Veljko Vlahović

Velimir Veljko Vlahović (Trmanje, kod Kolašina, 2. septembar 1914 — Ženeva, 7. mart 1975) bio je učesnik Španskog građanskog rata i Narodnooslobodilačke borbe, društveno-politički radnik SFRJ i SR Crne Gore, junak socijalističkog rada i narodni heroj Jugoslavije.

veljko vlahović
Vlahović 1963.
Lični podaci
Puno ime	Velimir Vlahović
Datum rođenja	(1914-09-02)2. septembar 1914.
Mesto rođenja	Trmanje, kod Kolašina, Kraljevina Crna Gora
Datum smrti	7. mart 1975.(1975-03-07) (60 god.)
Mesto smrti	Ženeva, Švajcarska
Profesija	društveno-politički radnik
Delovanje
Član KPJ od	1935.
Učešće u ratovima	Španski građanski rat Narodnooslobodilačka borba
Služba	Internacionalne brigade NOV i PO Jugoslavije 1937 — 1939. 1941 — 1945.
Čin	general-major u rezervi
Predsednik Gradskog komiteta Saveza komunista Beograda
Period	1. mart 1968 — 2. april 1970.
Prethodnik	Simeon Zatezalo
Naslednik	Simeon Zatezalo
Heroj
Narodni heroj od	27. novembra 1953.
Odlikovanja	jugoslovenska odlikovanja: Orden zasluga za narod inostrana odlikovanja: Orden Lenjina

Biografija

Rođen je 2. septembra 1914. godine u selu Trmanje, kod Kolašina. Njegov otac je bio kapetan prve klase Milinko Vlahović (1881—1930), komandant Rovačkog bataljona Vojske Kraljevine Crne Gore, a posle njene kapitulacije, zajedno sa bratom Toškom Vlahovićem (1890—1917), jedan od četnički vojvoda u Jablaničko-Topličkom ustanku 1917.

Osnovnu školu je završio u rodnom mestu, a gimnaziju u Podgorici i Beogradu. Studirao je mašinstvo na Tehničkom fakultetu u Beogradu, na Češkom tehničkom univerzitetu u Pragu, na Sorboni u Parizu i diplomirao na Moskovskom državnom univerzitetu Lomonosov.

Veoma se rano, još kao srednjoškolac, uključio u radnički pokret. U Beogradu je 1932. godine izabran za sekretara Udruženja srednjoškolaca beogradskih gimnazija, koje je tada bilo jezgro revolucionarnog, srednjoškolskog pokreta.

Stupajući na studije mašinstva na Tehničkom fakultetu u Beogradu, po prirodi sistematičan, radan i uporan, ubrzo je postao jedan od istaknutijih boraca i rukovodilaca naprednog studentskog pokreta u Beogradu. U Savez komunističke omladine Jugoslavije (SKOJ) je primljen 1933, a u Komunističku partiju Jugoslavije (KPJ) 1935. godine, kao već istaknuti studentski aktivist.

Sredinom tridesetih godina, studenti Beogradskog univerziteta bili su pokretači i organizatori brojnih političkih akcija u gradu i na Univerzitetu. Vlahović je već tada bio jedan od istaknutih organizatora i rukovodilaca borbe beogradskih studenata za autonomiju Univerziteta, slobodu nauke i kulture, protiv nacionalističkih udruženja i policijske strahovlade, za demokratske slobode i društveni napredak zemlje. Bio je član od osnivanja, a od 1935. do jula 1936. godine, i predsednik Akcionog odbora stručnih studentskih udruženja na Beogradskom univerzitetu, i jedan od najistaknutijih organizatora i rukovodilaca velikih studentskih štrajkova (februara 1935. i 4. aprila 1936) u Beogradu. Zbog toga je hapšen i interniran u koncentracioni logor u Višegradu (14. februara do 20. marta 1935) i isključen s Univerziteta za 1935/1936. godinu. Pre i u toku štrajkova putovao je u Zagreb i Ljubljanu zbog koordinacije zajedničke akcije studenata ova tri velika univerziteta protiv tadašnjeg režima.

Zajedno s Lolom Ribarom učestvovao je u formiranju akcionih komiteta i u pripremama jugoslovenske studentske delegacije za Svetski omladinski kongres u Ženevi, održan u jesen 1936. godine.

Polovinom 1936. godine, po odluci partijskog rukovodstva na Univerzitetu, da bi izbegao hapšenje, otputovao je u Prag, gde se odmah uključio u rad partijske organizacije jugoslovenskih studenata u ovom gradu, i ubrzo izabran za zamenika sekretara partijske organizacije.

