Bolman
Bolman je naseljeno mjesto u Baranji, opština Jagodnjak, Republika Hrvatska.
Bolman | |
|---|---|
 Kolaž Bolmana | |
| Administrativni podaci | |
| Država | Hrvatska |
| Županija | Osječko-baranjska |
| Opština | Jagodnjak |
| Oblast | Baranja |
| Stanovništvo | |
| — 2011. |  520 |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 45° 43′ 19″ S; 18° 31′ 01″ I / 45.721951° S; 18.516882° I |
| Vremenska zona | UTC+1 (CET), ljeti UTC+2 (CEST) |
| Aps. visina | 87 m |
  Bolman Bolman na karti Hrvatske | |
 Bolman Bolman na karti Osječko-baranjske županije | |
| Ostali podaci | |
| Poštanski broj | 31323 Bolman |
| Pozivni broj | +385 31 |
| Registarska oznaka | BM |
Geografija uredi
Bolman je smješten u zapadnom dijelu Baranje, u mikroregiji Baranjske nizije. Udaljen je 8 km sjeverozapadno od sjedišta opštine Jagodnjaka, 32 km od Osijeka i 12 km od Belog Manastira. Nalazi se na županijskom putu cesti Ž404 (D517 — Bolman — Novi Bolman — Jagodnjak — Novi Čeminac — Uglješ — Švajcarnica /D7/). Autobuskim vezama povezan je s Belim Manastirom i Osijekom.
Leži u ravnici koja se blago spušta od sjevera prema jugu (prema rijeci Dravi). Naselje je okruženo poljima što se prostiru sve do pridravskog nasipa (benta). Između nasipa i Drave je šumsko područje.
Istorija uredi
Mesto je naseljeno 1690. godine za vreme cara Leopolda I, izbeglim Srbima iz Srbije. Mesto je 1700. godine dodeljeno vlastelinstvu generala Johana Veteranija. Bolman je pripao 1918. godine novoj Kraljevini SHS, nakon raspada Austrougarske monarhije.
U blizini Bolmana se od 6. do 24. marta 1945. godine vodila Bolmanska bitka između jedinica Jugoslovenske armije i Crvene armije sa jedne strane i sila Osovina sa druge strane.
Srbi u Bolmanu uredi
Broj srpskih pravoslavnih domova u Bolmanu je iznosio 1731. godine - 34. U parohiji Bolmanu se 1735. godine o Uskršnjem postu, pričestilo čak 87 pravoslavnih vernika. Bilo je to pod epitrahiljem pop Marka, paroha tamošnjeg. Tada se pominju pobožne porodice: Đak, Mali, Maksimo, Kockar, Novakov, Filipov, Stankov, Ćurić, Radmilović, Bolmanac, Subotin, Radovan, Radoič, Radišin i Bećar.
U Bolmanu je 1796. godine izbrojano 765 duša. Srpska pravoslavna crkva je podignuta za vreme vlade cara Josif II, krajem 18. veka. Početkom 20. veka je u dobrom stanju jer je obnovljen 1904. godine.
Godine 1831. u Bolmanu je bio paroh Prokopije Stanković, koji se javlja kao pretplatnik jedne srpske knjige. On je iste godine nabavio još jednu knjigu, i to od istog autora.[1] Ranije 1827. godine piše se isti za prenumeranta u Šiklušu, za Brankovićevu knjigu.[2] Paroh bolmanski je 1895. godine pop Panto Horvat, skupljač priloga za spomenik despotu Stefanu Štiljanoviću.
Po državnom šematizmu pravoslavnog klira u Ugarskoj iz 1846. godine navodi se da opštini Bolman, koja se nalazi u Mohačkom protoprezviratu, Budimske eparhije - ima 901 pravoslavac. Pravoslavno parohijsko zvanje je osnovano 1777. godine i od tada se vode crkvene matice. Hram je posvećen Sv. apostolima Petru i Pavlu, a paroh je tada Prokopije Stanković.[3]
Opština Bolman se 1865. godine pretplatila za somborski "Školski list". Učitelj Stevan Salmadžić iz Bolmana je 1866 i 1867. godine dao ukupno 3 f. za Školski fond. Prešao je isti posle u Borjad, gde je umro 1888. godine od moždane kapi.
