Википедија

Bolnička upala pluća

Bolnička upala pluća, bolnička pneumonija ili nozokomijalna pneumonija je infekcija donjih disajnih puteva, stečena u bolničkim uslo­vima kod bolnički lečenih koji prethodno nisu bila u inku­baciji ili nisu imali upalu pluća u vreme prijema. Prema tome, ako se infekcija javila dva ili više dana posle prijema u bolnicu, takva upala pluća se smatra stečenom u bolničkim uslo­vima.

Bolnička upala pluća
Rendgenski snimak koji prikazuje lako uočljivu upalu pluća u desnom plućnom krilu.
Klasifikacija i spoljašnji resursi
Specijalnostinterna medicina
MKB-10J12, J13, J14, J15,J16, J17, J18, P23
MKB-9-CM480-486, 770.0
DiseasesDB10166
MedlinePlus000145
eMedicinetopic list
MeSHD011014

Ona je najčešća infekcija pluća među bolesnicima na respiratoru (mehaničkoj ventilaciji) koji se leče u jedinicama intenzivne nege i povezana je sa povećanim morbiditetom, upotrebom antibiotika i produženim boravkom u bolnici, i prema tome, izuzetno je značajna za internističku intenzivnu medicinu.[1]

Dijagnoza bolniče pneumonije se postavlja na osnovu kliničke slike (febrilnost, purulentan bronhopulmonalni sekret), laboratorijskih testova (leukocitoza u krvnoj slici) slikovnih metoda (infiltrativne senke na radiografiji grudnog koša).


Epidemiologija uredi

Nekoliko studija otkrilo je da iako se bolnička upala pluća javlja ređe od upale pluća stečene u zajednici, ona je druga najčešća vrsta upale pluća povezana sa zdravstvenim zaštitom. Ona je češća i od ventilatorom uzrokovane upale pluća stečene u bolnici.

Žene imaju veći rizik od smrtnog ishoda nego muškarci.

Pacijenti sa upalom pluća povezanom sa zdravstvenim zaštitom (HCAP) su starije osobe koje češće od drugih imaju hronične zdravstvene probleme (poput prethodnog moždanog udara, insuficijencije srca i šećerne bolesti).[2] U nedavnoj opservacijskoj studiji, stope za CAP, HCAP i HAP bile su 60%, 25% i 15% što je respektivno.[3]

Kako se očekuje da će broj stanovnika u ustanovama za dugotrajno zbrinjavanje drastično porasti u narednih 30 godina, kao i da su starije osobe podložnije upali pluća i do 10 puta više od svojih vršnjaka koji žive u zajednici, smatra se da će stope lečenih bolničkih upala pluća u bolnicama na globalnom nivou porasti i do 30 puta.[4][5]

Etiopatogeneza uredi

 
Pneumonija na rendgenskom snimku grudnog koša. A: Uobičajen rendgen grudnog koša. B: Abnormalni rendgenski snimak grudnog koša sa senkom od upale pluća u desnom pluću (leva strana slike).

Da bi došlo do bolničke pneumonije, pacijent mora da ostvari neki od sledećih uslova:

  • da je bio na intravenskoj terapiju za negu rana u prethodnih 30 dana,
  • da je boravio u ustanovi za dugotrajno negu,
  • da je lečen u bolnici za intenzivnu negu u prethodnih 90 dana,
  • da je ambulantno lečenje u bolnici ili na hemodijalizi u prethodnih 30 dana.

Najznačajniji predisponirajući faktori za bolničke pneumonije su endotrahealna intubacija ili traheostomija, tokom kojih do­lazi do povreda sluzokože, što olakšava prodor infek­cije.

Spektar uzročnika razlikuje se od pneumonija koje nastaju van bolnice. Od najveće važnosti ovde su gram-negativni bacili (naročito sojevi pseudomonasa, ešerihije koli i klebsiele).

U bolničkim infekcijama čest je uzročnik Staphylococcus aureus, kao i anaerobni patogeni organizmi. Grampozitivni uzročnici nalaze se u malom pro­centu obolelih.

Patogeneza bolničkih pneumonija moguća je endogenom aspiracijom inficiranog nazofaringealnog sekreta, inhalacijom bakte­rija iz kontaminirane respiratorne opreme (aparati za inhalaciju i si.) i hematogenim širenjem iz ekstrapulmonalnih izvora.