Španski građanski rat

Vlahović i drugi španski borci nakon povlačenja u Francusku, 1939. godine

Učestvovao je u Španskom građanskom ratu, kao borac Internacionalnih brigada. Krajem januara 1937. godine, s grupom od 26 jugoslovenskih studenata, iz Praga se ilegalno, preko Pariza, prebacio u Španiju. Iz prvih dana njegova boravka u Španiji potiče i njegovo poznato pismo studentima Beogradskog univerziteta, u kome ih poziva na akciju davanja svestrane pomoći španskom narodu u borbi za njegovu slobodu.

U Španiji se borio u Balkanskom internacionalnom bataljonu „Dimitrov“ i „počeo da polaže ispite iz velike lekcije istorije“, kako je on sam nazivao borbu za Špansku republiku. Ubrzo posle dolaska u Španiju, u bici na Marami, 14. februara 1937. teško je ranjen u nogu.

U Španiji je bio borac s puškom u ruci i vršio niz odgovornih dužnosti u Internacionalnim brigadama. Najprije je radio u kadrovskoj sekciji Baze Internacionalnih brigada u Albaseteu, a zatim je bio pomoćnik načelnika za kadrove Balkanske internacionalne brigade. Posle toga je radio u Komesarijatu Internacionalnih brigada u Madridu i Barseloni, a zatim u Centru za evakuaciju boraca Internacionalnih brigada u S'Agara. U drugoj polovini 1937. godine, posle smrti Blagoja Parovića, izvesno vreme je bio i urednik lista „Dimitrovac“. Poslednja funkcija u Španskoj republikanskoj armiji bila mu je politički komesar bataljona.

Posle prelaska u Pariz, od Centralnog komiteta KPJ dobio je zadatak da organizuje tehniku i dokumenta za ilegalni i legalni povratak u zemlju jugoslovenskih dobrovoljaca iz Španskog građanskog rata. U Francuskoj je delovao i kao član Partijskog biroa nekoliko partijskih ćelija u Parizu. U Parizu se prvi put susreo s drugom Titom, i od tada je jedan od njegovih najbližih saradnika i doslednih sledbenika. Dok je boravio i radio u Parizu, izabran je 1939. godine za člana CK SKOJ-a. Oktobra 1939. upućen je u Moskvu, kao predstavnik SKOJ-a, u Komunističku omladinsku internacionalu (KIM). U Moskvi je nastavio studije na moskovskom Tehničkom fakultetu i radio u organima KIM, kao predstavnik SKOJ-a, a 1942. i 1943. godine, do rasformiranja, kao sekretar KIM. Pored rada u KIM, bio i predstavnik KPJ u Kominterni do njenog raspuštanja, 1943. godine.

Narodnooslobodilačka borba

Aprilski rat i okupacija Kraljevine Jugoslavije 1941. godine zatekli su ga u Moskvi. Vlahović je tada pojačao rad na vezama jugoslovenskih komunista i građana s domovinom i radio na popularizaciji Narodnooslobodilačkog pokreta Jugoslavije.

Po zadatku CK KPJ i Vrhovnog štaba NOPOJ, u Moskvi je, 11. novembra 1941. godine, organizovao s Đurom Salajem radio-stanicu „Slobodna Jugoslavija“, preko koje je u svet prodirala istina o borbi naroda Jugoslavije protiv okupatora i domaćih izdajnika. Održavao je vezu s Vrhovnim štabom i dobivao izveštaje iz zemlje, pripremao emisije za radio-stanicu, pisao u sovjetskoj štampi i držao predavanja studentima, radnicima i sovjetskim građanima o oslobodilačkoj borbi jugoslovenskih naroda. Starao se da radio-vesti „Slobodna Jugoslavija“ i dobijeni izveštaji iz zemlje budu emitovani na više stranih jezika i jezicima jugoslovenskih naroda.

U Jugoslaviju se vratio krajem 1944. godine, i preuzeo dužnost načelnika Uprave za agitaciju i propagandu Centralnog komiteta Komunističke partije Jugoslavije.

Čitava Veljkova porodica je učestvovala u Narodnooslobodilačkoj borbi. Braća Branko i Dušan, su poginuli kao visoki vojni rukovodioci NOVJ, a sestra Dunja i brat Mišo su nosioci Partizanske spomenice 1941. I Veljkova majka Mijojka je takođe bila aktivni učesnik NOR-a.

Posleratni period

Posle oslobođenja zemlje, obavljao je najodgovornije partijske i državne dužnosti:

• potpredsednik Veća naroda u Narodnoj skupštini FNRJ,
• predsednik Odbora za prosvetu Saveznog izvršnog veća (SIV),
• predsednik Spoljnopolitičkog odbora Narodne skupštine FNRJ,
• zamenik ministra inostranih poslova FNRJ, od 1951. do 1952. i
• direktor lista „Borba“ (1953).

