Википедија:Dobri članci/Jun
Dobri članci u junu
uredi
IČ-Gradac (Batočina)
Gradac je naseljeno mesto u Srbiji u opštini Batočina u Šumadijskom okrugu. Prema popisu iz 2011. ima 206 stanovnika (prema popisu iz 2002. bilo je 245 stanovnika).
Ljudi u Gradcu su živeli od najstarijih vremena. Kod Gradca, u pećini ispod Jerininog brda otkriveno je jedno vrlo značajno paleolitsko i neolitsko nalazište. Samo mesto se prvi put pominje u hrisovulji između 1198 i 1199. godine kojom Stefan Nemanja poklanja oblast Lepenicu manastiru Hilandaru.
Nakon pada Srbije pod Osmansku vlast, Gradac se u prvom turskom popisu 1476. pojavljuje pod imenom Gradić ili Gornji Gradić sa 25 — 30 kuća. I u popisu iz 1523. godine ponovo se pominje Gradac, ali ovog puta kao Donji Gradić.
Gradac se nalazi na 176 metara nadmorske visine, na oko 5 km zapadnije od Batočine, 20 km istočno od Kragujevca i oko 115 km južno od Beograda.
→ {{IČ-Gradac (Batočina)}} (razgovor, poveznice, osveži, istorija, uredi)
IČ-Bitka za Manilu (1945)
Bitka za Manilu (3. februar 1945 — 3. mart 1945) bila je jedna od glavnih bitaka Filipinske kampanje 1944—1945. tokom Drugog svjetskog rata, u kojoj su se u Manili — glavnom gradu Filipina — sukobile udružene američke i filipinske snage sa Japanskim carstvom.
Jednomjesečna bitka, koja je kulminirala masakrom preko 100.000 civila i potpunom devastacijom grada, bila je poprište najgore urbane borbe u Pacifičkom teatru. Pored masivnih gubitaka života, bitka je takođe donijela i razaranje arhitektonske i kulturne baštine koja je datirala još iz godine samog osnivanja grada (1571). Okončavanjem bitke za Manilu došao je kraj i gotovo trogodišnjoj japanskoj vojnoj okupaciji Filipina (1942—1945). Zauzimanje grada je ostalo zabilježeno kao ključna pobjeda generala Daglasa Makartura u kampanji za ponovno osvajanje.
→ {{IČ-Bitka za Manilu (1945)}} (razgovor, poveznice, osveži, istorija, uredi)
IČ-Galija (brod)
Galija (grč. γαλέα /galea/) je antički brod kojeg su u potpunosti pokretali veslači, a koristio se za ratovanje i trgovinu. Izvori u kojima se pominje upotreba vesala potiču iz vremena egipatskog Starog kraljevstva. Mnoge galije su imale jarbole i vesla, kako bi ih koristile kada su vetrovi bili povoljni.
Razni tipovi galija dominirali su u pomorskom ratovanju na Sredozemnom moru od Homerovog doba do razvoja efikasne mornaričke topničke veštine u 15. i 16. veku. Galije su bile korišćene u ratovima stare Persije, Grčke, Kartagine i Rima, sve do 4. veka. Nakon pada Rimskog carstva, galije se takođe koriste u vizantijskoj mornarici i ostalim naslednicama Rimskog carstva, kao i u novim muslimanskim državama, doduše, u manjem obimu. Srednjovekovne mediteranske države, posebno italijanske primorske republike, uključujući Veneciju, Pizu i Đenovu, koristile su galije sve do pojave okeanskih ratnih brodova, kada su postale prevaziđene. Bitka kod Lepanta 1571. godine bila je jedna od najvećih pomorskih bitaka u kojima su galije odigrale odlučujuću ulogu. Galije su se koristile kao glavni plovilo sve do uvođenja širokotrupnih ratnih brodova sa jedrima na Mediteranu u 17. veku, nakon čega je njihova upotreba nastavljena ali u manjem obimu sve do pojave parnog pogona, kada su potpuno izbačene iz upotrebe.
→ {{IČ-Galija (brod)}} (razgovor, poveznice, osveži, istorija, uredi)
IČ-Operacija Strela
Operacija Strela je agresivna vojna operacija, sadržana u skupu napadačkih borbenih dejstava OVK potpomognutih snagama albanske vojske i NATO, a protiv jedinica Vojske Jugoslavije u periodu od 26. maja do 10. juna 1999.
