statistika Svjetskog baptističkog saveza (BWA)
  13. ^ od oktobra 2004 više nije član BWA.

Literatura uredi

  • T. Armitage, A History of the Baptists, Traced with their Vital Principals and Practices
  • T. Crosby, The History of the English Baptists from the Reformation
  • Beale, David. Baptist History in England and America: Personalities, Positions, and Practices. Maitland, FL: Xulon Press, 2018.
  • Bumstead, JM (1984), Henry Alline, 1748–1784, Hantsport, NS: Lancelot Press .
  • Christian, John T (1926), History of the Baptists, 2, Nashville: Broadman Press .
  • Kidd, Thomas S. and Barry Hankins, Baptists in America: A History (2015)
  • Leonard, Bill J (2003), Baptist Ways: A History, Judson Press, ISBN 978-0-8170-1231-1 , comprehensive international History.
  • Torbet, Robert G (1975) [1950], A History of the Baptists, Valley Forge, PA: Judson Press, ISBN 978-0-8170-0074-5 .
  • Wright, Stephen (2004), Early English Baptists 1603–49 .
  • Beale, David. Baptist History in England and America: Personalities, Positions, and Practices. Maitland, FL: Xulon Press, 2018.
  • Bebbington, David. Baptists through the Centuries: A History of a Global People (Baylor University Press, 2010) emphasis on the United States and Europe; the last two chapters are on the global context.
  • Brackney, William H. A Genetic History of Baptist Thought: With Special Reference to Baptists in Britain and North America (Mercer University Press, 2004), focus on confessions of faith, hymns, theologians, and academics.
  • Brackney, William H. ed., Historical Dictionary of the Baptists (2nd ed. Scarecrow, 2009).
  • Cathcart, William, ed. The Baptist Encyclopedia (2 vols. 1883). online
  • Gavins, Raymond. The Perils and Prospects of Southern Black Leadership: Gordon Blaine Hancock, 1884–1970. Duke University Press, 1977.
  • Harrison, Paul M. Authority and Power in the Free Church Tradition: A Social Case Study of the American Baptist Convention Princeton University Press, 1959.
  • Harvey, Paul. Redeeming the South: Religious Cultures and Racial Identities among Southern Baptists, 1865–1925 University of North Carolina Press, 1997.
  • Heyrman, Christine Leigh. Southern Cross: The Beginnings of the Bible Belt (1997).
  • Isaac, Rhy. "Evangelical Revolt: The Nature of the Baptists' Challenge to the Traditional Order in Virginia, 1765 to 1775," William and Mary Quarterly, 3d ser., XXXI (July 1974), 345–68.
  • Life & Practice in the Early Church: A Documentary Reader, New York University press, 2001, str. 5—7, ISBN 978-0-8147-5648-5 .
  • Kidd, Thomas S., Barry Hankins, Oxford University Press, 2015
  • Leonard, Bill J. Baptists in America (Columbia University Press, 2005).
  • Menikoff, Aaron (2014). Politics and Piety: Baptist Social Reform in America, 1770-1860. Wipf and Stock Publishers. ISBN 9781630872823. 
  • Pitts, Walter F. Old Ship of Zion: The Afro-Baptist Ritual in the African Diaspora Oxford University Press, 1996.
  • Rawlyk, George. Champions of the Truth: Fundamentalism, Modernism, and the Maritime Baptists (1990), Canada.
  • Spangler, Jewel L. "Becoming Baptists: Conversion in Colonial and Early National Virginia" Journal of Southern History. Volume: 67. Issue: 2. 2001. pp. 243+
  • Stringer, Phil. The Faithful Baptist Witness, Landmark Baptist Press, 1998.
  • Underwood, A. C. A History of the English Baptists. London: Kingsgate Press, 1947.
  • Whitley, William Thomas A Baptist Bibliography: being a register of the chief materials for Baptist history, whether in manuscript or in print, preserved in Great Britain, Ireland, and the Colonies. 2 vols. London: Kingsgate Press, 1916–22 (reissued) Hildesheim: Georg Olms. 1984. ISBN 3487074567.
  • Wilhite, David E. (2009). „The Baptists "And the Son": The Filioque Clause in Noncreedal Theology”. Journal of Ecumenical Studies. 44 (2): 285—302. 
  • Wills, Gregory A. Democratic Religion: Freedom, Authority, and Church Discipline in the Baptist South, 1785–1900, Oxford.
  • McBeth, H. Leon, ed. A Sourcebook for Baptist Heritage (1990), primary sources for Baptist history.
  • McKinion, Steven A., ed. Life and Practice in the Early Church: A Documentary Reader (2001)
  • McGlothlin, W. J., ed. Baptist Confessions of Faith. Philadelphia: The American Baptist Publication Society, 1911.

Spoljašnje veze uredi

 
Baptisti na Vikimedijinoj ostavi.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Баптисти&oldid=27551349”