Bio je član (1950) i šef jugoslovenske delegacije na zasedanju Generalne skupštine Organizacije ujedinjenih nacija i član jugoslovenske delegacije na Prvoj konferenciji šefova država ili vlada nesvrstanih zemalja u Beogradu, septembra 1961. godine. Za člana Centralnog komiteta KPJ (SKJ) biran je od Petog do Desetog kongresa. Od Sedmog kongresa SKJ član je Izvršnog komiteta, a od Osmog kongresa do Šestog plenuma Centralnog komiteta bio je jedan od sekretara CK SKJ. Na Devetom i Desetom kongresu biran je za člana Predsedništva CK SKJ. Bio je i predsednik Gradske konferencije Saveza komunista Beograda, od marta 1968. do marta 1970. godine.

Bio je član Izvršnog odbora i član Predsedništva SSRN Jugoslavije (do juna 1966), predsednik Komisije za međunarodne veze SSRNJ, član Centralnog odbora SUBNOR-a Jugoslavije, predsednik Centralnog odbora Saveza ratnih vojnih invalida Jugoslavije (do oktobra 1965) i član Uprave Udruženja španskih boraca Jugoslavije.

Bio je član Saveta federacije i imao čin rezervnog general-majora JNA.

U vreme svog bogatog političkog rada, Vlahović se bavio opštepolitičkim i ideološko-teorijskim pitanjima marksizma-lenjinizma. Objavio je više tekstova i studija o razvoju i ulozi SKJ u socijalističkom samoupravnom društvu i drugim pitanjima. Za njegovu stvaralačku misao vezani su mnogi dokumenti Komunističke partije u čijoj je izradi učestvovao, kao što je Program Saveza komunista Jugoslavije i platforma za Deseti kongres SKJ. Bio je veoma cenjen kao saborac i drug, kao izuzetno skroman, principijelan i dosledan borac za socijalizam. Kao istaknuti teoretičar, prekaljeni revolucionar, sledbenik i saborac druga Tita, imao je veliki autoritet u Jugoslaviji i u revolucionarnom pokretu u svetu.

Preminuo je 7. marta 1975. godine u Ženevi. Sahranjen je u Aleji zaslužnih građana na Novom groblju u Beogradu.

Nosilac je Partizanske spomenice 1941. i drugih visokih jugoslovenskih odlikovanja, među kojima su — Orden jugoslovenske velike zvezde, Orden junaka socijalističkog rada, Orden narodnog oslobođenja, Orden Republike sa zlatnim vencem, Orden zasluga za narod sa zlatnom zvezdom i Orden bratstva i jedinstva sa zlatnim vencem. Nosilac je i inostranih odlikovanja, poput sovjetskog Ordena Lenjina, španskog republikanskog Ordena oslobođenja, mađarskog Ordena zastave, Ordena poljske obnove i drugih. Ordenom narodnog heroja odlikovan je 27. novembra 1953. godine.

Galerija

• 
  Branko Krsmanović i Veljko Vlahović u Španiji, 1937.
• 
  Veljko Vlahović (leži u sredini) sa grupom jugoslovenskih ranjenika na oporavku, 1937.
• 
  Veljko Vlahović (u sredini sedi) sa drugovima u Španiji, 1938.
• 
  Vlahović (krajnji red) sa grupom španskih boraca u Ljubljani, 1958.
• 
• 
  Poseta Veljka Vlahovića Indoneziji i predsedniku Sukarnu
• 
  Veljko Vlahović, 1964.
• 
  Veljko Vlahović u vreme studentskih demonstracija u Beogradu, 1968.
• 
  Veljko Vlahović (drugi zdesna) na sednici Saveta narodne odbrane na Brionima, 1970.

Literatura

• Vojna enciklopedija (knjiga deseta), Beograd 1975. godina
• Narodni heroji Jugoslavije. Beograd: Mladost. 1975. 
• Srpski biografski rečnik (knjiga druga). „Matica srpska“, Novi Sad 2006. godina.

Spoljašnje veze

• Radoje Pajović: Veljko Vlahović — čovjek koji je Crnu Goru nosio u sebi (Slovo povodom otkrivanja spomen-biste Veljku Vlahoviću na Trmanju, 19. juna 2004)
• Obilježeno sto godina od rođenja Veljka Vlahovića: teret rođenja kao amanet generacijama (3. septembar 2014)
• Jedno selo, jedan čovjek i jedan vijek: Veljkov septembar na Trmanju (14. septembar 2014)
• Veljko i Budo — vječna mladost Revolucije (19. septembar 2014)