Bitka kod Sentomaša
Bitka kod Sentomaša bila je deo srpske revolucije 1848-1849. u Ugarskoj.
| Bitka kod Sentomaša (Srbobrana) | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Deo Mađarske revolucije 1848—1849. | |||||||||
 Proglašenje Srpske Vojvodine 1848. | |||||||||
| |||||||||
| Sukobljene strane | |||||||||
 Srpska Vojvodina |
 Kraljevina Ugarska | ||||||||
| Komandanti i vođe | |||||||||
|
Đorđe Stratimirović |
Mor Percel | ||||||||
| Jačina | |||||||||
| oko 2.600 meštana sa 9 topova, nekoliko stotina dobrovoljaca i graničara[1] | oko 40.000 ljudi[1] | ||||||||
| Žrtve i gubici | |||||||||
|
1848. laki 1849. oko 4.000 mrtvih[1] | laki | ||||||||
Uvod uredi
U mađarskoj revoluciji 1848. Srbi u Sentomašu izjasnili su se u maju 1848. za uspostavljenu Srpsku Vojvodinu. Sredinom juna u Sentomaš je došlo 300 dobrovoljaca iz Srbije sa 3 topa, i za odbranu varoši podignuta su 4 reduta (šanca), po jedan na putu za Novi Sad, Stari Bečej, Feketić i Vrbas. Istovremeno u Sentomašu su formirane 4 čete od po 450 dobrovoljaca i raspoređene po redutima. Dobrovoljci iz Srbije branili su šanac na putu za Stari Bečej, koji je narod prozvao Srbobranom (po kome mesto danas nosi ime). Odbrana je pojačana 9. jula sa jednom četom krajišnika sa 3 topa.[1]
Prva bitka kod Sentomaša (1848) uredi
Dana 10. jula ujutro mađarske snage (pešadija i husari) napali su redute na Velikom bačkom kanalu i reci Krivaji, ali su vatrom branilaca zaustavljeni i primorani da se povuku. Potom su branioci između ova dva šanca podigli još jedan manji redut (na mestu zvanom Tuk) i poseli ga sa 100 ljudi i jednim topom. Odbranu je 18. avgusta pojačao bataljon krajišnika, čiji je komandant preuzeo komandu nad svim snagama. U zoru 19. avgusta Mađari su ponovo napali sa svih strana, ali je odbrana odbila više njihovih juriša i prinudila ih na povlačenje. Treći napad Mađari su preduzeli 21. septembra sa oko 40.000 vojnika: u zoru su opkolili varoš i posle dvočasovne artiljerijske pripreme napali na sve redute, ali su oko 5 sati popodne prinuđeni na povlačenje. Ubrzo potom Mađari su napustili okolna mesta, pa su Sentomaš napustile jedinice koje su ga branile, ostavivši samo 4 čete meštana i 9 topova (oko 2.600 ljudi).[1]
Druga bitka kod Sentomaša (1849) uredi
Mađarske snage su pod komandom generala Percela u prvoj polovini marta 1849. probile front austro-srpskog korpusa između Kule i Vrbasa i ugrozile Sentomaš u koji se vratila četa krajišnika, oko 250 dobrovoljaca iz Srbije i četa nemačkih gardista-dobrovoljaca. U odbranu se uključio i veći broj izbeglica iz okolnih mesta, koja su zauzeli Mađari. Pošto je rukovodstvo odbrane, uz punu podršku stanovništva, odbilo Percelov poziv na kapitulaciju, Mađari su 3. aprila u zoru napali posadu u redutima prema Vrbasu i Novom Sadu: prvi redut je odbio 2 juriša, ali je drugi osvojen. Mađari su napad podržali jakom artiljerijskom vatrom i zapalili magacin sa municijom, što je izazvalo paniku kod branilaca. Mađarske trupe su to iskoristile, izvršile juriš i u 10 sati ujutro prodrle u Sentomaš, napale iz pozadine redut prema Vrbasu i zauzele ga.[1]
Posledice uredi
Pojava Mađara u varoši izazvala je opštu pometnju među meštanima, koji su bežali preko mosta i gazova na reci Krivaji prema Starom Bečeju, a za njima se povukla i posada iz neosvojenih reduta. Mađarske trupe opljačkale su grad, a oko 4.000 Srba poginulo je u borbi, udavilo se u reci Krivaji ili je pobijeno posle bitke.[1]
Vidi još uredi
Reference uredi
Literatura uredi
- Gažević, Nikola (1974). Vojna enciklopedija, tom 9. Beograd: Vojnoizdavački zavod. str. 92—93.