Ganga (muzika)
Ganga je vrsta pevanja koja potiče iz ruralnog dinarskog planinskog kraja. Najčešći je na području Hercegovine i Dalmacije, ali se može naći i u zapadnoj Bosni, Lici, Kordunu i ruralnim područjima severozapadne Crne Gore.
Ganga je istorijski bila blisko povezana sa regijom Hercegovine, gde se razvila kao snažan osećaj kulturnog identiteta. [1] [2] Kako bi osigurale svoj opstanak, i Bosna i Hercegovina i Hrvatska su preuzele mere za zaštitu gange kao dela svoje kulturne baštine i podsticanje njenog delovanja. [3]
Opis uredi
Ganga je izražajan oblik pevanja. Iako i muškarci i žene redovno izvode gangu, krajnje je neobično da nastupaju zajedno, iako nije bilo neobično da muškarci katolici i muslimani nastupaju zajedno.
Ganga je disonantni oblik pevanja, koristeći dve sukobljene note za projektovanje zvuka na velike udaljenosti. Gangu tradicionalno pevaju ovčari preko niza dolina, za međusobnu komunikaciju na daljinu.
Istorija uredi
Ganga je ostatak arhaičnog polifonog stila pevanja koji se može naći širom Dinarske regije. Vremenom je lokalno stanovništvo razvilo sopstvenu varijantu pevanja starog stila, kao što je dalmatinski stil pevanja ojkača koji se treslo u grlu, pevanje iz vika iz zapadne Srbije ili izopolifonija Albanije i Severne Makedonije. Početkom 20. veka sveštenik i muzikolog Branko Marić izneo je teoriju da pojam „ganga“ potiče od albanske reči kënga što znači „pesma“, mogućeg ostatka od starih Ilira. [4] Međutim, drugi su odbacili teoriju i sugerisali da je izvedena iz zvukova koji emituju glas izvođača. [5]
Ganga izvođači su istorijski pevali o stvarima koje se odnose na njih, od teškoća seljačkog rada do radosti koje se nalaze u životu. Zbog svojih korena u ruralnim planinama, često je posmatrana u širem društvu kao staromodna ili primitivna tradicija. Novija izvođenja gange su počela da se bave političkim pitanjima, često usvajajući otvoreno nacionalističke prizvuke i uključuju teme iz ratova i sukoba. Nekoliko popularnih hrvatskih muzičara je koristilo elemente gange, kao što su pop zvezde Nina Badrić [6] i Severina. [7]
Od 2009. godine gangu štiti Ministarstvo kulture Hrvatske radi očuvanja i podsticanja njenog proučavanja. [8] Godine 2014. Hrvatska i Bosna i Hercegovina su se udružile da započnu zajednički projekat razvoja zajedničkog kulturnog nasleđa zasnovanog na bećarcu i gangi“ – oblicima narodne pesme zaštićene kao nematerijalno kulturno nasleđe.[9] To je deo većeg programa prekogranične saradnje koji finansira Evropska unija za restauraciju i očuvanje kulturno-istorijskog nasleđa. [10] Grad Tomislavgrad u Bosni i Hercegovini je 2019. godine nazvao trg po gangi u znak priznanja njegove uloge kao dijela gradske kulturne baštine. [11]
Reference uredi
- ^ „Ganga, tradicionalna pjesma iz Hercegovine koja je pjevala o teškoći života na kršu i pod suncem”. Klix.ba. Klix Magazin.
- ^ Bärenreiter Kassel (1998). „The World of Music”. The World of Music. 40: 167.
- ^ „Povezivanje nematerijalne kulturne baštine Hrvatske i Bosne i Hercegovine”. europa.eu/. European Commission.
- ^ Marić, Branko (1. 1. 1941). „Iz područja gange”. Kalendar Napredak.
- ^ Apel, Willi (2003). The Harvard Dictionary of Music. Harvard University Press. str. 109. ISBN 9780674011632.
- ^ Čulić, Ilko. „CRO dance nas je 90-ih prvo bombardirao, pa uništio”. Express. 24 Sata.
- ^ „Moja štikla: Hrvatski folk ili nova Lepa Brena”. Jutarnji.hr.
- ^ „Ganga na Nacionalnoj listi nematerijalne kulturne baštine”. tportal.hr/Hina.
- ^ „Putopisni dokumentarni film "Kulturna ruta bećarca i gange" / Travel documentary film "Cultural route of Becharac & Ganga"”.
- ^ „First contracts for Interreg IPA CBC Croatia – Bosnia and Herzegovina – Montenegro 2014 -2020 projects signed”. Interreg - IPA CBC. interreg.eu.
- ^ „Mimohod počasnih povijesnih postrojbi uoči otvaranja Trga gange i hajdučke družine u Tomislavgradu”. TomislavCity. 28. 6. 2019.