Cilj operacije Strela bio je slamanje otpora, razbijanje i uništenje odbrambenih pograničnih snaga VJ, te otvaranje koridora za dodatno ubacivanje terorista na područje Kosova i Metohije i presecanje komunikacija na liniji Peć — Prizren. U širem planu, ova operacija je trebalo da obezbedi južni koridor, koji bi poslužio za eventualnu invaziju snaga NATO na teritoriju Savezne Republike Jugoslavije. Ova operacija je trajala paralelno sa intenzivnim bombardovanjem Jugoslavije od strane istih snaga. Operacija Strela je po svojim karakteristikama klasična vazduhoplovno-kopnena operacija.
→ {{IČ-Operacija Strela}} (razgovor, poveznice, osveži, istorija, uredi)
IČ-Rat za špansko nasleđe
→ {{IČ-Rat za špansko nasleđe}} (razgovor, poveznice, osveži, istorija, uredi)
IČ-Zlo
Zlo je širok pojam koji u etici označava negativne ili neprihvatljive aspekte ljudskog ponašanja i razmišljanja, poput okrutnosti, nepravde, mržnje, sebičnosti i destrukcije. Ponekad se definiše i kao odsustvo dobra, odnosno njegova suprotnost.
U velikom broju kultura, pojam zla se koristi za opisivanje onoga što donosi patnju i smrt — suprotno od dobra, koje označava život, mir i slogu. U nekim religijama se zlo predstavlja kao aktivna sila, koju personifikuje Satana, Ahriman, Mara, itd. Međutim, pojmovi dobra i zla umnogome zavise od moralnih shvatanja društva koje ih određuje, pa se često zlim naziva svako ponašanje protivno vladajućoj religiji. Problem zla se najčešće povezuje sa nezasluženim zlom koje ljudi trpe, a sa onim zlom koje ljudi čine. Problem zla su pokušavale da reše razne filozofije, religije i drugi svetonazori, pa većina teorija zla sadrži i svojevrsno rešenje tog problema. Česti načini za prevazilaženje problema zla su negiranje ljudske slobode, odricanje želje, konačna pobeda dobrog počela ili prihvatanje neiskorenjivog dualizma.
→ {{IČ-Zlo}} (razgovor, poveznice, osveži, istorija, uredi)
IČ-Boston
Boston (engl. Boston) glavni i najveći je grad države Masačusets u Sjedinjenim Američkim Državama. Kao najveći grad Nove Engleske, Boston se smatra njenim nezvaničnim ekonomskim i kulturnim centrom. Po popisu stanovništva iz 2016. u njemu je živelo 673.184 stanovnika. Sa stanovnicima prigradskih naselja, Boston broji 4,6 miliona stanovnika.
Boston je osnovan 1630. godine dolaskom Engleza na poluostrvo Šomut. Tokom Američke revolucije, krajem 18. veka, Boston je bio poprište mnogih važnih bitaka i političkih prevrata, poput Bostonskog masakra i Bostonske čajanke. Nekoliko bitaka tokom revolucije su se odvijale u samom centru današnjeg grada – opsada Bostona i bitka kod Banker Hila. Nakon revolucije, Boston je postao važan saobraćajni centar sa svojom lukom na Atlantskom okeanu. Boston godišnje poseti 16,3 miliona turista. Boston je prvi grad u Sjedinjenim Državama koji je imao prvu osnovnu školu koja se finansirala iz državnog budžeta, Latinska škola Bostona (osnivana 1635. godine) , prvi koledž – Harvard (osnovan 1636. godine), kao i prvi podzemni metro.
Boston je postao važan centar za visoko obrazovanje, kao i važan centar za istraživanja u oblasti nauke. Boston takođe ima i jedan od najviših standarda života u SAD, pa je i time jedan od najskupljih gradova u SAD.
