Vilijam Moris
Vilijam Moris (engl. William Morris; Valtamstov, London, 24. mart 1834 — Hamersmit, London, 3. oktobar 1896) bio je engleski slikar, arhitekta, pesnik i pisac. U saradnji sa britanskim Pokretom umetnosti i zanatstva, on je velikim delom zaslužan za oživljavanje tradicionalnih britanskih tekstilnih umetnosti, kao i načinima proizvodnje tekstila. Njegovo književno stvaralaštvo je pomoglo da se razvije moderna fantastika kao žanr, dok je sam Moris igrao glavnu ulogu u promovisanju ranih socijalističkih pokreta u Britaniji.
| Vilijam Moris | |
|---|---|
 53-godišnji Vilijam Moris | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 24. mart 1834. |
| Mesto rođenja | Valtamstov, London, Ujedinjeno Kraljevstvo |
| Datum smrti | 3. oktobar 1896. (62 god.) |
| Mesto smrti | Hamersmit, London, Ujedinjeno Kraljevstvo |
| Umetnički rad | |
| Najvažnija dela | romani Vesti niotkuda, Bunar na kraju sveta |
Moris je u industrijalizaciji video veliku pretnju i postavio je sebi cilj da umetničke zanate obnovi kao prave zanatske umetnosti u duhu srednjeg veka. Za tu svrhu je 1861. godine osnovao radionice umetničkih zanata. U njima su se proizvodili tepisi, podne obloge, nameštaj, pa čak i kompletna oprema stana. Zajedno sa F. M. Braunom, Danteom Gabrijelom Rosetijem, E. Bern-Džounsom je, između ostalog, skicirao dekorativne šare za uređenje stana.
Pored toga, sa osnivanjem štamparije Kelmscott Press oživeo je i umetnost opremanja knjige. Time je postao vodeća figura secesije u engleskoj (Modern style).
Biografija uredi
Vilijam Moris je rođen u Valtamstovu, u bogatoj porodici srednje klase. Studirao je na Univerzitetu u Oksfordu. Nakon studija se specijalizovao za arhitektu, oženio se Džejn Burden i ostvario bliska prijateljstva sa umetnicima prerafaelitskog bratstva. Između ostalog, sa Edvardom Bern-Džounsom i Danteom Gabrijelom Rosetijem, kao i sa neogotskim slikarem Filipom Vebom. Oni su zajedno 1861. godine osnovali firmu dekorativnih umetnosti, koju su nazvali Morris, Marshall, Faulkner & Co. Budući da firma stiče veliku popularnost i traženost, ostavili su značajan trag u dekoraciji enterijera u periodu viktorijanskog doba. U to vreme su dizajnirali prvenstveno tapiserije, tapete, tkanine, nameštaj, vitraže i drugo. Godine 1875. Moris preuzima potpunu kontrolu nad ovim preduzećem, te joj menja ime u Morris & Co. Karakteristično delo koje su ostavili za sobom je, takođe, porodična kuća, poznata i kao Crvena kuća, u Londonu koju su Veb i Moris zajedno u periodu od 1859. do 1865. godine.
Moris je takođe stekao uspeh objavljujući svoje pesme i romane, pod nazivom Zemaljski raj (1868–1870), San Džoni Bola (1888), utopijski roman Vesti niotkuda (1890), kao i fantastičan roman Bunar na kraju sveta (1896). Godine 1877. osnovao je Društvo za zaštitu antičkih građevina kako bi pokrenuo kampanju protiv nanošenja štete tokom arhitektonskih restauracija. Prihvatanjem marksizma i pod uticajem anarhizma 1880ih godina Moris postaje posvećeni revolucionarni socijalistički aktivista, a nakon učešća u Socijal-demokratskoj federaciji, osnovao je Socijalističku ligu 1884. Međutim rad organizacije biva prekinut 1890. godine, da bi godinu dana kasnije otvorio štampariju Kelmscott Press, gde su štampane knjige ograničenog tiraža sa iluminiranim rukopisima.
Moris predstavlja jednu od najpoznatijih i najprepoznatljivijih ličnosti iz oblasti kulture u viktorijansko doba. Iako je za života ostao upamćen kao pesnik, posthumno je postao poznatiji po svojim radovima iz dizajna. Godine 1955. je osnovano udruženje posvećeno Vilijamu Morisu, koje se bavi njegovom zaostavštinom, a zahvaljujući njima, objavljen je veći broj biografija sa detaljima iz Morisovog života, kao i studija njegovog rada. Veliki broj zgrada povezane sa njegovim životom i stvaranjem su otvorene za posetioce, a veliki broj radova se nalazi u galerijama i muzejima, dok se dizajn još uvek može naći u prodaji.
Galerija uredi
-
Kuća gde je Moris odrastao, renovirana 2012. -
Morisovo delo, La belle Iseult, takođe poznato i kao Kraljica Ginevra, jedino preživelo delo rađeno na slikarskom stativu, danas se nalazi u galeriji Tejt, u Londonu. -
Upredena vuna na tekstil, Paun i aždaja. -
Morisov dizajn za žig štamparije Kelmscott Press. -
Vitraž rađen u saradnji Morisa sa Bern-Džounsom.
.jpg)
Spoljašnje veze uredi
- "Vesti ni od kuda", Beograd: Socijalistička knjižara, 1911.
- William Morris, "O umjetnosti i socijalizmu", Zagreb, 2019.
- Vilijam Moris
- Arhiva Vilijama Morisa
