Википедија

Битка на Неретви (film)

југословенски филм из 1969. године у режији Вељка Булајића

Bitka na Neretvi je jugoslovenski partizanski film iz 1969. godine.[1] Scenario su napisali Stevan Bulajić, Veljko Bulajić i Ratko Đurović, a film je režirao Veljko Bulajić.[2] Film je zasnovan na istinitim događajima iz Drugog svetskog rata, strateškog plana udruženog napada sila Osovine na jugoslovenske partizane 1943.[3]

Bitka na Neretvi
Filmski poster
Izvorni naslovBitka na Neretvi
Žanrratni
drama
RežijaVeljko Bulajić
ScenarioStevan Bulajić
Veljko Bulajić
Ratko Đurović
Ugo Piro
ProducentZdravko Mihalić
Asistenti produkcije filma
Hidajet Čalkić
Đorđe Marinković
Zamenik direktora produkcije Nikola Popović
Glavne ulogeSergej Bondarčuk
Jul Briner
Entoni Doson
Milena Dravić
Boris Dvornik
Kurt Jirgens
Silva Košćina
Hardi Kriger
Franko Nero
Hayard Ros
Lojze Rozman
Ljubiša Samardžić
Oleg Vidov
Orson Vels
Bata Živojinović
Pavle Vujisić
MuzikaBernard Herman
Vladimir Kraus Rajterić
ScenografDušan Jeričević
Vladimir Tadej
SnimateljTomislav Pinter
MontažaJelena Bjenjaš
Vanja Bjenjaš
Producentska
kuća		Bosna film
Kinema Sarajevo
Jadran film Zagreb
International film company
Igor film
Ujedinjeni jugoslovenski producenti
Godina1969.
TrajanjeJugoslavija 175 minuta
Nemačka 142. minuta
Italija 134. minuta
SAD 102. minuta
ZemljaSFR Jugoslavija
Jeziksrpskohrvatski
Budžet71.000.000 dolara
IMDb veza

Smatra se najboljim i najskupljim filmom snimljenim u socijalističkoj Jugoslaviji.[4] Bio je nominovan za Oskara 1969. u kategoriji za najbolji strani film[5] i imao najveću gledanost u bivšoj SFRJ sa oko 4,5 miliona gledalaca,[6] dok ga je u više od osamdeset zemalja sveta videlo 350 miliona gledaoca.[7]

Radnja uredi

  Upozorenje: Slede detalji zapleta ili kompletan opis filma!

Početkom 1943. godine nemački generali su počeli, po Hitlerovom ličnom naređenju, sa sprovođenjem plana „Vajs“ za uništenje partizanskih jedinica. Pritisnuti daleko nadmoćnijim neprijateljem, partizani, sa Vrhovnim štabom i 4.500 ranjenika i tifusara, našli su se opkoljeni u dolini Neretve. Ostao je samo jedan most na čijoj drugoj strani su čekale jake neprijateljske snage. Tito je naredio da se sruši most. Iznenađeni neprijatelj je prebacio svoje snage na drugu stranu predviđajući da će partizani pokušati samoubilački proboj obruča. Ali, u toku samo jedne noći partizani su izgradili privremeni most pored srušenog i prebacili se na drugu stranu, gde su se sukobili sa četnicima.[8][2]

Uloge uredi

 
Silva Košćina, Ljubiša Samardžić, Milena Dravić i Bata Živojinović na premijeri filma
 
