Valjevski partizanski odred

Valjevski narodnooslobodilački partizanski (NOP) odred formiran je krajem juna 1941. godine, po odluci donesnoj na sastanku u Valjevu 23. juna.

Valjevski partizanski odred
Grupa boraca Valjevskog partizanskog odreda u leto 1941. godine
Postojanje	jun 1941.
Deo	Narodnooslobodilački partizanskih odreda Jugoslavije
Komandanti
Komandant	Zdravko Jovanović
Politički komesar	Milosav Milosavljević

Komandant odreda je bio Zdravko Jovanović, narodni heroj, a politički komesar Milosav Milosavljević, narodni heroj. Od strane Vrhovnog štaba u ovaj kraj bio je poslat Miloš Minić, narodni heroj.

Ovaj odred je bio jedan od najjačih u Srbiji i on je, u saradnji sa Mačvanskim odredom, izvršio niz uspešnih akcija i velikim pobedama nad okupatorom mnogo doprineo razvoju ustanka u Srbiji.

Valjevski odred je svoje napade usmerio naročito na železničku prugu Beograd-Čačak i Lajkovac-Valjevo. Značajna akcija je i napad na nemački voz u železničkoj stanici Lajkovac, zatim napad na Ljig izvršen 9. avgusta i napad na Lajkovac izvršen 15. avgusta 1941. godine. U Lajkovcu je uništena železnička ložionica, železnička vodovodna instalacija i dve lokomotive. Izvršeni su takođe i napadi na nemačke kolone u Mušiću i Vračeviću, gde su Nemci pretrpeli velike gubitke, što je takođe u one dane predstavljalo značajan uspeh.

Posle niza uspelih akcija na komunikacije i napade na nemačke kolone, Valjevski odred dobija od Vrhovnog štaba zadatak da, očisti teritoriju do linije Valjevo-Suvobor, da se tamo spoji sa Užičkim i Čačanskim odredom. U bojevima za izvršenje ovog zadatka najznačajnije su borbe za rudnik Stolice i Krupanj. Napad na rudnik Stolice izvršen je 30. avgusta 1941. godine. Rudnik je oslobođen, a nemački garnizon uništen. Bitka za Krupanj, otpočela je 1. septembra 1941. godine, trajala je dva dana i dve noći. Nemački bombarderi pomagali su odbranu garnizona u Krupnju. Međutim, ni to nije pomoglo fašističkim osvajačima. Borba se završila oslobođenjem Krupnja i potpunim uništenjem nemačkog garnizona. Samo zarobljenih Nemaca bilo je oko 40, a zaplenjen je i veliki materijal.

Tako je u prvoj polovini avgusta 1941. godine bila oslobođena cela teritorija rađevačkog, azbukovačkog i jadarskog sreza, sem gradova Krupnja, Ljubovije i Banje Koviljače, koje su Nemci uspeli da zadrže još neko vreme.

Jedan od značajnijih događaja u borbi Valjevskog partizanskog odreda jeste blokada Valjeva. Blokada Valjeva trajala je oko dva meseca. U njoj je učestvovao Valjevski odred i jedan bataljon Posavskog odreda. U opsadi je takođe učestvovao i ravnogorski Valjevski četnički odred JVO pod komandom Neška Nedića, koji se protivio frontalnom sukobu sa Nemcima, ali je prihvatio učešće u opsadi kako ne bi kravio tada uspostavljeno jedinstvo započeto zajednilkim osvajanjem Krupnja, pošto su prethodno ravnogorske jedinice zauzele Loznicu. U blokiranom Valjevu bio je nemački garnizon u jačini 3.000-5.000 vojnika. Skoro svakodnevno su vođene Borbe kako sa jedinicama garnizona u Valjevu, tako i sa nemačkim jedinicama koje su se probijale u Valjevo po pomoć opkoljenom garnizonu. Nemci su bili prisiljeni da i avionima dobacuju hranu opkoljenom garnizonu u Valjevu.

Narodni heroji Valjevskog odreda

Neki od boraca Valjevskog narodnooslobodilačkog partizanskog odreda koji su odlikovani Ordenom narodnog heroja:

• Dragojlo Dudić, zamenik političkog komesara odreda
• Miloš Dudić, komandir Rađevskog bataljona
• Đuro Dulić, borac Rađevskog bataljona
• Žikica Jovanović Španac, politički komesar Rađevskog bataljona
• Zdravko Jovanović, komandant odreda
• Radivoje Jovanović, komandir Kolubarske čete
• Živan Marković Žića, borac Rađevskog bataljona
• Milosav Milosavljević, politički komesar odreda
• Milorad Mića Stojanović, komandira Podgorske čete
• Stjepan Steva Filipović, komandir Kolubarske čete

Literatura

• Pregled Narodnooslobodilačke borbe u Srbiji, Moma Marković, Beograd 1947. godina

Spoljašnje veze

• Zoran Joksimović: Hronologija 1941-1945. pp. 89–156, u časopisu „Glasnik“, broj 6, Istorijski arhiv Valjevo, 1971. godine.