Vojislav Ilić Mlađi
Vojislav Ilić Mlađi (Oreovica, 7. oktobar 1877 — Beograd, 22. maj 1944) bio je srpski pesnik.[1] Bio je aktivan u periodu između Prvog i Drugog svetskog rata. Pisao je poeziju, književne kritike, prevodio sa ruskog, francuskog i nemačkog jezika i svrstavan je među vodeće umove svoga doba. Njegovi stihovi urezani su na kapeli srpskog vojničkog groblja na Zejtinliku u Solunu. Objavio je preko četrdeset knjiga, a sarađivao u stotinak časopisa. Njegov legat nalazi se u Udruženju za kulturu, umetnost i međunarodnu saradnju „Adligat” u Beogradu.
Vojislav Ilić Mlađi | |
|---|---|
 Vojislav Ilić Mlađi | |
| Datum rođenja | 7. oktobar 1877. |
| Mesto rođenja | Oreovica, Kneževina Srbija |
| Datum smrti | 22. maj 1944. (66 god.) |
| Mesto smrti | Beograd, DF Jugoslavija |
Nagrada Vojislav Ilić Mlađi dodeljuje se svake godine njemu u čast, kao nagrada za najbolji sonet na srpskom jeziku, kao i za najbolju neobjavljenu dečiju pesmu. Dobitnici ove nagrade za 2020. godinu su književnik Jovan Bundalo za najbolji sonet i književnica Ana Stjelja za najbolju dečiju pesmu.[2]
Biografija uredi
Detinjstvo i školovanje uredi
_1387400830.jpg)
Vojislav Ilić Mlađi rođen je 7. oktobra 1877. godine u Oreovici kod Požarevca, kao prvo od sedmoro dece Julijane i Jovana Ilića, oreovačkog prote, kasnije paroha u crkvi Svetog Marka u Beogradu, a potom i dvorskog sveštenika obe srpske dinastije. Tamo se nalazila njegova rodna kuća, koja je imala status spomenika kulture, ali je devedesetih godina 20. veka srušena.[3]
Pogrešno je često vezivan za pesnika Vojislava Ilića, sa kojim nije u srodstvu, mada su živeli izvesno vreme u susedstvu na beogradskoj Paliluli. Zbog istog imena i prezimena, čak i srednjeg slova, a iz poštovanja prema Vojislavu Iliću, svome imenu pridodao je Mlađi.
Osnovnu školu završio je u rodnom selu, a potom je upisao i završio Požarevačku gimnaziju. Već u svojim srednjoškolskim danima počeo je da piše, objavljujući pesme u većem broju časopisa tog vremena. Nakon završene gimnazije odlazi na studije u Beograd, gde mu je otac bio paroh, i upisuje Pravni fakultet na Velikoj školi. Kao student, 1902. godine, izdao je malu zbirku prevedenih pesama Tuđinski biser. Ova zbirka prošla je gotovo neprimećena, a kasnije u životu rekao je za nju da je "danas pogotovu nigde i nema".[4] Tokom studija se zaljubio u Darinku Simonović, ćerku popa Miloša Simonovića, kojom se ženi odmah po završenim studijama 1903. godine.
Mladost i predratni period uredi
Nakon završenog prava, Vojislav je službovao u svojstvu sudskog pisara i pod ovim zaposlenjem često se sa svojom ženom selio po srpskim varošima. Radio je u Čačku, Kruševcu, Jagodini, Aleksincu i Ćupriji. Među ovim mestima, na dalji tok života, ali i njegovo pesništvo, najviše uticaja imao je boravak u Aleksincu. U tom periodu, 1905. godine, njegova žena Darinka Ilić radila je kao učiteljica u Krivom Viru, selu nadomak Zaječara. Dok je Vojislav, usled bolesti i po preporuci lekara, privremeno poslat na obalu Jadranskog mora, njegova tromesečna ćerka Julijana razbolela se i ubrzo potom preminula. Ovo je prva od nekoliko velikih nesreća u njegovom životu, nakon kojih Vojislavljevo pesništvo dobija snažnu notu tuge i boli.