Sergej Bondarčuk i Orson Vels u Sarajevu, 29. novembra 1969, na premijeri filma
Glumac Uloga
Jul Briner Vlado
Bata Živojinović Komandant Stole
Milena Dravić Nada
Boris Dvornik Stipe
Ljubiša Samardžić Novak
Orson Vels četnički senator
Pavle Vuisić Šofer Jordan
Sergej Bondarčuk Martin
Kole Angelovski Žika
Dušan Bulajić četnički potpukovnik
Stole Aranđelović Šumadinac
Faruk Begoli Stevo
Oleg Vidov Nikola
Entoni Doson general Moreli
Kurt Jirgens general Loring
Silva Košćina Danica
Hardi Kriger pukovnik Krencer
Šarl Milo Đuka
Franko Nero kapetan Mikele Riva
Vasa Pantelić partizanski komandant
Hayard Ros Mario
Lojze Rozman Ivan
Dragomir Felba otac dvoje male dece
Hajrudin Hadžikarić Vladimir Nazor
Fabijan Šovagović Ludi Boško
Sibina Mijatović doktorka Marija
Miha Baloh Ustaša komandir
Petar Spajić Suljo Izbeglica
Demeter Bitenc Šreder
Uroš Glovacki Doktor
Slobodan Velimirović Holchausen
Risto Šiškov Ranjenik
Tana Maskareli Izbeglica

Produkcija uredi

 
Jul Briner u Sarajevu 1969.

Film je sniman 18 meseci, sponzoriralo ga je 58 privrednih kompanija, u njemu je učestvovao kombinovani puk tadašnje JNA sa 10.000 vojnika, uništena su četiri posebno konstruisana sela, jedna tvrđava, a dva puta je miniran gvozdeni most na Neretvi. Prema službenim procenama, film je koštao 4,5 miliona dolara, dok su američki izvori navodili cifru od 12 miliona dolara.

Film je bio projekat u kojem su učestvovali udruženi jugoslovenski producenti, iako je u najvećem dijelu bio projekt „Jadran filma“ koji je angažovao najveći broj svojih tehničara. Pored njih tu su bili i italijanski, nemački i engleski partneri, kao i Junajted Komonvelt, tada jedna od najvećih producentskih kuća na svetu. U to vreme Bitka na Neretvi, u produkcijskom smislu, je bila najveći evropski film.

Lik Mikelea Rive (tumačio ga je Franko Nero) zasnovan je na stvarnom istorijskom liku, italijanskom kapetanu Mariju Rivi koji je nakon kapitulacije Italije prešao na stranu partizana i poginuo boreći protiv Nemaca 18. oktobra 1943. Priču o njegovom prelasku na stranu partizana i pogibiji u borbi protiv Nemaca scenaristi su transponovali u februar i mart 1943. Isto tako, lik Vlade (tumačio ga je Jul Briner) je takođe zasnovan na stvarnoj ličnosti, inženjeru Vladimiru Smirnovu.

Scena rušenja pravog mosta preko Neretve snimala se 18. decembra 1968. ali nijedan kadar nije ušao u film, jer se po miniranju mosta podigla velika prašina od koje nije moglo da se snima. Ova scena je kasnije ponovljena na maketama u jednom čehoslovačkom studiju.

Nemački Tigar I tenkovi koji su se pojavili u filmu su zapravo prepravljeni sovjetski tenkovi T-34 koji su stručnjaci JNA preradili za potrebe filma (iako se tenkovi Tigar I nisu koristili na jugoslovenskom ratištu). Ovi tenkovi su se kasnije pojavili i u američkom filmu „Ratnici“ Brajana Hatona iz 1970. sa Klintom Istvudom i Donaldom Saderlandom u glavnim ulogama, koji je snimljen u Jugoslaviji, i „Sutjesci“ Stipe Delića iz 1973.

Muzika uredi

Engleska verzija filma sadrži muziku kompozitora Bernarda Hermana koju je izveo orkestar Londonske filharmonije. Saundtrek sa muzikom iz ovog filma je u Sjedinjenim Državama objavljen 1969.

  1. Prelude
  2. The Retreat
  3. Separation
  4. From Italy
  5. Chetniks' March
  6. Farewell
  7. Partisan March
  8. Pastorale
  9. The Turning Point
  10. The Death of Danica
  11. Finale – Victory!

