Bitka za Eben-Emal
Bitka za Eben-Emal (engl. Battle of Fort Eben-Emael) bila je odlučujuća nemačka pobeda tokom bitke za Belgiju (1940).[1]
| Bitka za Eben-Emal | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Deo bitke za Belgiju | |||||||||
 Eben-Emal i Albertov kanal na belgijsko-holandskoj granici, nedaleko od holandskog grada Mastrihta. | |||||||||
| |||||||||
| Sukobljene strane | |||||||||
 Treći rajh |
 Belgija | ||||||||
| Jačina | |||||||||
|
55 u tvrđavi 263 na mostovima |
1.200 | ||||||||
| Žrtve i gubici | |||||||||
| neznatni | cela posada zarobljena | ||||||||
Pozadina uredi
Eben-emal je belgijsko utvrđenje (ansambl) podignuto 1934. na spoju utvrđenih linija na Albertovom kanalu (fla. Albert kanaal) i Mezi. Imalo je 3 artiljerijska kazamatirana bunkera, 1 artiljerijski bunker sa kupolom za topove 120 mm, 4 mitraljeska, 1 protivavionski, 2 za flankiranje Albertovog kanala i utvrđenja za zaštitu ulaza. Bunkeri su bili povezani sa podzemnim kasarnama, magacinima i električnom centralom. Zauzimali su površinu od 40 hektara, a ukupna površina utvrđenja, zajedno sa protivtenkovskim i žičanim preprekama iznosila je 66 hektara.[1]
Branioci uredi
Maja 1940. Eben-Emal je branilo 1.200 belgijskih vojnika sa 16 topova 75 mm, 12 topova 60 mm, 2 topa 120 mm, većim brojem mitraljeza, protivtenkovskih i protivavionskih topova i reflektora. Zadatak utvrđenja bio je da u granicama dometa svog naoružanja brani Mezu i Albertov kanal, uključujući mostove, koji su bili pripremljeni za rušenje, a delimično su imali i vlastitu odbranu. Položaje u tipu poljske fortifikacije, između bunkera i pozadi utvrđenja, branila je belgijska 7. pešadijska divizija.[1]
Nemački planovi i snage uredi
U okviru plana operacija na Zapadnom frontu 1940, Nemci su predvideli zauzimanje Eben-Emala i mostova na Albertovom kanalu vazdušnim desantom, radi lakšeg proboja glavnih belgijskih položaja na tom odseku fronta i brzog nadiranja jedinica nemačke 6. armije ka Briselu. Za tu operaciju brižljivo su izvržene detaljne pripreme. Padobranci i padobranski pioniri odabrani su iz 1. padobranskog lovačkog puka, a jedriličari iz jedriličarske opitne komande. Desantnoj jedinici, formiranoj 2. novembra 1939, za izvršenje tog zadatka, stavljena su na raspolaganje 53 aviona Ju-52 za padobrance i vuču jedrilica, 3 aviona He-III za dotur borbenih potreba, i preko 50 jedrilica DFS-230. Jedinica je snabdevena snimcima svih objekata Eben-Emala, planovima mostova, podacima o bunkerima, rasporedu oruđa, borbenom poretku belgijske pešadije i dr. Svaki nemački vojnik potpuno je je uvežban u rukovanju belgijskim oružjem. Ova desantna jedinica, podeljena u jurišne grupe, uvežbavana je od novembra 1939 na poligonu u Hildeshajmu (nem. Hildesheim), gde je izgrađena maketa Eben-Emala.[1]
Bitka uredi
Pre nego što su krenule u napad jedinice KoV, sa aerodroma kod Kelna poletela su 10. maja u 4 časa i 10 minuta 42 aviona Ju-52 sa istim brojem jedrilica DFS-230. Otkačene iznad Ahena, jedrilice, u kojima su se nalazile 4 jurišne grupe, krenule su ka određenim ciljevima, dok su transportni avioni produžili let ka zapadu radi bacanja lutki u protivničku pozadinu.
Desant na tvrđavu uredi
Nemačka jurišna grupa Eben Emael (11 jedrilica, od kojih je na cilj stiglo 9, sa 55 vojnika snabdevenih sa 2,5 tone eksploziva, snimcima objekata, podacima o mestima komora za eksploziv i dr) spustila se neprimetno na utvrđenje u 5 časova i 25 minuta. Kumulativnim minama pioniri su brzo porušili kupole i onesposobili artiljerijska oruđa.
Belgijska 7. pešadijska divizija, zavarana bačenim lutkama u svojoj pozadini, a od 6 časova i 45 minuta izložena vazdušnim napadima, nije uspela da preduzme organizovanu akciju radi uništenja slabih protivnikovih snaga. Iskoristivši zbunjenost protivnika, nemačke desantne snage počele su blisku borbu sa posadama bunkera. Pošto je 11. maja u 7 časova prethodnica nemačke 4. oklopne divizije (151 pešadijski puk i 51. pionirski bataljon) prešla Albertov kanal i povezala se sa desantom, posada Eben-Emala je kapitulirala u 12 časova.[1]
Desant na mostove uredi
Jurišne grupe Vroenhoven sa 9 jedrilica (81 vojnik) i Veldwezelt sa 10 jedrilica (92 vojnika) spustile su se, takođe, u 5 časova i 25 minuta zapadno od mostova kod istoimenih mesta. Pošto su napadom iz pozadine zauzele belgijske bunkere, presekle su sprovodnike za rušenje mostova, a potom obrazovale 300 m širok mostobran. Oko 6 časova i 15 minuta obe grupe pojačane su vazdučnim putem sa po pola voda mitraljeza, pa su uspele da odbiju nepovezane protivnapade Belgijanaca. Pristigli delovi 4. oklopne divizije (oko 12 časova i 30 minuta) organizovali su protivavionsku odbranu zauzetih belgijskih mostova, a potom nastavili operacije ka zapadu.[1]
Posledice uredi
Od svih, jedino grupa Kanne sa 10 jedrilica (90 vojnika) nije uspela da izvrši zadatak. Primećena je tokom spuštanja, pa su Belgijanci pravovremeno uspeli da poruše most. Ali, u celini, operacijom je postignut postavljeni cilj. Uništavanjem Eben-Emala i ovladavanjem mostovima kod Vrunhovena i Vetvezelta, nemačka 6. armija mogla je da nastavi brzu akciju prema zapadu.[1]
Analiza uredi
U operaciji za osvajanje Eben-Emala upotrebljene su prvi put jedrilice za prenos vazdušnodesantnih trupa. U uslovima kad relativno male dimenzije pojedinih objekata utvrđenja nisu garantovale da će se padobranci moći spustiti na određena mesta (naročito pri eventualnom vetru), one su odlično odigrale svoju ulogu. Za uspeh operacije bilo je od odlučujućeg značaja i solidno izvršena priprema i veoma dobro organizovano sadejstvo između nemačkih vojnodesantnih jedinica, avijacije i snaga KoV, kao i nepripremljenost Belgijanaca za borbu protiv vazdušnodesantnih dejstava.[1]
Reference uredi
- ^ a b v g d đ e ž Nikola Gažević, Vojna enciklopedija (knjiga 2), Vojnoizdavački zavod, Beograd (1971), str.613-614
Literatura uredi
- Nikola Gažević, Vojna enciklopedija (knjiga 2), Vojnoizdavački zavod, Beograd (1971), str.613-614