Po povratku sa Jadrana odlazi da poseti svoju ženu u Krivom Viru, zatiče je u preljubi i, u tragičnom spletu okolnosti, oduzima joj život. Pod istragom je odležao šest meseci u pritvoru u Zaječaru, nakon čega je utvrđeno da nije kriv, te je pušten na slobodu.[5] U obrazloženju presude, donesene avgusta 1906. godine, „utvrđeno je da je optuženi bez svoje krivice, u jarost doveden postupcima i velikim ucenama od strane ubijene, pok. Darinke, delo ovo odmah učinio”.[6][5] Ovaj događaj snažno je uticao na njegov život i svu svoju tugu i bol Vojislav će pretočiti u poeziju. Godine 1909. objavljuje svoju prvu zbirku autorskih pesama pod nazivom Pesme, među kojima se ističu Noćna svirka, Iz jedne šetnje, Nad izvorom Timoka, Zvoni, Njen venčić, Iz bolničkih časova, U poštanskim kolima. Za ovu zbirku Jovan Skerlić napisaće kritiku, kasnije uključenu u delo Pisci i knjige (1964).[4] Između ostalog, Skerlić piše:
Ima u ovoj knjizi ceo jedan niz pesama potpuno ličnih i najintimnijih, gde je velika iskrenost našla vrlo jak i impresivan izraz. Ilić je imao jednu veliku nesreću u svome životu, i nema nikakve nedelikatnosti pominjati je kada je ona vrlo otvoreno i u pojedinostima ispričana u celom jednom nizu jakih pesama [...] Utisak ostaje, i on je, u svojoj tragičnosti, velik i silan.
Skerlić takođe navodi da je Vojislav do tada bio samo osrednji pesnik, koji je, kao i svi pesnici, prevodio i objavio knjigu prevedenih pesama. Međutim, dotaknut ličnim sunovratom, doseže pesničke visine.[4] Nekoliko godina kasnije, Bogdan Popović uvrstiće tri njegove pesme u svoju Antologiju novije srpske lirike (1911).
Međuratni period uredi
Nakon završetka Prvog svetskog rata, 1919. godine, Vojislav je postavljen na poziciju sekretara Apelacionog suda u Beogradu. Po drugi put se oženio, i sa ženom Jovankom Prvanović, domaćicom, izrodio je osmoro dece. I u ovom braku prerano je izgubio troje dece, ćerku Zagorku i sinove Jovana i Dušana, što će mnoge navesti da njegovu sudbinu često porede sa sudbinom Jovana Jovanovića Zmaja. Svojoj deci posvetio je neke od najlepših i najtužnijih stihova.
Tokom 1922. godine radio je kao pomoćnik upravnika Narodne biblioteke Srbije, a od iste godine radio je kao inspektor u Ministarstvu pravde, sve do penzionisanja.[7]
.jpg)
Između dva svetska rata važio je za jednog od omiljenih pesnika, čiji su se stihovi čitali na raznim svečanostima, praznicima, komemoracijama, ali i u školama, crkvama, na grobljima i u Dvoru. Pisao je u prvom redu rodoljubive, zatim zavičajne, ljubavne i dečije pesme, ali i humorističko – satirične, religiozne, kraljevske i druge. Često mu je ukazivana velika čast pozivanjem da sastavlja nadgrobne stihove, ali i da drži govore na sahranama mnogih velikana, među kojima su vojvoda Radomir Putnik i vojvoda Živojin Mišić.[8] Njegovi dirljivo sastavljeni epitafi krase mnoge grobove beogradskog Novog groblja. Zanimljivo je da je, u nekoliko navrata, Vojislav i sam sebi pisao epitafe, uz koje bi navodio šaljive razloge poput: „Spremljen sebi samom, kad sam, kao pomoćnik bibliotekara, imao nesreću da se, jedne zime, u Narodnoj biblioteci, smrzavam od hladnoće".[8]
Vojislav je, na strogo anonimnom konkursu za pesnike čije bi se pesme mogle naći na srpskom vojničkom groblju na Zejtinliku u Solunu, priložio svoju pesmu iako su u komisiji bili ljudi sa kojima nije bio u dobrim odnosima.[5] Njegovi stihovi su odabrani, bez prethodnog znanja o autorstvu, a potom uklesani na kamen veličanstvenog mauzoleja. Ilićevi stihovi ispisani su i na spomeniku srpskim junacima sahranjenim u grobnici na Mačkovom kamenu.[9]
Tokom svog života dosta je prevodio, čime je Srbiji značajno približio Puškina, Ljermontova, Getea, Šilera, Molijera, Gotijea, Lamartina i druge velikane. U dva maha njegova dela prevođena su na bugarski (1922. i 1929) i na esperanto (1932).