Jedan od originalnih postera za englesku verziju filma je napravio Pablo Pikaso.[9]

Uspeh uredi

Na premijeri filma održanoj 29. novembra 1969. na otvaranju sarajevskog kulturno-sportskog centra Skenderija. Pored Tita i filmske ekipe, navodno su prisustvovali su i Sofija Loren i Omar Šarif, dok je plakat nacrtao Pablo Pikaso. „Bitka na Neretvi“ je nakon filma „Spartak“ Stenlija Kjubrika svrstana među istorijske filmske spektakle po utrošenim sredstvima i broju statista.[10]

Film je ušao među pet filmova nominovanih 1969. za Oskar u kategoriji za najbolji film van engleskog govornog područja, pored filmova „Z“ iz Alžira, švedskog „Ådalen 31“, sovjetskog „Braća Karamazov“ i francuskog „Moja noć kod Mod“.

Juna 2010. godine, na 32. Međunarodnom filmskom festivalu u Moskvi, u konkurenciji 120 filmova svetske kinematografije uvršten je u deset najvažnijih filmova o Drugom svetskom ratu[11][12].

Scena velike bitke između partizana i četnika je kasnije pomenuta u filmu Rane Srđana Dragojevića.

Nagrade uredi

Na Filmskim susretima u Nišu 1970. godine:[4][8]

Kulturno dobro uredi

Glavni članak: 100 srpskih igranih filmova (kulturno dobro od velikog značaja)

Jugoslovenska kinoteka je, u skladu sa svojim ovlašćenjima na osnovu Zakona o kulturnim dobrima, 28. decembra 2016. godine proglasila sto srpskih igranih filmova (1911—1999) za kulturno dobro od velikog značaja. Na toj listi se nalazi i film "Bitka na Neretvi".[13]

Zanimljivosti uredi

Reference uredi

  1. ^ „Bitka na Neretvi”. Rts. Pristupljeno 23. 1. 2021. 
  2. ^ a b „Bitka na Neretvi”. BH Film. Pristupljeno 29. 1. 2021. 
  3. ^ a b „"Bitka na Neretvi" - ratni spektakl kakav se ne ponavlja”. Mondo. Pristupljeno 23. 1. 2021. 
  4. ^ a b „Bitka na Neretvi”. filmski-programi.hr. Pristupljeno 28. 9. 2013. 
  5. ^ „The 42nd Academy Awards (1970) Nominees and Winners”. oscars.org. Arhivirano iz originala 06. 10. 2014. g. Pristupljeno 28. 9. 2013. 
  6. ^ „“Montevideo“ juri “Zonin“ rekord”. novosti.rs. Pristupljeno 28. 9. 2013. 
  7. ^ „Sead Krešljaković: Veljko Bulajić iz Vilusa”. film.ba. Pristupljeno 28. 9. 2013. [mrtva veza]
  8. ^ a b „Bitka na Neretvi”. Baza HR kinematografije. Pristupljeno 23. 1. 2021. 
  9. ^ The Battle of Neretva (1969) - Trivia - IMDb
  10. ^ Kreševljaković, Sead. „VELJKO BULAJIĆ IZ VILUSA”. [mrtva veza]
  11. ^ http://hrt.hr/index.php?id=94&tx_ttnews Arhivirano na sajtu Wayback Machine (2. decembar 2008)[tt_news]=76695&tx_ttnews[backPid]=23&cHash=8bfb218d80
  12. ^ „Battle of Neretva :: Film catalogue :: 32nd Moscow International Film Festival”. Moscowfilmfestival.ru. Arhivirano iz originala 26. 11. 2010. g. Pristupljeno 27. 6. 2010. 
  13. ^ „Sto srpskih igranih filmova (1911—1999) proglašenih za kulturno dobro od velikog značaja”. Jugoslovenska Kinoteka. Pristupljeno 5. 2. 2021. 
  14. ^ „Filmski "partizan" i "četnik" - ovo niste znali!”. Mondo. Pristupljeno 23. 1. 2021. 

Spoljašnje veze uredi

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Битка_на_Неретви_(филм)&oldid=27536416”