Klinička slika uredi

Klinička slika bolničkih upala pluća je kao i kod drugih bakte­rijskih, samo obično teža.

Dijagnoza uredi

Dija­gnostički postupak je kao u vanbolničkoj pneumoniji, osim što je obavezno uraditi hemokulture i bakteriološki pregled pleuralnog izliva, ako postoji.

Ra­diogram (rendgenski snimak) grudnog koša pokazuje mrljaste senke, nekad postoje znaci atelektaze.

Terapija uredi

 
Prema potrebi može se primeniti primeniti oksigenoterapije preko kiseoničke maske
Antimikrobna terapija

Tradicionalno, bolničke pneumonije se leče 7-14 dana, kombinovanom primenom cefalosporina III generacije (cefotaksim ili ceftazidim) i aminoglikozidi (gentamicin). Dok se pneumonija povezana sa mehaničkom ventilacijom (VAP) mogu uspešno lečiti 7 dana. Način primene trebalo bi u početku biti intravenski sa mogućnošću prelaska na oralni oblik primene, kod pacijenata koji dobro reaguju na terapiju. To se pre svega odnosi na hinolone i linezolid sa oralnom formulacijom nakon koje se postiže ista bioraspoloživost leka kao i posle davanje intravenskog oblika.[6]

Ako pacijent primi odgovarajuću antimikrobnu terapiju u trajanju od dve nedelje i ne reaguje na istu, odmah treba započnite dijagnostičku obradu radi otkrivanja:

  • nebakterijskih infekcija — npr. herpesvirusom tip 1 [HSV-1] izazvan pneumonitis),
  • neinfektivne (specifične) bolesti — npr. bronhogeni karcinom.

Specifični patogen koji uzrokuje bolničku pneumonije obično nije poznat. Stoga je empirijska antimikrobna terapija jedini praktični pristup.

Takođe treba imati u vidu da režimi lečenja trebaju dfa se zasnivaju i na lokalnom profilu mikroorganizama povezanih sa pneumonijom koji vladaju u bolnici (HAP) i njihovoj osjetljivosti na određene grupe antibiotika.[7]

Prevencija uredi

U mnogim bolnicama primenjuju se različite mere prevencije protiv bolničke upale pluća.I dok su neke preporukepredmet rasprava zbog nedostatka dokaza u obimnijim studijama, u neke preporuke, koje se lako mogu primieniti i koje su široko prihvaćene spadaju:

  • vakcinacija protiv pneumokoknih infekcija i gripa,
  • pravilno pranje ruku,
  • dezinfekcija,
  • izolacija pacijenata s višestruko rezistentnim patogenima.

Drugi poznati pristupi koji su takođe široko zastupljeni u nekim medicinskim ustanovama uključuju posebnu pažnju veštačkoj ishrani pacijenta i pažljivom rukovanju cevčicama ventilatora i drugom pripadajućom medicinskom opremom.

Prognoza uredi

Smrtnost od bolničkih upala pluća prouzrokovanih gram–negativnim bakterijama iznosi oko 25 do 50% i pored primene savremenih antibiotika, jer do danas nije razjašnjeno da li je smrt posledica osnovne bolesti ili same upale pluća. Na prognozu pored uzročnika i težine kliničke slike utiču i brojni faktori rizika navedeni u donjoj tabeli.[8]

Stopa mortaliteta od upale pluća koju uzrokuje S. aureus iznosi 10 do 40%, i delimično je uzrokovana ozbiljnim pratećim stanjem (potreba za respiratorom, starija dob, onkološka hemoterapija, hronična bolest pluća).

Ako postoji bakterijemija ili je uzročnik upale pluća Pseudomonas aeruginosa Acinetobacter sp (vrlo rezistentni gram–negativni bacili), prognoza je još gora.

