Bitka za brdo 609
Bitka za brdo 609 bila je preventivni napad 2. korpusa SAD (general Omar Bredli) na ostatke nemačkog Korpusa Afrika (Hans fon Arnim) na strateški važnim visovima brda Džebel Tahent u severoistočnom Tunisu u Drugom svetskom ratu.[1] Ova bitka bila je važno iskustvo za vojsku SAD-prva potpuna pobeda u čitavoj kampanji, i nazivana je "odrastanje američke vojske".[3][4]
| Bitka za brdo 609 | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Deo Severnoafričkog fronta | |||||||
 Borbe u Tunisu od 20. aprila do 13. maja 1943. | |||||||
| |||||||
| Sukobljene strane | |||||||
 SAD |
 Nemačka Italija | ||||||
| Komandanti i vođe | |||||||
|
Omar Bredli |
Hans Jirgen fon Arnim | ||||||
| Jačina | |||||||
|
2 pešadijske divizije 1 oklopna divizija 1 oklopna brigada[2] |
2 pešadijske divizije 3 oklopne divizije (nepotpune)[2] | ||||||
| Žrtve i gubici | |||||||
| 2.453[1] | Nepoznato | ||||||
Pozadina uredi
Američke i britanske snage pristale su na nekoliko tačaka duž obale francuskog Maroka i Alžira 8. novembra 1942. godine, tokom operacije Baklja. Ovo je došlo samo nekoliko dana nakon prodora Britanske Osme armije (general-potpukovnik Sir Bernard Montgomeri) nakon Druge bitke kod El Alameina. Kao odgovor, nemačke i italijanske trupe su prebačene sa Sicilije da okupiraju Tunis, jedno od retkih lako odbranjivih područja Severne Afrike i jednu noć plovidbe iz baza na Siciliji. Ovaj kratki prolaz je veoma otežao savezničkim brodovima da presretnu transporte Osovine, dok je vazdušno presretanje jednako otežano, jer je najbliža aerodromska baza Saveznika Tunisu, na Malti, bila daleko više od 320 km.[5]
Trka za Tunis u novembru i decembru 1942. je termin za pokušaj Saveznika da se do Tunisa dođe pre dolaska njemačkih i italijanski pojačanja. Zbog loših putnih i železničkih komunikacija, mogao je biti prebačen samo mali deo savezničke vojske, veličine jedne divizije, a na odličnom odbrambenom terenu mali broj nemačkih i italijanskih trupa bio je dovoljan da porazi taj pokušaj. Jačanje savezničkih snaga nastavljeno je, više aviona je postalo dostupno i izgrađeni su novi aerodromi u istočnom Alžiru i Tunisu. Saveznici su smanjili protok vojnika i opreme Osovine u Tunis i Bizertu, ali značajna sila Osovine već je bila iskrcana.[6]
Dana 23. januara 1943. Osma armija je zauzela Tripoli, glavnu bazu snabdevanja Ervina Romela. Romel je planirao za to, prebacivši svoju liniju snabdevanja u Tunis i nameravajući da blokira južni pristup Tunisu, iz Tripolija, u Gabesu.[7]
Savezničke snage su već prešle planine Atlas i postavile isturenu bazu na Faidu, u podnožju istočnog kraka planina, izvrsnu poziciju da prodru na obalu, odseku snage Osovine u južnom Tunisu od snaga dalje na severu, i prekinu liniju snabdevanja Tunisa.[8]
Uvod uredi
Nakon Druge bitke kod El Alameina Ervin Romel je napravio planove da se snage Osovine povuku preko Libije i da se ukopaju ispred starih francuskih utvrđenja linije Maret. Snage Osovine bi kontrolisale dva prirodna ulaza u Tunis na severu i jugu, sa lako odbranjivim planinskim prolazima između njih. Deo 2. korpusa SAD prešao je u Tunis kroz prolaze na planinama Atlas iz Alžira, kontrolišući unutrašnjost trougla koji su formirale planine. Njihov položaj podstakao je mogućnost prodora istočno prema Sfaksu na obali, kako bi od Arnimovih snaga na severu oko Tunisa odsekli Prvu italijansku armiju u Maretu.
