Vindzori

Vindzor
Vindzor
Država	Antigva i Barbuda, Australija, Bahami, Belize, Grenada, Jamajka, Kanada, Novi Zeland, Papua Nova Gvineja, Sveti Kits i Nevis, Sveta Lucija, Sveti Vinsent i Grenadini, Solomonska Ostrva, Tuvalu i Ujedinjeno Kraljevstvo
Osnivač	Džordž V
Aktuelni vladar	Čarls III
Vladavina	1917.
Nacionalnost	Vetin → Saks-Koburg i Gota

Dinastija Vindzor (engl. House of Windsor) je vladajuća dinastija u Ujedinjenom Kraljevstvu Velike Britanije i Severne Irske i u svakom od kraljevstava koje čini krunske zemlje Komonvelta. Ogranak je nemačke dinastije Saks-Koburg i Gota koja je 1917. promenila naziv u „Vindzor“.^[1]

Poreklo uredi

Današnja britanska kraljevska familija vuče svoje poreklo od saksonske vladarske dinastije Vetin koja se u izvorima pojavljuje od 10. veka. ^[2] Godine 1485. dinastija se razdvojila na dve grane: „enerstinsku“ i „albertinsku“ lozu. ^[3] Ernestinska loza se dalje granala na niz porodičnih ogranaka od kojih je najznačajniji, dinastija Saks-Koburg i Gota koja je tokom 19. veka, osim u Nemačkoj, stekla vlast u više evropskih zemalja, u Belgiji od 1931, Bugarskoj od 1887. do 1946. i Ujedinjenom Kraljevstvu od 1901.

Dolazak na britanski presto uredi

Velikom Britanijom je od 1714. vladala dinastija Hanover, ogranak dinastije Velf, čiji je poslednji britanski izdanak bila Viktorija, kraljica Ujedinjenog Kraljevstva koja se 1840. udala za kneza Alberta. Njihovi potomci bili su članovi nove britanske dinastije iz familije Saks-Koburg i Gota.

Zamak Vindzor, privatna rezidencija kraljevske porodice

Zbog rastućeg antinemačkog raspoloženja u narodu tokom Prvog svetskog rata tadašnji britanski kralj Džordž V je sazvao Parlament na kojem je donesena odluka da se svim članovima dinastije oduzmu nemačke plemićke titule. Zajedno sa titulama, moralo je da se promeni i nemačko ime kraljevske dinastije u ime koje zvuči više engleski. Stoga je, dana 17. jula 1917. godine, izdato kraljevsko obaveštenje Džordža V, kojim je promenjeno ime dinastije Saks-Koburg i Gota u Vindzor. ^[4] Svi potomci kraljice Viktorije u muškoj liniji tako su postali članovi dinastije Vindzor, a njihove nemačke plemićke titule su preko noći zamenjene starim engleskim grofovskim i vojvodskim titulama. Za novi naziv dinastije izabrano je ime Vindzor zbog tradicionalne povezanosti engleskog plemstva i naroda sa tim imenom, kojeg nose grad Vindzor i popularni zamak Vindzor.

Dinastija Vindzor izumrla je u muškoj liniji smrću kralja Džordža VI 1952. godine. Njega je nasledila kraljica Elizabeta II, tadašnji poglavar kuće Vindzor, koja se udala za princa Filipa iz danske i grčke dinastije Šlezvig-Holštajn-Sonderburg-Gliksburg. Njihovi potomci trebalo je da nose očevo prezime Mauntbaten, koje je uzeo po majci. Međutim, kraljica Elizabeta II je, po stupanju na presto, objavila kako želi da njena deca budu članovi dinastije Vindzor, što je u suprotnosti sa patrijarhalnim običajem prema kome su njena deca trebalo da budu članovi dinastije svoga oca.^[5] Takođe, 8. februara 1960. godine je objavila da će njeni potomci u muškoj liniji koji ne budu imali titulu nositi prezime Mauntbaten-Vindzor.^[5] „Mauntbaten“ je prezime koje je princ Filip, kraljičin suprug, uzeo nakon što je dobio britansko državljanstvo. Ono je zapravo anglicirano drugo ime za Batenberg, prezime porodice njegove majke.^[6] Britanski monarh i članovi kraljevske porodice zakonski nemaju prezime, ali u slučaju da im prezime treba, koriste Mauntbaten-Vindzor. Bilo koji budući monarh bi mogao da promeni ime dinastije po želji.^[7]

Spisak vladara iz dinastije Vindzor uredi

Ime	Od	Do	Veza sa prethodnikom
Kralj Džordž V	6. maja 1910.	20. januara 1936.	Sin Edvarda VII.
Kralj Edvard VIII	20. januara 1936.	11. decembra 1936.	Sin Džordža V; Abdicirao.
Kralj Džordž VI	11. decembra 1936.	6. februara 1952.	Sin Džordža V i brat Edvarda VIII
Kraljica Elizabeta II	6. februara 1952.	8. septembra 2022.	Ćerka Džordža VI
Kralj Čarls III	8. septembra 2022.	trenutno	Sin Elizabete II