Na prognozu pored uzročnika i težine kliničke slike utiču i faktori rizika navedeni u ovoj tabeli:

Indeks rizika za bolničke upale pluća
Faktor Parametri Bodovi
Temperatura (°C)
  • ≥ 36.5 i ≤ 38.4
  • ≥ 38.5 i ≤ 38.9
  • ≥ 39 i ≤ 36

0

1

2

Leukociti u krvi, μL
  • ≥4.000 i ≤11.000
  • < 4.000 ili > 11.000
  • Štapičasti oblici ≥ 50%

0

1

1

Trahealna sekrecija
  • Odsutna
  • Nepurulentna
  • Purulentna (gnojava)

0

1

2

Oksigenacija: PaO2/FIO2, mmHg
  • > 240 ili sa ARDS
  • ≤ 240 i bez ARDS

0

2

Radiografija pluća
  • Bez infiltrata
  • Difuzni (ili mrljasti) infiltrati
  • Ograničen infiltrat

0

1

2

Progresija infiltrata.[a]
  • Odsutna
  • Progresija (srčana insuficijencija i ARDS isključeni)

0

2

Rast patogenih bakterija u kulturi aspirata traheje*
  • Odsutan, redak ili beznačajni rast
  • Umeren ili ekstenzivan rast
  • Neke bakterije kao u razmazu po Gramu

0

1

1

Napomene uredi

  1. ^ Kriterijumi su primenljivi 72 sata nakon početne dijagnoze.

Izvori uredi

  1. ^ CHASTRE, JEAN; TROUILLET, JEAN LOUIS; VUAGNAT, ALBERT; JOLY-GUILLOU, MARIE LAURE; CLAVIER, HERVÉ; DOMBRET, MARIE CHRISTINE; GIBERT, CLAUDE (1998-04-01). „Nosocomial Pneumonia in Patients with Acute Respiratory Distress Syndrome”. American Journal of Respiratory and Critical Care Medicine. 157 (4): 1165—1172. ISSN 1073-449X. doi:10.1164/ajrccm.157.4.9708057. 
  2. ^ Kollef, Marin H.; Shorr, Andrew; Tabak, Ying P.; Gupta, Vikas; Liu, Larry Z.; Johannes, R.S. (2005). „Epidemiology and Outcomes of Health-care–Associated Pneumonia”. Chest. 128 (6): 3854—3862. PMID 16354854. doi:10.1378/chest.128.6.3854. .
  3. ^ Venditti, Mario; Falcone, M.; Corrao, S.; Licata, G.; Serra, P.; Study Group of the Italian Society of Internal Medicine (2009). „Outcomes of Patients Hospitalized with Community-Acquired, Health Care–Associated, and Hospital-Acquired Pneumonia”. Annals of Internal Medicine. 150 (1): 19—26. PMID 19124816. doi:10.7326/0003-4819-150-1-200901060-00005. hdl:10281/9059. 
  4. ^ Muder, Robert R. (1998). „Pneumonia in residents of long-term care facilities: Epidemiology, etiology, management, and prevention”. The American Journal of Medicine. 105 (4): 319—330. PMID 9809694. doi:10.1016/S0002-9343(98)00262-9. .
  5. ^ Furman, C. D.; Rayner, A. V.; Tobin, E. P. (2004). „Pneumonia in older residents of long-term care facilities”. American Family Physician. 70 (8): 1495—500. PMID 15526736. .
  6. ^ Chastre, Jean; Fagon, Jean-Yves (2002-04-01). „Ventilator-associated Pneumonia”. American Journal of Respiratory and Critical Care Medicine. 165 (7): 867—903. ISSN 1073-449X. doi:10.1164/ajrccm.165.7.2105078. 
  7. ^ Arthur, Lauren E; Kizor, Russell S; Selim, Adrian G; van Driel, Mieke L; Seoane, Leonardo (2016-10-20). „Antibiotics for ventilator-associated pneumonia”. Cochrane Database of Systematic Reviews. 2016 (10). ISSN 1465-1858. doi:10.1002/14651858.cd004267.pub4. 
  8. ^ Fried, Terri R.; Gillick, Muriel R.; Lipsitz, Lewis A. (1997). „Short-Term Functional Outcomes of Long-Term Care Residents with Pneumonia Treated with and without Hospital Transfer”. Journal of the American Geriatrics Society. 45 (3): 302—306. ISSN 0002-8614. doi:10.1111/j.1532-5415.1997.tb00944.x. 

Spoljašnje veze uredi

 Molimo Vas, obratite pažnju na važno upozorenje
u vezi sa temama iz oblasti medicine (zdravlja).
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Болничка_упала_плућа&oldid=27442029”