Бела топола
Bela topola (lat. Populus alba) je dvodomo listopadno drvo iz porodice vrba (lat. Salicaceae). Spada u podklasu Dilleniidae.[2]
| Bela topola | |
|---|---|
| |
| Listovi bele topole su beli na naličju | |
| Naučna klasifikacija | |
| Carstvo: | |
| Divizija: | |
| Klasa: | |
| Red: | |
| Porodica: | |
| Rod: | |
| Vrsta: | P. alba
|
| Binomno ime | |
| Populus alba | |
| |
| Rasprostranjenost vrste | |
| Sinonimi[1] | |
| |
Opis uredi
Bela topola je drvenasta listopadna biljka, bele kore, visine do 35 metara. Formira okruglu, široku krošnju, koja retko može imati piramidalan oblik.
Na stablu se uočavaju lenticele rđastocrvene boje. Kao zaštitu, zrelo stablo pri dnu formira veoma ispucalu mrtvu koru, crvenkastosmeđe boje. Mlade grane su prekrivene gustim, beličastim dlakama. Na granama se formiraju okrugle lenticele i obrazuju smeđi pupoljci, jajastog oblika.[3]
Na kratkim izdancima se razvijaju sitniji listovi, dužine 4-7 cm, manje-više okruglasti ili jajasti, klinaste, ređe srcaste baze, oblo vijugavi po obodu. Sa lica su tamnozeleni i sjajni, a sa naličja svetliji. Na dugačkim izdancima se obrazuju veći listovi, dužine do 15 cm, prstasto deljeni na tri ili pet režnjeva, nazubljeni po obodu. I ovi listovi su sa lica tamnozeleni, a sa naličja srebrnastobeli.[3]
Listovi, dok su mladi, su gusto belo dlakavi sa obe strane (abaksijalni i adaksijalni epidermis), a sazrevanjem se dlake zadržavaju samo sa strane naličja (abaksijalni epidermis). Odatle potiče svetlija boja epidermisa naličja.
Listovi se nalaze na lisnim drškama, koje su kod listova na kratkim izdancima dugi 3 cm, a kod listova na dugim izdancima mogu biti i duže od 6 cm. Raspored listova je naizmeničan (spiralan).
Bela topola je dvodoma biljka; muški i ženski cvetovi se formiraju na odvojenim individuama. Cveta pre listanja, u rano proleće, u period od marta do aprila. Ova pojava cvetanja biljke pre njenog listanja se označava kao kaulirlorija. I jedni i drugi cvetovi su sakupljeni u dlakave rese, takozvane „mace“. Muški cvetovi su cilindričnog oblika i dugi 4-7 cm. Mogu imati od 7 do 10 prašnika, koji su sa dugim crvenim anterama na vrhu. Ženski cvetovi se obrazuju u pazuhu dlakave brakteje. Oni su dužine 4-8 cm. Tučak je sa dva kratka crvena stubića i četiri zelenkasto-žuta režnja žiga. Oprašivanje vrši vetar (anemofilija).[3]
Period plodonošenja je od aprila do maja meseca. Kao plod se javlja čaura. Ona se nalazi na kratkoj dršci, smeđe je boje i gola. Čaura puca sa dva kapka i u njoj se nalaze izdužena, eliptična semena, obrasla dlakom i u osnovi izbrazdana. Semena raznosi vetar (anemohorija).[3]
Bela topola, slično kao i crna topola (lat. Populus nigra) ima veliki alergeni potencijal. Smola koja potiče od pupoljaka ove topole može uzrokovati dermatitis. Tokom maja meseca, često je za ovu vrstu da produkuje semena, koja se tada u velikom broju mogu naći u vazduhu. Za razliku od crne topole, čija semena izazivaju polenalergiju, semena bele topole ne pokazuju alergeni potencijal.[4]
Galerija slika uredi
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
Zajednica bele topole na Adi Ciganliji -
Populus alba
Stanište uredi
Raste u poplavnim šumama, često u zajednici sa vrbom (lat. Salix), jasenom (lat. Fraxinus) i brestom (lat. Ulmus). Često se sreće i na obalama reka. Odgovara joj peskovito, suvlje, ali i vlažno zemljište.
Rasprostranjenje uredi
Bela topola je jedna od najrasprostranjenijih vrsta porodice vrba u Evropi i kod nas. Rasprostranjena je u centralnoj, jugoistočnoj i zapadnoj Evropi, jugozapadnoj i centralnoj Aziji, do Kine i Japana. Naturalizovana je u SAD. U Srbiji je veoma rasprostranjena, najviše oko Dunava i njegovih pritoka.[2][4]
Upotreba uredi
Dekorativna drvenasta vrsta. Upotrebljava se u stolarstvu, za izradu nameštaja, za sanduke, za dobijanje celuloze, u industriji furnira.
Reference uredi
- ^ The Plant List: A Working List of All Plant Species, Pristupljeno 11. 05. 2016
- ^ a b Tatić, Budislav; Blečić, Vilotije (2002). Sistematika i filogenija viših biljaka. Beograd: Zavod za udžbenike i nastavna sredstva.
- ^ a b v g Josifović, Mladen (1972). Flora Srbije. Beograd: SANU.
- ^ a b Igić, Ružica (2012). Alergijske biljke. Novi Sad: Prirodno-matematički fakultet, Departman za biologiju i ekologiju.
Literatura uredi
- Jančić Radiša, Stojanović Danilo. Ekonomska botanika, korisne biljke i njihovi proizvodi. 1. izd. Beograd: Zavod za udžbenike, 2008.
- Tatić B, Blečić V. Sistematika i filogenija viših biljaka, 2.izd. Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, 2002. Beograd.
- Igić Ružica, Alergijske biljke, Prirodno-matematički fakultet, Departman za biologiju i ekologiju, Novi Sad, 2012.
Vidi još uredi
Spoljašnje veze uredi