Nekoliko godina pred početak Drugog svetskog rata, Vojislav se našao u finansijskoj krizi. Od srca želeći da mu pomogne, a da pritom Vojislava ne uvredi, naučnik Mihajlo Pupin otkupio je više stotina primeraka njegovih knjiga i na taj način ga spasao gladi.[8] Ilić mu se u dva navrata odužio i zahvalio pesmama. Prva pesma nastala je 1933. godine, povodom naučnikovog rođendana, a druga povodom Pupinovog podizanja „Narodnog Doma" (danas deo Memorijalnog kompleksa) u Idvoru, 1935. godine. Originalni rukopisi ovih pesama danas se nalaze u Udruženju za kulturu, umetnost i međunarodnu saradnju „Adligat" u Beogradu.
Drugi svetski rat i posleratni period uredi
Stihovi Vojislava Ilića Mlađeg često su bili snažni, otmeni, gorljivi i iskreno nacionalno obojeni, a u njima se jasno mogla videti ljubav prema Kralju i veri.[5] Ovakve tematike uticale su na proterivanje i ukidanje Ilićeve reči iz srpske književnosti nakon 1945. godine. Međutim, pesnik nije doživeo ovu odluku. Preminuo je 22. maja 1944. godine u okupiranom Beogradu, a sahranjen je na Novom groblju, u porodičnoj grobnici u 11. parceli, pored svoja dva rano preminula sina.
Danas uredi
Vojislav Ilić Mlađi dugo je bio zaboravljen u srpskoj književnosti. Međutim, u Srbiji ovog veka postepeno se formira uverenje da je Ilić jedan od klasika srpske književnosti, koji je bio žigosan i bojkotovan u periodu komunizma i tako nepravedno zaboravljen.
Centar za kulturu opštine Žabari, koji nosi naziv po pesniku, svakog oktobra organizuje Dane Vojislava Ilića Mlađeg u Orevici, pesnikovom rodnom selu.[10] U okviru festivala dodeljuje se Nagrada Vojislav Ilić Mlađi za najbolji sonet na srpskom jeziku.
Legat Vojislava Ilića Mlađeg uredi
Aprila 2018. godine, Ilićeva unuka Milica Janjušević, poklonila je arhivu svoga dede Udruženju za kulturu, umetnost i međunarodnu saradnju „Adligat", a avgusta 2020. godine u Muzeju srpske književnosti otvoren je njegov legat.[11]
Galerija uredi
-
Vojislav Ilić Mlađi -
Fotografija sa potpisom V. Ilića Mlađeg -
Porodični portret -
Vojislav sa porodicom u Sokobanji 1926. godine -
Vojislav sa svojom decom -
Vojislav u svom dvorištu -
Vizitkarta Vojislava Ilića Mlađeg
Vidi još uredi
Reference uredi
- ^ Milisavac, Živan, ur. (1984). Jugoslovenski književni leksikon (2. izd.). Novi Sad: Matica srpska. str. 258.
- ^ „Književnici Jovan Bundalo i Ana Stjelja ovogodišnji dobitnici nagrade „Vojislav Ilić Mlađi“”. Blog „Enheduanin književni vrt“. Udruženje „Alia Mundi“. Pristupljeno 30. 9. 2020.
- ^ „Regionalni zavod za zaštitu spomenika”. spomenicikulture.org.rs. Arhivirano iz originala 28. 12. 2014. g. Pristupljeno 2020-07-03.
- ^ a b v Skerlić, Jovan (1964). Pisci i knjige. Beograd: Branko Đonović.
- ^ a b v g „Arhiva Vojislava Ilića Mlađeg”. Srbija među knjigama. 4—18: 9—14. 2018. ISSN 2620-1801 — preko Udruženje za kulturu, umetnost i međunarodnu saradnju „Adligat”.
- ^ „Nacionalna Revija - National Review”. www.nacionalnarevija.com. Pristupljeno 2020-07-03.
- ^ Sineku(lt)ura Arhivirano na sajtu Wayback Machine (18. oktobar 2016), pristupljeno 16. oktobra 2016.
- ^ a b v „Preuzet još jedan deo zaostavštine Vojislava Ilića Mlađeg”. Srbija među knjigama. 5—18: 23. 2018. ISSN 2620-1801 — preko Udruženje za kulturu, umetnost i međunarodnu saradnju „Adligat”.
- ^ „Osamnaesti „Dani Vojislava Ilića mlađeg“ U Oreovici”. Rec naroda (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2020-07-03.
- ^ „Centar za kulturu – Opština Žabari” (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2020-07-03.
- ^ „Otvoren legat pesnika Vojislava Ilića Mlađeg (FOTO)”. www.srbijadanas.com (na jeziku: srpskohrvatski). Pristupljeno 2020-08-10.