Ofanziva Osovine na severu uredi
Romelove oklopne snage nanele su u februaru 1943. težak poraz američkom 2. korpusu u bitkama kod Sidi Bou Zida i Kaserinskog prolaza. 22. februara Romel i Keselring, suočeni sa ojačavanjem savezničke odbrane i vestima da su vodeći elementi Osme armije konačno stigli do Medenina, samo nekoliko kilometara od linije Maret, odlučili su da prekinu napad na severu Tunisa i povuku se na jug radi podrške odbrani Mareta, nadajući se da je napad kod Kaserina izazvao dovoljno štete kako bi sprečio bilo kakvu ofanzivnu akciju sa zapada.[9]Nova nemačka ofanziva na severu (Operacija Volovska Glava) zaustavljena je 4. marta, nakon čega su snage Osovine prešle u odbranu.
Ofanziva Osovine na jugu uredi
Dana 6. marta napad nemačkih oklopnih divizija na britansku Osmu armiju odbijen je u bici kod Medenina. Nakon bitke Romel je otišao u Nemačku da zahteva povlačenje snaga Osovine iz Severne Afrike, a za novog zapovednika snaga Osovine u Africi postavljen je Hans Jirgen fon Arnim. Nakon ovog poraza snage Osovine u južnom Tunisu našle su se u defanzivi, i tako je ostalo do kraja kampanje.
Bitka uredi
Strategijski značaj uredi
Krajem aprila 1943. godine, Brdo 609 je bilo ključ za nemačku odbrambenu liniju protiv američkog 2. korpusa, pod komandom general-majora Omara Bredlija. Nemački general, Hans Jirgen fon Arnim, koristio je brdo za artiljerijsku vatru i osmatranje. Sa brda, Nemci su takođe mogli sprečiti pokrete 1. pešadijske divizije (general-major Terri Alen) na jugu i 9. pešadijske divizije (general-major Manton Edi) na severu. Brdo 609 se smatralo jednim od najtežih ciljeva u Tunisu, zaštićeno ne samo strmim padinama i artiljerijom, već i vatrom sa okolnih visova, što je dalo Nemcima unakrsnu vatru na kosinama koje su vodile na brdo.[10]
Američki napad uredi
Odbacivši predlog da zaobiđe planinu, Bredli je 27. aprila naredio 34. pešadijskoj diviziji, pod komandom general-majora Čarlsa Rajdera, da osvoji brdo.[1] Nakon četiri dana teških borbi i velikih žrtava, 34. divizija uspela je da zauzme brdo do 30. aprila, a narednog dana odbila je nekoliko nemačkih kontranapada.[1]
Gubici uredi
Za 4 dana borbe saveznici su izgubili gotovo dve i po hiljade vojnika[1], dok su gubici snaga Osovine bili daleko manji.
Posledice uredi
Osvajanje brda 609 otvorilo je američkom 2. korpusu put do Bizerte, koja je osvojena 7. maja 1943. Šest dana kasnije predali su se poslednji ostaci snaga Osovine u Tunisu, čime je okončana severnoafrička kampanja u Drugom svetskom ratu.
Vidi još uredi
Reference uredi
- ^ a b v g d đ Howe, George F. (1957). „Chapter XXXIII: The Advance to Mateur”. United States Army in World War II: Mediterranean Theater of Operations: Northwest Africa: Seizing the Initiative In the West. Washington, D.C.: Office Of The Chief Of Military History, Department Of The Army. Pristupljeno 24. 08. 2015.
- ^ a b Stevens 1962, str. 173.
- ^ Weigley, Russell F. (01. 12. 2002). „The Wars in North Africa”. The New York Times. Pristupljeno 24. 08. 2015.
- ^ Nathan S, Lowrey (2016). The Chairmanship of the Joint Chiefs of Staff 1949-2016. Government Printing Office. str. 147. ISBN 9780160933219.
- ^ Playfair et al. 2004, str. 204.
- ^ Playfair et al. 2004, str. 210.
- ^ Playfair et al. 2004, str. 229.
- ^ Watson 2007, str. 73
- ^ Watson 2007, str. 109–110
- ^ Ambrose, Stephen (2001). Supreme Commander: The War Years of Dwight D. Eisenhower. Oxford, United States: Roundhouse Publishing Ltd. str. 186—187. ISBN 978-1-57806-206-5.
Literatura uredi
- Nathan S, Lowrey (2016). The Chairmanship of the Joint Chiefs of Staff 1949-2016. Government Printing Office. str. 147. ISBN 9780160933219.
- Howe, George F. (1957). „Chapter XXXIII: The Advance to Mateur”. United States Army in World War II: Mediterranean Theater of Operations: Northwest Africa: Seizing the Initiative In the West. Washington, D.C.: Office Of The Chief Of Military History, Department Of The Army. Pristupljeno 24. 08. 2015.