Po popisu Mohačkog protoprezvirata u Bolmanu je bilo relativno mnogo Srba, u odnosu na druga mesta. Broj im je porastao od 1847. godine kad ih je bilo 901, na čak 1068 duša, 1867. godine[4] Školske vlasti su 1884. godine pohvalile crkvenu opštinu Bolman što je školsku zgradu dovoljno proširila, a treba još sa političkom opštinom i školski vrt da se dovede u red. Godine 1890. u Bolmanu je bilo 1131 stanovnik. Učitelj Pavle Damjanović rođen 1820. godine u Bolmanu, a radio do smrti u mestu Tardi 1890. godine. Završio je Somborsku preparandiju 1840. godine, i zatim šest godina bio učitelj u rodnom Bolmanu, da bi zatim 1846. godine prešao u Tardu.[5] Javili su listovi vest da je rimokatolkinja u Bolmanu, starica udova Jozefina Zah rođ. Švajcer, poklonila tamošnjoj srpskoj pravoslavnoj crkvenoj opštini, kameni krst vredan 150 f. s tim da ga kod svoje crkve podigne. A kad se taj krst namesti i osvešta, spremna je dati još 500 f. za fondaciju iz koje će se od prihoda taj krst održavati. Sve je to urađeno na impozantnoj svečanosti, a kada je delegacija otišla kod nje u njen dom da joj se još jednom zahvali, obećala je da će još darovati pravoslavnu crkvu bolmansku.[6]
Bolmanska opština je 1745. godine izdavala po 15 f. za izdržavanje srpske škole.[7] Knjigu je kupio pretplatom u Šiklušu, 1830. godine bolmanski učitelj Petar Damjanović (to i 1824).[8] A 1867. godine dao je Bolman samo 5 f. za Školski fond, iz kojeg je trebalo da se isplaćuju učiteljske penzije. U bolmanskoj narodnoj veroispovednoj školi 1846. godine bilo je 30 đaka, koje je učio Svetozar Marjanović učitelj. Jovan Moldovanović učitelj je bio jedini pretplatnik srpske knjige u mestu. Učitelj u Bolmanu Stefan Salmadžić morao je 1868. godine da polaže učiteljski ispit na Somborskoj preparandiji.[9] Jubilej čuvenom pedagogu Nikoli Vukićeviću sa somborske Preparandije, čestitao je preko novina 1893. godine, mesni učitelj Branko Parabak (tu i 1895). Iz raspisanog stečaja za upražnjeno mesto učitelja u Bolmanu, 1897. godine vidi se ponuđena godišnja plata od 340 f. za redovnu i poftornu školu. Privremeni učitelj 1897. godine bio je Stevan Marković. Učitelj u Bolmanu od 1898. godine bio je Svetislav Zundanović. U Bolmanu se 1899. godine zidaju dve nove škole. Naređeno je 1900. godine opštini Bolman, da na drugo učiteljsko mesto postavi jednu učiteljicu. Paroh u Bolmanu je 1895-1905. godine pop Pantelejmon, "Panta" Horvat, rodom iz Feherceglaka, koji je došao na mesto preminulog paroha Jovana Gojkovića. Novo školsko zdanje podignuto je 1900. godine. Nazidana je nova školska zgrada sa dve školske dvorane (učionice) i dva učiteljska stana. Konstatuje se da školske 1900/1901. godine još se ne popunjava drugo učiteljsko mesto, iako ima uslova.[10] Za redovnu školu bilo je 1905. godine 157 đaka, ali je pohađalo samo 81. Učiteljski kolegijum u srpskoj veroispovednoj školi u Bolmanu, 1905-1907. godine čine Cvetko Knežević rodom iz Stare Kanjiže, i Marija Mihajlović rodom iz Novog Sada.
Po srpskom izvoru iz 1905. godine Bolman je mala opština, od 250 domova, njih 160 su srpski. Tu živi pored 1047 Srba i 259 Rumuna. U parohiji je parohijski dom i srpsko pravoslavno groblje, a zemljišni posed je 34 kj.[11]
U Bolmanu su 1937. godine aktivni Pećančevi mesni četnici. Rešio je mesni Pododbor Četničkog udruženja su da 10. oktobra osveštaju svoju četničku zastavu, a uveče priredi četničku zabavu.[12]
Stanovništvo uredi
Na popisu stanovništva 2011. godine, Bolman je imao 520 stanovnika.[13]
Popis 1991. uredi
Na popisu stanovništva 1991. godine, naseljeno mesto Bolman je imalo 741 stanovnika, sledećeg nacionalnog sastava:
Sport uredi
Znamenite ličnosti uredi
- Svetomir Bojanin, dečiji psihijatar
Reference uredi
- ^ Jovan Berić: "Žitije Gospoda i Spasa našega Isusa Hrista", Pešta 1831. godine
- ^ Avram Branković: "Karakteristika", Pešta 1827. godine
- ^ Reesch de Lewald, Aloysius: "Universalis schematismus ecclesiasticus venerabilis cleri orientalis ecclesiae graeci non uniti ritus regni Hungariae partiumque eidem adnexarum, necnon magni principatus Transilvaniae, item literarius, seu nomina eorum, qui rem literariam et fundationalem scholarem ejusdem ritus procurant ... pro anno ...", Buda 1846.
- ^ "Glasnik društva srpske slovesnosti", Beograd 1872. godine
- ^ "Školski list", Sombor 1890. godine
- ^ "Srpski sion", Karlovci 1895. godine
- ^ "Prosvetni glasnik", Beograd 1886. godine
- ^ Kocebu: "Žertva na smert", prevod Vitkovića, Budim 1830. godine
- ^ "Školski list", Sombor 1868. godine
- ^ "Srpski sion", Karlovci 1902. godine
- ^ Mata Kosovac: "Srpska pravoslavna mitropolija Karlovačka po podacima iz 1905. godin", Karlovci 1910. godine
- ^ "Pravda", Beograd 1937. godine
- ^ „Popis stanovništva 2011.”. Državni zavod za statistiku RH. Pristupljeno 16. 3. 2017.
Spoljašnje veze uredi
 | Ovaj članak vezan za sela u Osječko-baranjskoj županiji je klica. Možete doprineti Vikipediji tako što ćete ga proširiti. |
Literatura uredi
- Gelo, Jakov (1998). Narodnosni i vjerski sastav stanovništva Hrvatske, 1880-1991: po naseljima. Zagreb: Državni zavod za statistiku Republike Hrvatske. ISBN 978-953-6667-07-9.
