Bitka kod Sentle
Bitka kod Sentle (šp. Batalla de Centla), vođena 25. marta 1519, prva bitka španskog osvajanja Meksika. Kortesova ekspedicija potukla je vojsku majanskog kraljevstva Tabasko na ušću reke Grihalva i zauzela njihovu prestonicu, Potončan.
| Bitka kod Sentle | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Deo španskog osvajanja Meksika | |||||||||
 Bitka kod Tabaska, slika iz 19. veka. | |||||||||
| |||||||||
| Sukobljene strane | |||||||||
 Španija | Kraljevina Tabasko | ||||||||
| Komandanti i vođe | |||||||||
|
Ernan Kortes Pedro de Alvarado | kacik Tabasko | ||||||||
| Jačina | |||||||||
| 14 konjanika, 400 pešaka[1] | oko 40.000 ratnika[2] | ||||||||
| Žrtve i gubici | |||||||||
| 2 mrtva i 70 ranjenih[1] | 300[3]-800 mrtvih[1] | ||||||||
Istorijski izvori uredi
Najstariji izvori za ovu bitku jesu hronika O novom svetu Pjetra Martira (pisana 1520, a štampana 1530), zasnovana na izveštajima dvojice učesnika,[2] Istorija osvajanja Meksika koju je napisao Kortesov sekretar Fransisko Lopez de Gomara (štampana 1552)[3] i Prava istorija osvajanja Nove Španije (napisana 1568, a objavljena 1630) Kortesovog pešadinca Bernala Dijaza del Kastilja, koji je učestvovao u bici.[1]
Suprotstavljene snage uredi
Po Martiru, Indijanci su bili naoružani ukrašenim štitovima, lukovima, velikim drvenim mačevima i drvenim kopljima sa vrhovim ojačanim u vatri. On navodi broj od čak 40.000 indijanskih ratnika.[2] Po Bernalu Dijazu, Indijanci su imali i praćke i kamenice, a veći deo i oklope, debele, čvrsto prošivene postavljene prsluke od pamuka, koji su sezali do kolena.[1]
Bitka uredi
Bernal Dijaz navodi da su se vojske sudarile na prostranoj ravnici obrasloj travom, nedaleko od gradića Sentla, koji je bio potčinjen Potončanu. Veliki odredi Indijanaca, u zbijenim redovima, besno su navalili na Špance sa svih strana i zasuli ih projektilnim oružjem. U prvom napadu ranjeno je preko 70[a] Španaca, ali Indijanci nisu dugo izdržali borbu prsa u prsa sa bolje naoružanim i oklopljenim Špancima. Španska pešadija, većinom naoružana mačem i štitom, držala se u zbijenoj formaciji i postepeno je potiskivala napadače, koji su uzmicali izvan dosega mačeva i napadali strelama, kopljima i kamenicama, dok im je sa druge strane španska artiljerija i strelci, gađajući iz neposredne blizine, nanosila teške gubitke. Iako su nanosili Indijancima teške gubitke, španski pešadinci nisu uspevali da ih razbiju i nateraju u bekstvo. Bitka je trajala čitav čas, a dvojica Španaca su poginula, kada je bitku odlučio dolazak španskih konjanika sa Kortesom na čelu, koji su napali Indijance s leđa. Pojava konjice, u svemu samo 14 konjanika, izazvala je paniku kod indijanskih ratnika i naterala ih u bekstvo, gotovo bez otpora, pošto su prvi put videli konje, i poverovali da su konji i konjanici jedno biće. Koliko je otpor konjanicima bio slab vidi se po tome što je 14 konjanika napalo i razbilo odred od više hiljada ratnika, koji se više od sata hrabro borio sa španskom pešadijom, pri čemu su ranjena samo 3 konjanika i 5 konja.[1]
Posledice uredi
Po Gomari, grad Potončan osvojen je pre bitke, pošto su ga stanovnici napustili tokom okršaja sa Špancima prilikom iskrcavanja. Po Bernalu Dijazu[b] i Martiru, Potončan je osvojen posle bitke, iako potpuno prazan, pošto je svo stanovništvo izbeglo u šume. Španci su ušli u grad i poslali zarobljene Indijance da pozovu sve lokalne poglavice na pregovore. Nakon nekoliko dana, 40 poglavica pokorilo se Kortesu u Potončanu, donevši kao danak darove male vrednosti i 20 robinja, među kojima je bila i Malinče, kasnija gospađa Marina, koju Bernal Dijaz pominje sa velikim poštovanjem. Po Kortesovom naređenju, sve prisutne poglavice priznale su vlast španskog kralja, u gradskom hramu podignut je krst i odslužena hrišćanska misa. Za uzvrat, stanovnicima Potončana dozvoljeno je da se vrate u svoje domove, a ime grada promenjeno je u Sveta Marija od Pobede (šp. Santa María de la Victoria).
U popularnoj kulturi uredi
Bitka je prikazana u prvoj epizodi španske serije Ernan (2021).
Napomene uredi
Vidi još uredi
Izvori uredi
- ^ a b v g d đ del Kastiljo 2012, str. 38-51.
- ^ a b v Martir 1912, str. 32-35.
- ^ a b Gomara 1964, str. 38-52.
Literatura uredi
- Díaz del Castillo, Bernal; Burke, Janet; Humphrey, Ted (2012). The true history of the conquest of New Spain [Prava istorija osvajanja nove Španije]. Indianapolis, Indiana: Hackett Pub. Co. ISBN 978-1-60384-290-7.
- d’Anghiera, Pietro Martire (1912). De Orbe Novo, The Eight Decades of New World [O novom svetu]. 2. Prevod: MacNutt, Francis Augustus. New York: G. P. Putnam's Sons. OCLC 1043023930.
- LÖPEZ DE GÖMARA, FRANCISCO (1964). CORTES, The Life of the Conqueror (translated from the Istoria de la Conquista de Mexico, Printed in Zaragoza, 1552) [Kortes, život osvajača, od njegovog sekretara Fransiska Lopeza de Gomere]. Prevod: SIMPSON, LESLEY BYRD. Berkeley and Los Angeles: University of California Press. str. 41—42.
- Brinton, Daniel Garrison (1896). The battle and the ruins of Cintla. Chicago.
- Miraljes Ostos, Huan (2009). Ernan Kortes tvorac Meksika. Čigoja. ISBN 9788675586906.
- Nova opšta istorija Meksika. Akademska knjiga. 2022. ISBN 9788662633712.
- Paligorić, Ljubomir (2003). Istorija Latinske Amerike. Institut za međunarodnu politiku i privredu. ISBN 86-7307-148-8.