→ {{IČ-Boston}} (razgovor, poveznice, osveži, istorija, uredi)
IČ-Meril Strip
_(cropped).jpg)
Meri Luiza Strip (engl. Mary Louise Streep; Samit, 22. juna 1949) američka je pozorišna, filmska, televizijska glumica i pevačica. Često opisivana kao najbolja glumica generacije. Glumačku karijeru započela je 1971. godine u pozorišnoj predstavi Seviljski plejboj, a prvu filmsku ulogu dobila je 1977. godine u drami Džulija Freda Zinemana. Najpoznatiji filmovi u kojima je glumila su: Lovac na jelene, Žena francuskog poručnika, Moja Afrika, Mostovi okruga Medison, Đavo nosi Pradu i Sumnja. Za ulogu u drami Kramer protiv Kramera dobila je Oskar za najbolju glumicu u sporednoj ulozi, a za uloge u filmovima Sofijin izbor i Čelična dama nagrađena je Oskarom za najbolju glumicu u glavnoj ulozi.
Dvadeset jedan put je nominovana za nagradu Oskar (od kojih je osvojila tri), a 34 puta za nagradu Zlatni globus (od kojih je osvojila 9). Dobitnica je dva Emija, jedne kanske Zlatne palme, jednog Zlatnog i jednog Srebrnog medveda, i dve nagrade BAFTA. Pet puta je nominovana za nagradu Gremi a jednom za nagradu Toni. AFI joj je 2004. godine dodelio Nagradu za životno delo. Meril Strip je jedna od najboljih i najviše nagrađivanih glumica svih vremena.
→ {{IČ-Meril Strip}} (razgovor, poveznice, osveži, istorija, uredi)
IČ-Kandijski rat
Kandijski rat (grč. Κρητικός Πόλεμος, trajao 1645. — 1669) je predstavljao oružani sukob između Mletačke republike i njenih saveznika Vitezova Hospitalaca, Papske države i Francuske sa jedne i Osmanskog carstva i Berberskih zemalja (teritorije u severnoj Africi pod vlašću Osmanlija) sa druge strane, a sa ciljem ostvarivanja vojno-političke prevlasti nad mediteranskim ostrvom Krit (Kandija). Dvadesetčetvorogodišnji sukob su činile brojne pomorske bitke na Egejskom moru i kopnene operacije u Dalmaciji.
Iako je u prvim godinama ratovanja veći deo Krita bio pokoren od strane Turaka, tvrđava Kandija (danas Iraklion), glavni grad ostrva, uspešno je odolevala tuskim napadima. Tokom opsade Kandije glavni cilj obeju strana je bilo uspešno snabdevanja vlastitih trupa hranom i oružjem. Štaviše, Mlečani su na sve moguće načine morali da onemoguće snabdevanje turskih trupa na ostrvu. Ishod rata je odlučen u seriji pomorskih bitaka. Mleci su imali podršku više zapadnoevropskih država (uz nagovor pape i zarad oživljavanja krstaškog duha) u vidu ljudstva, bojnih brodova i vojne opreme, a sve sa ciljem „odbrane hrišćanskih tradicija“. Iako su Mleci bili znatno superiorniji na moru u odnosu na tursku flotu, njihovi brojni pokušaji za potpunu blokadu Dardanela su imali samo delimičan uspeh, jer Republika nije imala dovoljno brodova da bi potpuno zatvorila moreuz i sprečila dalja pojačanja turskih snaga na ostrvu.
→ {{IČ-Kandijski rat}} (razgovor, poveznice, osveži, istorija, uredi)
IČ-Mangrove
Mangrove su tip vegetacije koja se razvija na muljevitim terenima zaliva, laguna i ušća reka u tropskim oblastima, a koju karakterišu uglavnom zimzelene drvenaste biljke. U oblastima umerenog pojasa na ovim terenima se nalaze slane močvare.
Velika raznovrsnost biljnih vrsta se može pronaći u staništu mangrova, ali od priznatih 110 vrsta, samo 54 vrsta u 20 rodova iz 16 porodica čini prave mangrove, tj vrste koje se mogu pronađi samo u prirodnom staništu mangrova i retko drugde. Konvergenta evolucija je učinila da mnoge vrste ovih biljaka imaju slična rešenja za probleme različitog saliniteta, veličine plime, anaerobna zemljište i intenzivno osunčavanje koje dolazi od činjenice da one žive u tropskim oblastima. Biodiverzitet je uglavnom nizak u mangrovama — više od 20 vrsta je retko.
→ {{IČ-Mangrove}} (razgovor, poveznice, osveži, istorija, uredi)